Μύθοι και αλήθειες για τη διατροφική αποτοξίνωση

Πριν την αποτοξίνωση, η τοξίνωση:

Τοξίνωση ονομάζουμε την συσσώρευση βλαβερών (τοξικών) ουσιών στον οργανισμό. Οι ουσίες αυτές προέρχονται από διάφορες πηγές.

Αρχικά, μπορούν να εισέλθουν στον οργανισμό μέσω της τροφής και των υγρών που καταναλώνει το άτομο. Επίσης, ορισμένες από αυτές μπορούν να εισέλθουν δια μέσου του δέρματος. Στις δύο αυτές περιπτώσεις, είναι προσχηματισμένες και εισέρχονται αυτούσιες στον οργανισμό.

Υπάρχουν όμως και οι τοξίνες που παράγονται εντός του ανθρώπινου οργανισμού από ορισμένα βακτήρια. Δηλαδή, τα βακτήρια εισέρχονται στο σώμα και έπειτα παράγουν τις τοξίνες. Συνεπώς, τα άχρηστα παραπροϊόντα του μεταβολισμού δεν είναι τοξίνες. Είναι ουσίες που δεν τις χρειάζεται το σώμα και πρέπει να τις αποβάλλει. Σε ορισμένες περιπτώσεις (πχ οξειδωτικές ρίζες), μπορεί να βλάπτουν τα κύτταρα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να τους δώσουμε την ονομασία «τοξίνη».

Τι δεν είναι η αποτοξίνωση: Oι μύθοι

Δεν είναι η υπέρμετρη κατανάλωση νερού. Η υπερβολική κατανάλωση νερού μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές των ηλεκτρολυτών και να αποβεί μοιραία για τη ζωή. Έχεις ακουστά τον όρο δηλητηρίαση από νερό; Είναι η διαταραχή της συγκέντρωσης του νατρίου λόγω υπερβολικής κατανάλωσης νερού.

Επίσης, δεν είναι οι εξαντλητικές δίαιτες λαχανοφρουτοφαγίας. Το μόνο που θα καταφέρεις σε αυτή την περίπτωση είναι να εξαντλήσεις τη μυϊκή σου μάζα, διότι της στερείς την πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας που προέρχεται από ζωικής προέλευσης προϊόντα.

Μήπως είναι τα συμπληρώματα με τη σέσουλα; Όχι, ούτε αυτό είναι. Το να επισκέπτεσαι το φαρμακείο και να αδειάζεις τα ράφια με τις βιταμίνες και τα συμπληρώματα δεν σε βοηθά να αποτοξινωθείς. Αντίθετα, προκαλεί τοξίκωση στην τσέπη σου.

Βρε μπας και είναι οι 5 σταγόνες λεμονιού, με 1 κουταλάκι του γλυκού κουρκουμά σε νερό, με 2-3 ξόρκια και 4 χτυπήματα με τσουκνίδα στα καλάμια; (σίγουρα θα θυμάσαι πώς γινόταν η κνήμη μας όταν παίζαμε κυνηγητό μέσα στα αγριόχορτα).

Τι είναι η αποτοξίνωση: Η πραγματικότητα

Ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει εκ φύσεως μηχανισμούς με τους οποίους «απενεργοποιεί» τις τοξίνες και εν συνεχεία τις αποβάλλει προκειμένου να προστατευτεί. Φυσικά, αυτό δεν είναι εφικτό για όλες τις τοξίνες, αλλά ευτυχώς είναι αποτελεσματικό για τις περισσότερες.

Η απενεργοποίησή τους γίνεται στο ήπαρ (συκώτι) με πολύπλοκους μηχανισμούς που ξεπερνούν τα όρια του παρόντος άρθρου. Συνοπτικά και απλοϊκά όμως, στο ήπαρ οι τοξίνες συνδέονται με ορισμένες ουσίες που παράγει ο οργανισμός (διεργασία που ονομάζεται σύζευξη) και εν τέλει αδρανοποιούνται. Η απέκκρισή τους, γίνεται είτε μέσω των εκκρίσεων της χολής και τελικά του εντέρου, είτε μέσω των νεφρών με τα ούρα.

Συνεπώς, το κυριότερο που μπορείς να κάνεις για να γλιτώσεις την τοξίνωση, είναι να δώσεις έμφαση στην ασφάλεια των τροφίμων που καταναλώνεις.

