Ο εθισμός και η εξάρτηση ουσιών «χτυπούν» διαφορετικά τις γυναίκες

Αυτή η ιατρική μεροληψία αντανακλά ορισμένα από τα ιδιαίτερα προβλήματα που έχουν αντιμετωπίσει οι γυναίκες με τον εθισμό. Στη δεκαετία του 1990, αρκετοί αμερικανικοί  οργανισμοί θέσπισαν κανονισμούς για τη συμπερίληψη των γυναικών στις σχετικές μελέτες. Από τότε, οι ερευνητές παγκοσμίως έχουν ανακαλύψει αρκετές διαφορές στον τρόπο με τον οποίο ο εθισμός λειτουργεί μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Οι διαφορές του εθισμού ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες

Τυπικά, οι άνδρες είναι πιο πιθανό να κάνουν κατάχρηση παράνομων ναρκωτικών και αλκοόλ. Το 11,5% των αγοριών και των ανδρών άνω των 12 ετών, έχουν διαταραχή χρήσης ουσιών, σε σύγκριση με το 6,4% των γυναικών και των κοριτσιών. Ωστόσο, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να καταλήξουν στα επείγοντα νοσοκομείων ή να πεθάνουν από υπερβολική δόση ουσιών.

Οι διακρίσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών που πάσχουν από εθισμό, πηγάζουν από βιολογικές και κοινωνιολογικές διαφορές. Πολλοί ερευνητές εξηγούν τώρα τις διαφορές μεταξύ των δύο φύλων ως αποτέλεσμα του αντίκτυπου της κοινωνίας.

Φυσικά, υπάρχουν επίσης βιολογικές διαφορές, που περιστρέφονται κυρίως γύρω από την παραγωγή τεστοστερόνης και οιστρογόνων, καθώς και το μέσο μέγεθος και τη σύνθεση του σώματος, που προκαλούν διαφορετικές επιπτώσεις των ουσιών στο σώμα.

Όπως ορίζεται από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, οι βασικές διαφορές στον εθισμό μεταξύ ανδρών και γυναικών επικεντρώνονται γύρω από την «ευαισθησία, την ανάκαμψη και τον κίνδυνο υποτροπής». 

Άνδρες και εθισμός

• Οι άνδρες είναι πιο πιθανό να γίνουν εξαρτημένοι.
• Οι άνδρες είναι πιο πιθανό να κάνουν κατάχρηση ουσιών λόγω της πίεσης των συνομηλίκων ή να είναι μέρος μιας ομάδας.
• Οι άνδρες είναι πιο πιθανό να «σταθεροποιήσουν» την κατάχρηση ουσιών σε χαμηλότερες δόσεις από τις γυναίκες.
• Οι άνδρες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν πιο έντονα συμπτώματα στέρησης αλκοόλ από τις γυναίκες.
• Ο κίνδυνος υποτροπής για τους άνδρες είναι μικρότερος. Περνούν δηλαδή μεγαλύτερες περιόδους αποχής.

Γυναίκες και εθισμός

• Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να μεταβούν από την κατάχρηση ουσιών στην εξάρτηση και τον εθισμό. Και το κάνουν με ταχύτερους ρυθμούς.
• Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν μη συνταγογραφημένες ή παράνομες ουσίες.
• Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να υποστούν παρενέργειες κατάχρησης ουσιών (όπως ηπατική βλάβη), ακόμα και να πεθάνουν από υπερβολική δόση.
• Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν στέρηση και υποτροπή.
• Τα κορίτσια μεταξύ 12 και 17 ετών είναι πιο πιθανό να κάνουν κατάχρηση όλων των τύπων συνταγογραφούμενων οπιοειδών και διεγερτικών σε σχέση με τα αγόρια της ίδιας ηλικίας.
  

Αντικαταθλιπτικά και εθισμός

Ιστορικά, άνδρες και γυναίκες έχουν ακολουθήσει λίγο-πολύ τους πολιτισμικούς κανόνες όσον αφορά στη χρήση αντικαταθλιπτικών. Για μεγάλο μέρος της ιστορίας, οι άνδρες ήταν πιο πιθανό να κάνουν κατάχρηση αλκοόλ και οι γυναίκες ήταν πιο πιθανό να κάνουν κατάχρηση αντικαταθλιπτικών.

