Ρώτα τον γιατρό: Τι είναι η κοιλιοκάκη και ποια τα συμπτώματα της;

Η κοιλιοκάκη ή αλλιώς η εντεροπάθεια οφειλόμενη στην ευαισθησία σε γλουτένη, περιγράφηκε για  πρώτη φορά από τον Αρεταίο τον Καππαδόκη αλλά αγνοήθηκε για εκατονταετίες . Ωστόσο ο Samuel Gee το 1888 αναφέρει την οντότητα ως ΄΄ Coeliac Affection΄΄, Μετά τον Gee κι άλλοι γιατροί ασχολήθηκαν με τη νόσο αλλά ήταν μόλις μετά τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο που ο Dicke, Ολλανδός παιδίατρος, ενοχοποίησε τα δημητριακά ως υπεύθυνα για τη νόσο.

Η κοιλιοκάκη είναι η συχνότερη αιτία σήμερα για το χαμηλό ανάστημα των παιδιών στον Δυτικό κόσμο.

Ο Dicke έκανε εμπειρικές  παρατηρήσεις για τη σχέση δημητριακών και κοιλιοκάκης πριν από τον πόλεμο που επιβεβαιώθηκαν στη διάρκεια του πολέμου όταν τα παιδιά που έπασχαν από κοιλιοκάκη βελτιώθηκαν επειδή δεν έτρωγαν ψωμί από αλεύρι σιταριού, κριθάρι, σίκαλη και βρώμη.

Όταν μετά τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο η αγορά της Ολλανδίας τροφοδοτήθηκε ξανά με δημητριακά, τα παιδιά με κοιλιοκάκη επιδεινώθηκαν. Η κοιλιοκάκη είναι η συχνότερη αιτία σήμερα για το χαμηλό ανάστημα των παιδιών στον Δυτικό κόσμο.

Έτσι, σήμερα γνωρίζουμε ότι η κοιλιοκάκη οφείλεται στη βλαπτική επίδραση που ασκούν στον βλεννογόνο του λεπτού εντέρου σε άτομα με γενετική προδιάθεση, τα  μικρά πεπτίδια πλούσια σε γλουταμίνη, που περιέχονται στη γλουτένη. Οι πρώτου βαθμού συγγενείς ατόμων με κοιλιοκάκη έχουν 10 με 15% κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.

Ρώτα και εσύ τον γιατρό! Στείλε μας την απορία σου και σύντομα ο ειδικός θα σου δώσει την απάντηση που ψάχνεις.

Η γλουτένη είναι ένα μείγμα πολλών πρωτεϊνών και κύριο συστατικό στο αλεύρι του σιταριού, της σίκαλης, του κριθαριού και λιγότερο της βρώμης. Τροφές που περιέχουν γλουτένη, όπως αλεύρι ή άλλα προϊόντα των παραπάνω δημητριακών, είναι τοξικές για το έντερο. Το καλαμπόκι και το ρύζι δεν περιέχουν γλουτένη και δεν είναι βλαπτικά.

Στους πιο πολλούς ασθενείς η νόσος εκδηλώνεται με άτυπο τρόπο, όπως άτυπα φουσκώματα στην κοιλιά και δυσπεψία, άφθες στο στόμα, καταθλιπτικές αντιδράσεις, ανεξήγητη ευερεθιστότητα, σιδηροπενική αναιμία που δεν διορθώνεται με χορήγηση σιδήρου, αύξηση των τρανσαμινασών (ηπατικά ένζυμα, που ανιχνεύονται σε τυχαία και συνήθως για άλλο λόγο εξέταση), λιπώδη διήθηση ήπατος  σε ασθενή που δεν πίνει και δεν είναι υπέρβαρος, κλπ.

Η ατυπία των συμπτωμάτων εμπλέκει ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων και επιπροσθέτως  πρέπει ο γιατρός να έχει μεγάλη κλινική υποψία  για να την σκεφτεί και να την επιβεβαιώσει με τις κατάλληλες εξετάσεις.

Αν κάποιες από τις κλινικές εκδηλώσεις ή κάποια τυχαία εργαστηριακά ευρήματα οδηγήσουν τον γιατρό να σκεφτεί ότι ο ασθενής του μπορεί να έχει κοιλιοκάκη θα πρέπει να τον υποβάλει σε εξετάσεις αίματος. Οι πιο ευαίσθητες και ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις είναι οι δοκιμασίες ανίχνευσης αντισωμάτων με ειδικές τεχνικές : της γλιαδίνης (AGA) και της ιστικήςτρανσγλουταμινάσης (tTG)

Παράλληλα, θα πρέπει να γίνουν επιπρόσθετες απλές εξετάσεις (όπως πχ μέτρηση φυλλικού οξέος, σιδήρου, βιταμίνης Β12, κλπ) για να επιβεβαιωθεί ο βαθμός της δυσαπορρόφησης θρεπτικών συστατικών και να χορηγηθούν ως συμπληρωματικές θεραπείες, αν χρειάζεται.