Συγκεκριμένα:

• Πλύνε καλά τα λαχανικά και τα φρούτα πριν τα καταναλώσεις. Ιδανικά, εάν τα πλύνεις με αραιό διάλυμα σαπουνόνερου και τα ξεπλύνεις καλά, έχεις κάνει ότι καλύτερο περνά από το χέρι σου.
• Μαγείρεψε επαρκώς το κρέας, το ψάρι και τα αυγά και απέφυγε τα ωμά, medium και λοιπά ατελώς μαγειρεμένα τρόφιμα.
• Διάβασε και τήρησε ευλαβικά τις ημερομηνίες λήξεως που αναγράφονται στις συσκευασίες των τροφίμων.
• Απόφυγε την κατανάλωση των σπλάχνων των ζώων (κοκορέτσι και παρεμφερή εδέσματα). Όπως στον άνθρωπο, έτσι και στα ζώα τα σπλαχνικά όργανα είναι υπεύθυνα για την απομάκρυνση των τοξικών ουσιών.
  

Διατροφή και αποτοξίνωση

Υπάρχει δίαιτα αποτοξίνωσης ή detox; Όχι, δεν υπήρξε και δεν υπάρχει μέχρι σήμερα συγκεκριμένη διατροφή με αυτές τις ιδιότητες. Υπάρχουν όμως ορισμένα πράγματα που μπορείς να κάνεις ώστε να ενισχύσεις την αποτελεσματικότητα των ανωτέρω φυσιολογικών μηχανισμών αποτοξίνωσης που ούτως η άλλως διαθέτει το σώμα σου.

• Νερό

Πιες νεράκι, αλλά χωρίς υπερβολές. Για τις γυναίκες άνω των 14 ετών, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) η ποσότητα αυτή ανέρχεται στα 2 λίτρα ημερησίως. Δηλαδή 8 ποτήρια ημερησίως. Για τους άνδρες, η αντίστοιχη ποσότητα είναι 2,5 λίτρα ημερησίως. Δηλαδή 10 ποτήρια καθημερινά.

Ανάλογα με την θερμοκρασία του περιβάλλοντος ή τη σωματική σου άσκηση, θα χρειαστεί να αυξήσεις αυτή την ποσότητα. Το νερό είναι ο διαλύτης όλων των άχρηστων και επιβλαβών ουσιών που κυκλοφορούν στον οργανισμό και το μέσο απομάκρυνσής τους μέσω των ούρων. Επίσης, είναι απαραίτητο για την εύρυθμη λειτουργία των νεφρών.

• Φρούτα και λαχανικά

Κατανάλωσε από όλα. Κάθε ένα έχει διαφορετικές ποσότητες βιταμινών και ορισμένων ιχνοστοιχείων. Ένας απλός κανόνας για να μην μπερδεύεσαι είναι: όσο πιο πολύ χρώμα στο πιάτο, τόσο καλύτερα. Πάντα να προτιμάς τα προϊόντα εποχής. Οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία συμμετέχουν στους αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς και τους μηχανισμούς σύζευξης του ανθρώπινου οργανισμού. Φρόντισε λοιπόν να μην «ξεμείνεις».

• Ζωικής προέλευσης τρόφιμα

Γάλα, αυγό, ψάρι κρέας, είναι και αυτά πλούσιες πηγές βιταμινών, διαφορετικών από τα φρούτα και τα λαχανικά, μετάλλων και ιχνοστοιχείων. Επίσης, είναι η καλύτερη πηγή πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας που χρειάζονται οι μύες σου.

• Αλκοόλ

Αχρείαστο και επιβαρυντικό για τη λειτουργία του ήπατος. Κατανάλωσέ το μόνο για την παρέα και μην κάνεις υπερβολές. Για τις γυναίκες η σύστασή είναι το πολύ ένα ποτήρι κρασί ή μία μπύρα 330mL ή 30mL σκληρών ποτών (ρούμι, τσίπουρο κτλ) την ημέρα και πάντα συνοδεία γεύματος. Για τους άνδρες δεν μας νοιάζει, αλλά δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τη διπλάσια ποσότητα από αυτή που συνιστάται για τις γυναίκες.

 

Δήμζας Νικόλαος DVM, RD, MSc
Στρατιωτικός Κλινικός Διαιτολόγος
Υπ. Διδάκτωρ Ιατρικής Π.Θ.