Τα 5 «μεγάλα» χαρακτηριστικά που ορίζουν την προσωπικότητά σου
- 19 ΜΑΙ 2023
Αν σου ζητούσα να περιγράψεις την προσωπικότητά σου, τι θα έλεγες; «Είμαι εξωστρεφής», «είμαι ντροπαλή» ή «είμαι δημιουργική», είναι ίσως μερικές πιθανές απαντήσεις που θα έδινες. Ενώ όμως η επιλογή συγκεκριμένων χαρακτηριστικών, μπορεί να σε βοηθούν να κατανοείς καλύτερα τον εαυτό σου και τους άλλους, δημιουργεί ταυτόχρονα ένα σημαντικό πρόβλημα.
Το πρόβλημα είναι ότι «ταμπέλες» που συνηθίζουμε να βάζουμε μιλώντας για το χαρακτήρα μας, μπορεί να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι μιλάμε για κάτι σταθερό και αμετάβλητο. Οι σύγχρονοι ερευνητές της προσωπικότητας, ωστόσο, έχουν διαφορετικό τρόπο σκέψης. Συγκεκριμένα, μιλούν για τη Μεγάλη Πεντάδα (Big Five). Το μοντέλο των 5 Μεγάλων Παραγόντων της Προσωπικότητας (Big Five Personality Model), σχεδιάστηκε για να συμπεριλάβει εκείνα τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, τα οποία οι άνθρωποι θεωρούν, ως τα πιο σημαντικά για τη ζωή τους.
Τα πέντε μεγάλα χαρακτηριστικά προσωπικότητας
Οι επιστήμονες λοιπόν, συμφωνούν ότι όταν μιλάμε για τη Μεγάλη Πεντάδα, μιλάμε για τη δεκτικότητα, την ευσυνειδησία, την εξωστρέφεια, την καλή προαίρεση και το νευρωτισμό.
Η δεκτικότητα, αξιολογεί την ανάγκη για δραστηριότητα, την εκτίμηση της εμπειρίας, την ανοχή απέναντι στο αβέβαιο και τη διερεύνηση του αγνώστου. Άτομα που διαθέτουν πιο έντονα αυτά τα χαρακτηριστικά, τείνουν να έχουν πολλά ενδιαφέροντα, είναι δημιουργικά, φιλομαθή και εφευρετικά. Από την άλλη, άτομα πιο προσγειωμένα, με περιορισμένα ενδιαφέροντα, συμβατικά, χωρίς ιδιαίτερες καλλιτεχνικές ανησυχίες και δυσκολία στην αναλυτική σκέψη, δεν διαθέτουν ιδιαίτερα τέτοια στοιχεία.
Το χαρακτηριστικό της ευσυνειδησίας, αξιολογεί το βαθμό οργάνωσης, σταθερότητας και κινητοποίησης ενός ατόμου για έναν στόχο. Εδώ συναντάμε άτομα οργανωτικά, εργατικά, πειθαρχημένα, φιλόδοξα και αξιόπιστα. Αντίθετα, άτομα χωρίς το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό, τείνουν να είναι απρόσεκτα, άβουλα και αναξιόπιστα.
Το χαρακτηριστικό της εξωστρέφειας αξιολογεί την κοινωνικότητα, την αυτοπεποίθηση, τον ενθουσιασμό και την έντονη συναισθηματική εκφραστικότητα. Όσοι διαθέτουν αρκετά αυτά τα χαρακτηριστικά, τείνουν να γεμίζουν ενέργεια από κοινωνικές καταστάσεις, αφού όταν βρίσκονται δίπλα σε άλλους ανθρώπους, μπορούν να νιώσουν ενθουσιώδεις. Αντιθέτως, άτομα με χαμηλά επίπεδα εξωστρέφειας, εκτιμούν τη μοναχικότητα, είναι πιο εσωστρεφή και «συγκρατημένα». Αποφεύγουν κοινωνικές περιστάσεις, καθώς θεωρούν ότι αναλώνονται τόσο ψυχικά, όσο και πνευματικά.
Συνεχίζοντας, συναντάμε το χαρακτηριστικό της καλής προαίρεσης. Αυτή, αναφέρεται στην ποιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων ενός ατόμου. Στο ένα άκρο έχουμε τη συμπόνοια και στην άλλη τον ανταγωνισμό. Το χαρακτηριστικό αυτό, ουσιαστικά αναφέρεται στις σκέψεις, τα συναισθήματα, αλλά και στις πράξεις μας. Άτομα με καλή προαίρεση, διαθέτουν υψηλή ενσυναίσθηση, είναι καλόκαρδα, πρόθυμα, συγχωρητικά και σαφή. Αντίθετα, άτομα που υστερούν σε αυτό το χαρακτηριστικό, είναι συνήθως κυνικά, αγενή, καχύποπτα, παρεμβατικά και εκδικητικά.
Τέλος, ο νευρωτισμός, χαρακτηρίζεται κυρίως από θλίψη, τις μεταπτώσεις της διάθεσης και τη συναισθηματική αστάθεια ενός ατόμου. Άνθρωποι με έντονο το χαρακτηριστικό του νευρωτισμού ανησυχούν πολύ και είναι επιρρεπείς στην αγχώδη διαταραχή και στην κατάθλιψη. Ακόμα και όταν όλα πηγαίνουν καλά, οι ίδιοι εφευρίσκουν πράγματα για να ανησυχήσουν. Αντίθετα, άτομα με χαμηλά επίπεδα νευρωτισμού τείνουν να έχουν συναισθηματική σταθερότητα.
Η προσωπικότητα δεν είναι μια σταθερή έννοια
Πολλοί από εμάς τείνουμε να θεωρούμε την προσωπικότητα ως κάτι που είναι σταθερό και αμετάβλητο, ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι στην πραγματικότητα, μπορεί να είναι αρκετά ρευστή. Οι ειδικοί επισημαίνουν για παράδειγμα, ότι καθώς μεγαλώνεις, μπορεί να έχεις υψηλότερη ευσυνειδησία και τα επίπεδα νευρωτισμού σου, μπορεί να είναι χαμηλότερα. Επομένως μπορεί να αρχίσεις να γίνεσαι λιγότερο ανήσυχη, πιο σταθερή και τα επίπεδα ικανοποίησης που λαμβάνεις στην καθημερινότητά σου, είναι επίσης πιθανό να αυξηθούν.
Υπάρχουν επίσης στοιχεία που δείχνουν ότι και εμείς οι ίδιοι κατά κάποιο τρόπο μπορούμε να ορίσουμε την προσωπικότητά μας. Σχετική ερεύνα, έδειξε ότι μπορούμε να αυξήσουμε ή να μειώσουμε, ένα ή περισσότερα από τα Big Five χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας.
Το πρόβλημα λοιπόν με το να αντιμετωπίζουμε την προσωπικότητα ως κάτι σταθερό, είναι ότι μπορεί να γίνει μια εξαιρετικά βολική δικαιολογία, για κακή συμπεριφορά ή άρνηση αλλαγής. Όσο περισσότερο δηλαδή πιστεύεις στο «έτσι είμαι, δεν μπορώ να το ελέγξω», η οποιαδήποτε αλλαγή είναι μάλλον απίθανη. Τώρα ξέρεις!
