Πώς αλλάζει ο εγκέφαλός μας ενώ μεγαλώνουμε;
- 5 ΑΠΡ 2025
Ο εγκέφαλός μας δεν παραμένει στατικός. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, υφίσταται διαρκείς αλλαγές λόγω γενετικών, ορμονικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που σχετίζονται με τη συναισθηματική, πνευματική και σωματική μας εξέλιξη.
Σύμφωνα με την Mayo Clinic, η εξέλιξη του εγκεφάλου ακολουθεί συγκεκριμένα στάδια που μπορούμε να κατανοήσουμε και να προετοιμαστούμε για αυτά.
Παιδική ηλικία: Τα θεμέλια της μάθησης
Τα μωρά βάζουν τα πάντα στο στόμα τους, ενώ τα νήπια είναι γεμάτα περιέργεια. Αυτό οφείλεται στη διαρκή ανάπτυξη του εγκεφάλου τους, καθώς δημιουργεί νέες συνδέσεις για να ερμηνεύσει τον κόσμο. Από τη γέννηση, ο εγκέφαλος λαμβάνει πληροφορίες μέσω αισθητηριακών ερεθισμάτων (αφή, γεύση, όραση, ακοή, όσφρηση) που βοηθούν στην ανάπτυξη των αισθητηριακών οδών. Σύμφωνα με τους ειδικούς, κάθε δευτερόλεπτο δημιουργούνται πάνω από ένα εκατομμύριο νέες νευρωνικές συνδέσεις στα πρώτα χρόνια της ζωής.
Εφηβεία: Συναισθηματική και νοητική αναδόμηση
Pexels
Κατά την εφηβεία, το μεταιχμιακό σύστημα, που ελέγχει τα συναισθήματα και την επιθυμία για ανταμοιβή, είναι ιδιαίτερα ενεργό. Αυτός είναι ο λόγος που οι έφηβοι συχνά λαμβάνουν ριψοκίνδυνες αποφάσεις επηρεασμένοι από τους συνομηλίκους τους. Οι ειδικοί εξηγούν πως αυτή η φάση χαρακτηρίζεται από έντονη ευαισθησία στις βραχυπρόθεσμες ανταμοιβές σε σχέση με τις μακροπρόθεσμες συνέπειες. Ωστόσο, η προσαρμοστικότητα του εφηβικού εγκεφάλου τον καθιστά ικανό για εκμάθηση νέων δεξιοτήτων και συμπεριφορών.
Νεαρή ενήλικη ζωή: Ώριμη σκέψη και έλεγχος παρορμήσεων
Στα μέσα με τέλη της δεκαετίας των 20, ο προμετωπιαίος φλοιός, υπεύθυνος για την εκτελεστική λειτουργία, την αυτοσυγκράτηση και τη λήψη αποφάσεων, ολοκληρώνει την ανάπτυξή του. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αυτό επιτρέπει στις νεαρές γυναίκες να λαμβάνουν πιο συνειδητές αποφάσεις, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό καθώς ξεκινούν επαγγελματικές σταδιοδρομίες και οικογένειες.
Εγκυμοσύνη και λοχεία: Οι ορμόνες επηρεάζουν τον εγκέφαλο των γυναικών
Κατά την εγκυμοσύνη, πολλές γυναίκες αντιμετωπίζουν δυσκολία συγκέντρωσης και μειωμένη μνήμη, λόγω της απότομης αύξησης των οιστρογόνων και της προγεστερόνης, που επηρεάζουν τους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου. Η έλλειψη ύπνου επίσης παίζει σημαντικό ρόλο, αλλά η κατάσταση συνήθως βελτιώνεται καθώς οι ορμόνες σταθεροποιούνται και τα μωρά αρχίζουν να κοιμούνται περισσότερο.
Εμμηνόπαυση: Εγκεφαλική ομίχλη και προσωρινές αλλαγές
Οι γυναίκες στην περιεμμηνόπαυση συχνά αντιμετωπίζουν εγκεφαλική ομίχλη και διακυμάνσεις στη μνήμη λόγω της μείωσης των επιπέδων των οιστρογόνων. Τα οιστρογόνα επηρεάζουν τη δραστηριότητα νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη, που συνδέονται με τη μνήμη και τη διάθεση. Ωστόσο, οι αλλαγές αυτές είναι συνήθως προσωρινές και η ορμονοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάστασή τους.
Ώριμη ενήλικη ζωή: Μικρές αλλαγές, αλλά και ισχυρότερη γνώση
Καθώς μεγαλώνουμε, ορισμένες ήπιες γνωστικές αλλαγές είναι φυσιολογικές, όπως η πιο αργή επεξεργασία πληροφοριών και η μικρή μείωση της ανασταλτικής λειτουργίας, που μπορεί να οδηγήσει σε λιγότερο φιλτραρισμένες αντιδράσεις. Ωστόσο, ο εγκέφαλος διαθέτει μεγάλη πλαστικότητα και μπορεί να αντισταθμίσει αυτές τις αλλαγές. Μελέτες δείχνουν ότι η λεκτική ικανότητα, η μαθηματική σκέψη και η κριτική ικανότητα παραμένουν σταθερές ή και βελτιώνονται με την ηλικία.
Πώς να διατηρήσεις τον εγκέφαλό σου υγιή
Αν και κάποιες αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου είναι αναπόφευκτες με την ηλικία, η σωστή φροντίδα μπορεί να επιβραδύνει τη γήρανση του εγκεφάλου. Υγιεινές συνήθειες όπως η ισορροπημένη διατροφή, η σωματική άσκηση, ο ποιοτικός ύπνος και η συνεχής πνευματική δραστηριότητα συμβάλλουν στην καλή εγκεφαλική υγεία.
Ο εγκέφαλος μπορεί να συνεχίσει να μαθαίνει και να προσαρμόζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, αρκεί να του παρέχουμε τα κατάλληλα ερεθίσματα.