Η κοιλιοκάκη είναι πιο διαδεδομένη στις γυναίκες απ’ ότι στους άνδρες.

Επίσης η γαστροσκόπηση δίνει τη δυνατότητα άμεσης όρασης του λεπτού εντέρου και ο έμπειρος ενδοσκόπος μπορεί μακροσκοπικά να αναγνωρίσει μια πιθανή περίπτωση κοιλιοκάκης με αμβληχρά ή άτυπα συμπτώματα ενώ βιοψίες θα δώσουν την τελική διάγνωση με τη χαρακτηριστική μείωση του ύψους των λαχνών και την αύξηση των ενδοεπιθηλιακών κυττάρων.

Σε νεαρές γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας οι σημαντικές κάποιες φορές διαταραχές της απορρόφησης χρήσιμων στοιχείων μπορεί να αποτελούν αιτία υπογονιμότητας, ενώ σε περιπτώσεις αμηνόρροιας ο ιατρός θα πρέπει να σκέφτεται να διερευνήσει για άτυπη περίπτωση κοιλιοκάκης!

Εκτιμάται ότι στην Ευρώπη η επίπτωση της κοιλιοκάκης κυμαίνεται από 1:300 – 1:1000, ενώ η διαταραχή είναι πιο διαδεδομένη στις γυναίκες απ’ ότι στους άνδρες. Σε μερικές χώρες συνιστάται να μετρηθεί και η οστική πυκνότητα ως ένδειξη οστεοπόρωσης.που αφορά και σε άνδρες αλλά κυρίως σε γυναίκες ασθενείς .

Μεγάλη μετα-ανάλυση έδειξε ότι ίσως η κοιλιοκάκη στις γυναίκες να είναι μία πιθανή αιτία της υπογονιμότητας, ειδικά όταν έχουν αποκλειστεί όλες οι άλλες αιτιολογίες).Στην ίδια μελέτη φάνηκε  ο σημαντικά μεγαλύτερος κίνδυνος όχι μόνο για αδυναμία σύλληψης αλλά και για επαναλαμβανόμενες αποβολές σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.

Η φλεγμονή που δημιουργείται στο λεπτό έντερο προκαλεί ελλείψεις σε ιχνοστοιχεία όπως το σελήνιο και το φυλλικό οξύ, τα οποία είναι άμεσα συνδεδεμένα με την γονιμότητα, με αποτέλεσμα να υπάρχει δυσκολία κατά τη σύλληψη. Επιπροσθέτως η φλεγμονώδης αντίδραση στο έντερο που προκαλείται, δίνει το έναυσμα για την παραγωγή αντισωμάτων. Τα αντισώματα αυτά είναι πιθανό να επηρεάσουν  την αγγειογένεση  στη μήτρα ή να διεισδύσουν στον πλακούντα, ενώ οι ακριβείς μηχανισμοί δεν εντελώς γνωστοί.

Τέλος,  η κοιλιοκάκη μπορεί να συνυπάρχει με μια σειρά από αυτοάνοσα νοσήματα, πολλά εκ των οποίων αφορούν κυρίως γυναίκες, όπως ο υπερ- και ο υποθυρεοειδισμός, ο ινσουλινοεξαρτώμενος σακχαρώδης διαβήτης, η νόσος του Addison, η κατά πλάκας σκλήρυνση, η νόσος του Sjogren και η ρευματοειδής αρθρίτιδα, πρωτοπαθή χολική κίρρωση, , αυτοάνοση θυρεοειδοπάθεια ή ηπατίτιδα κλπ

Χρειάζεται θεραπεία δια βίου με δίαιτα χωρίς γλουτένη. Η δίαιτα πρέπει να είναι αυστηρή γιατί μπορεί μεν ο ασθενής να μη έχει συμπτώματα, όπως διάρροια, κοιλιακό πόνο, κλπ, αλλά θα υπολείπεται η θρέψη του, θα έχει χρόνια κόπωση και αναιμία, καταθλιπτικές αντιδράσεις, οστικά άλγη από οστεοπόρωση, ενώ σε μακροχρόνια αρρύθμιστη κοιλιοκάκη   κινδυνεύει από την εμφάνιση ενος πολύ επιθετικού λεμφώματος του λεπτού εντέρου.

Ρώτα και εσύ τον γιατρό! Στείλε μας την απορία σου και σύντομα ο ειδικός θα σου δώσει την απάντηση που ψάχνεις.