Ωστόσο, το χάσμα μεταξύ των φύλων στην κατάχρηση αντικαταθλιπτικών μειώνεται όλο και περισσότερο.

Περισσότερες γυναίκες σήμερα καταναλώνουν αλκοόλ σε επίπεδα παρόμοια με τους άνδρες και, συνολικά, περισσότεροι άνδρες κάνουν κατάχρηση συνταγογραφούμενων αντικαταθλιπτικών από τις γυναίκες.

Οπιοειδή

Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες στον πόνο και μπορεί να βιώνουν χρόνιο πόνο πιο συχνά από τους άνδρες. Οι γυναίκες είναι επίσης πιο πιθανό να κάνουν κατάχρηση συνταγογραφούμενων οπιοειδών (όπως η οξυκωδόνη) και παράνομα οπιοειδή (όπως η ηρωίνη) για να αντιμετωπίσουν τον πόνο ή το άγχος. Επιπλέον, οι γυναίκες αναπτύσσουν εξάρτηση στα οπιοειδή πιο γρήγορα από τους άνδρες, λόγω της αυξημένης απόκρισης ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Ωστόσο, περισσότεροι άνδρες κάνουν κατάχρηση οπιοειδών και περισσότεροι άνδρες είναι θύματα θανάσιμης υπερβολικής δόσης. Οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών όσον αφορά τον εθισμό στα οπιοειδή (ιδιαίτερα την ηρωίνη) είναι πιο ευδιάκριτες. Σε σύγκριση με τους άνδρες, οι γυναίκες που πάσχουν από μια διαταραχή χρήσης οπιοειδών:

• Είναι νεαρής ηλικίας
• Είναι πιο πιθανό να κάνουν κατάχρηση μικρότερων δόσεων για μικρότερο χρονικό διάστημα
• Έχουν λιγότερες πιθανότητες συμμετοχής στη χρήση ενέσιμων ναρκωτικών
• Η πλειονότητα των γυναικών που συμμετέχουν σε χρήση ενέσιμων ναρκωτικών αναφέρουν ότι το κάνουν λόγω της πίεσης από κοινωνικούς κύκλους ή σεξουαλικούς συντρόφους.

Αλκοόλ

Το αλκοόλ είναι μακράν η πιο κοινή ουσία κατάχρησης παγκοσμίως. Ιστορικά, οι άνδρες είχαν υψηλότερα ποσοστά κατάχρησης αλκοόλ, ωστόσο, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι οι συνήθειες των γυναικών στο ποτό ευθυγραμμίζονται περισσότερο με εκείνες των ανδρών. Από την άλλη, έφηβες και νεαρές γυναίκες μεταξύ 12 και 20 ετών, έχουν υψηλότερα ποσοστά υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ από τα αγόρια της ίδιας ηλικίας.

Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν εξάρτηση σε χαμηλότερα επίπεδα αλκοόλ από τους άνδρες.

Αυτό συμβαίνει επειδή οι γυναίκες συνήθως ζυγίζουν λιγότερο από τους άνδρες και το αλκοόλ τείνει να έχει μεγαλύτερη επίδραση σε αυτές. Αντίστοιχα, όσον αφορά τις συνέπειες στην υγεία, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν ασθένειες και βλάβες που σχετίζονται με το αλκοόλ, ακόμα κι αν έχουν κάνει κατάχρηση αλκοόλ για μικρότερο χρονικό διάστημα.

Η κατανάλωση αλκοόλ ενέχει επίσης υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε ορισμένες γυναίκες. Μεταξύ των ατόμων με εθισμό στο αλκοόλ, το ποσοστό θανάτου είναι 50% έως 100% υψηλότερο για τις γυναίκες από τους άνδρες.

Επιπλέον, ορισμένοι από τους γενικούς κινδύνους, που συνδέονται με το αλκοόλ επηρεάζουν δυσανάλογα τις γυναίκες. Για παράδειγμα, εγκλήματα που σχετίζονται με το αλκοόλ, όπως η σεξουαλική επίθεση, ο βιασμός και η ανθρωποκτονία διαπράττονται κατά των γυναικών συχνότερα από ό,τι στους άνδρες.

