Popcorn brain: Το φαινόμενο των social media που απειλεί την υγεία σου
- 5 ΑΠΡ 2024
Έχεις μόλις γυρίσει σπίτι μετά από μια δύσκολη μέρα στη δουλειά και είσαι έτοιμη να κάτσεις στον καναπέ σου για να χαλαρώσεις. Βάζεις να δεις τη νέα σου αγαπημένη σειρά και παρακολουθείς περίπου 10 λεπτά. Λίγο αργότερα, παίρνεις το κινητό στο χέρι, ανοίγεις Instagram, χαζεύεις μερικές (δεκάδες) TikToks και διαβάζεις εκείνο το άρθρο που σου έστειλε η κολλητή το μεσημέρι. Εάν πιστεύεις ότι είναι σχεδόν αδύνατο να συγκεντρωθείς σε ένα πράγμα, ο εγκέφαλός σου μπορεί να μετατρέπεται σε “popcorn brain”, έναν όρο που περιγράφει αρκετά γλαφυρά το πώς ο εγκέφαλός σου μεταπηδά από το ένα πράγμα στο άλλο (όπως το ποπ κορν στην κατσαρόλα). Παρακάτω, εξηγούμε γιατί το φαινόμενο είναι επιβλαβές και πώς μπορείς να το αντιμετωπίσεις.
Τι ακριβώς είναι το popcorn brain (και τι σχέση έχει με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης);
iStock
Το popcorn brain περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο το μυαλό «χοροπηδάει» μανιωδώς, όπως οι σπόροι καλαμποκιού καθώς ψήνονται και γίνονται ποπ κορν. Κι ενώ μιλάμε για ένα πρόβλημα της σύγχρονης εποχής, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι το φαινόμενο τα τελευταία χρόνια, έχει αυξηθεί κυρίως χάρη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αυτές οι πλατφόρμες έχουν σχεδιαστεί για να διατηρούν την προσοχή μας, όμως μακροπρόθεσμα φαίνεται να απορρυθμίζουν το νευρικό μας σύστημα. Αυτό συμβαίνει με πράγματα όπως ήχοι ειδοποιήσεων και οπτικά ερεθίσματα με γρήγορα εναλλασσόμενες εικόνες. Πράγματα δηλαδή που μας τραβούν την προσοχή και το ενδιαφέρον. Με τον ίδιο τρόπο, likes και σχόλια σε αναρτήσεις στα social media, «φωτίζουν» τον εγκέφαλό μας με μικρές δόσεις ντοπαμίνης.
Όλος αυτός ο θόρυβος (τόσο κυριολεκτικός όσο και μεταφορικός) κάνει το σώμα και τον εγκέφαλο να βρίσκονται σε κατάσταση διαρκούς συναγερμού, καθώς συνεχίζουμε να ελέγχουμε το κινητό μας. Αυτή η συνεχής διέγερση, ενθαρρύνει το μυαλό μας να συνεχίζει να μεταπηδά από το ένα πράγμα στο άλλο, καθιστώντας δύσκολο να συγκεντρωθούμε σε οτιδήποτε για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Γιατί πρέπει να ανησυχούμε;
Ο αντίκτυπος του φαινομένου popcorn brain, απειλεί σύμφωνα με τους ειδικούς τη συνολική μας ευημερία. Οι περισσότερες ψηφιακές πλατφόρμες, ειδικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μας κρατούν σε σχεδόν σταθερή κατάσταση εγρήγορσης, αυξάνοντας τις ορμόνες του στρες και τα επίπεδα άγχους. Αυτή η συνήθεια να κάνουμε συνεχώς scrolling και να ελέγχουμε τα τηλέφωνά μας εύκολα, μετατρέπεται σε εθισμό. Το πιο ενδεικτικό σύμπτωμα, είναι αυτή η διάσπαση προσοχής, που επηρεάζει διακριτικά, αλλά σημαντικά τη ζωή μας. Και λέμε διακριτικά καθώς έχει κανονικοποιηθεί στην κουλτούρα μας. Όλοι το κάνουν, επομένως δεν φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπονομεύει την ικανότητά μας να συνδεόμαστε αληθινά με τους άλλους, να αφιερωνόμαστε στη δουλειά ή στα χόμπι μας, ή ότι δεν μπορεί να οδηγήσει σε εναλλαγές της διάθεσης, άγχος, διαταραχές προσοχής, προβλήματα σε σχέσεις, ακόμη και προβλήματα σωματικής υγείας και κατάθλιψη. Ουσιαστικά, η ικανότητά μας για βαθιές, ουσιαστικές εμπειρίες διαβρώνεται, με αντάλλαγμα φευγαλέες στιγμές ικανοποίησης.
3 τρόποι για να αντιμετωπίσεις το popcorn brain
Οι ειδικοί υποστηρίζουν την εκ νέου εκμάθηση της τέχνης της «μακράς προσοχής». Θυμάσαι όταν ήσουν παιδί και μπορούσες να χάσει την αίσθηση του χρόνου, κάνοντας μια δραστηριότητα για ώρες; Αυτό είναι μακρά προσοχή. Μπορεί να χρειαστεί λίγη εξάσκηση, αλλά το να αφιερώνουμε χρόνο σε τέτοιου είδους πρακτικές που απαιτούν αδιάκοπη προσοχή, βοηθάει τον εγκέφαλό μας να χτίσει νέα μονοπάτια. Μετά από λίγο, θα παρατηρήσεις πως νιώθεις περισσότερη ηρεμία και μεγαλύτερη σύνδεση με ανθρώπους και δραστηριότητες, ανακαλύπτοντας ξανά τη χαρά να ζεις τη στιγμή. Παρακάτω 3 πράγματα που μπορείς να δοκιμάσεις προς αυτή την κατεύθυνση.
Ο διαλογισμός μπορεί να προσφέρει ένα ισχυρό αντίδοτο στο popcorn brain
Ο διαλογισμός μάς διδάσκει πώς να κατευθύνουμε την προσοχή μας για να ξεκουράσουμε το μυαλό μας όποτε το θέλουμε. Αν δεν έχεις ξαναδοκιμάσει τον διαλογισμό μπορείς να κατεβάσεις μία εφαρμογή με καθοδηγούμενους ή εξατομικευμένους διαλογισμούς.
Πες ναι σε μια δραστηριότητα χωρίς να εμπλέκονται οθόνες
Το κλειδί εδώ είναι να παραμείνεις αφοσιωμένη σε όποια δραστηριότητα κι αν επιλέξεις, είτε είναι η ανάγνωση ενός βιβλίου, η ζωγραφική ή σχεδόν οποιοδήποτε άλλο χόμπι. Δοκίμασε αν μπορείς να βυθιστείς σε κάτι για 2-3 ώρες με το τηλέφωνό σου απενεργοποιημένο.
Η τέχνη του να μην κάνεις τίποτα
Οι γείτονες μας οι Ιταλοί το λένε dolce far niente. Η «γλυκιά απραξία» δεν έχει να κάνει με την τεμπελιά. Είναι η απόλαυση των στιγμών που μπορεί να μην κάνεις απολύτως τίποτα. Άφησε για αύριο, ό,τι μπορείς να κάνεις σήμερα και προσπάθησε να ακούσεις τις σκέψεις και το σώμα σου. Στην αρχή μπορεί να αισθάνεσαι περίεργα (και θα σκέφτεσαι όλα τα πράγματα που πρέπει να κάνεις), αλλά θα εκπλαγείς από το πόσο μπορείς τελικά να χαλαρώσεις.