Κάνναβη

Όπως με το αλκοόλ και τα οπιοειδή, περισσότεροι άνδρες παρά γυναίκες κάνουν κατάχρηση κάνναβης. Σύμφωνα με επιστημονικά στοιχεία, οι άνδρες έχουν σχεδόν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες από τις γυναίκες να καπνίζουν κάνναβη σε καθημερινή βάση. Οι επιδράσεις της χρήσης κάνναβης είναι επίσης διαφορετικές, ανάμεσα στα δύο φύλα. Η διαταραχή μνήμης μπορεί να είναι μεγαλύτερη στις περισσότερες γυναίκες. Και οι δύο ομάδες υποφέρουν εξίσου από τουλάχιστον ένα άλλο πρόβλημα ψυχικής υγείας. Οι άνδρες, ωστόσο, είναι πιο πιθανό να έχουν συνυπάρχουσες διαταραχές χρήσης ουσιών καθώς και αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Οι γυναίκες που κάνουν κατάχρηση μαριχουάνας είναι πιο πιθανό να υποστούν κρίσεις πανικού και αγχώδεις διαταραχές.

Διεγερτικά ναρκωτικά

Και τα δύο φύλα είναι εξίσου πιθανό να κάνουν κατάχρηση διεγερτικών όπως η κοκαΐνη και η μεθαμφεταμίνη, αν και οι γυναίκες αναφέρουν την πρώτη τους χρήση σε μικρότερη ηλικία από τους άνδρες. Οι ορμόνες μπορεί να εξηγήσουν τις βιολογικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών όσον αφορά εθισμούς σε διεγερτικές ουσίες.

Οι γυναίκες για παράδειγμα τείνουν να βιώνουν ισχυρότερα αισθήματα στέρησης και είναι πιο πιθανό να υποτροπιάσουν, πιθανότατα λόγω αλλαγών κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου και της παραγωγής ορμονών.

Μελέτες υποδεικνύουν ότι τα οιστρογόνα παίζουν ρόλο στις επιδράσεις «ανταμοιβής» της ντοπαμίνης των διεγερτικών, όπως η κοκαΐνη και η μεθαμφεταμίνη. Οι γυναίκες μπορεί να εθιστούν πιο γρήγορα και να λαμβάνουν μεγαλύτερες δόσεις διεγερτικών από τους άνδρες εξαιτίας αυτού. Ωστόσο, ακόμη και όταν οι γυναίκες έκαναν κατάχρηση διεγερτικών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, οι άνδρες και οι γυναίκες εμφάνισαν παρόμοια ποσοστά έκπτωσης στη μάθηση, τη συγκέντρωση και τα ακαδημαϊκά επιτεύγματα. Επιπλέον, οι άνδρες είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από μειωμένη ροή αίματος στις μετωπιαίες περιοχές του εγκεφάλου ως αποτέλεσμα της χρήσης κοκαΐνης.

Άλλες διαφορές στον εθισμό στα διεγερτικά μεταξύ ανδρών και γυναικών, έχουν πολιτισμικό υπόβαθρο.

Οι άντρες είναι πιο πιθανό να κάνουν κατάχρηση κοκαΐνης για να συνεχίσουν να περνούν καλά, ενώ σημαντικά περισσότερες γυναίκες αναφέρουν κατάχρηση για περισσότερη ενέργεια, που συνήθως σχετίζεται με οικογενειακές ή επαγγελματικές ευθύνες και απώλεια βάρους.

Ecstasy και MDMA

Το ecstasy, γνωστό και ως MDMA, είναι διεγερτικό ναρκωτικό και ισχυρό παραισθησιογόνο. Μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν μεγαλύτερες ή πιο έντονες παραισθήσεις. Ωστόσο, οι άνδρες παρουσιάζουν μεγαλύτερες αυξήσεις της αρτηριακής πίεσης κατά τη χρήση του Ecstasy. Μετά τη χρήση, οι γυναίκες τείνουν να εμφανίζουν κατάθλιψη πιο συχνά από τους άνδρες.

Ξεπερνώντας τον εθισμό

Παρά τις διαφορές στον εθισμό μεταξύ ανδρών και γυναικών, η αναζήτηση βοήθειας μπορεί να σώσει τη ζωή ενός ατόμου. Η αποτοξίνωση και η απεξάρτηση μπορούν να είναι τα πρώτα βήματα για μια πιο ικανοποιητική και υγιή ζωή.