Τεχνητά γλυκαντικά και ο ρόλος τους στον διαβήτη

Δρ.Κωνσταντίνος Ξένος – Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος M.Sc. Ph.D – Διευθυντής τμήματος διατροφογενετικής και έρευνας θρέψης «Ευρωκλινική Αθηνών»

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μια χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα. Αυτή η μεταβολική διαταραχή της γλυκόζης μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες επιπλοκές και απαιτεί δια βίου διαχείριση, με ακρογωνιαίο λίθο τη διατροφή, συγκεκριμένες φαρμακευτικές αγωγές και βέβαια την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας.

Τα τεχνητά γλυκαντικά είναι πρόσθετα τροφίμων που παρέχουν μια γλυκιά γεύση με μηδενικές ή χαμηλές θερμίδες. Μπορεί να προέρχονται από φυτικά εκχυλίσματα ή να παρασκευάζονται συνθετικά και η χρήση τους ενδέχεται να μειώσει δραστικά την ποσότητα της ζάχαρης που καταναλώνεται. Ως πρόσθετα που χρησιμοποιούνται σε τρόφιμα και ροφήματα περνούν από τακτικούς και αυστηρούς ελέγχους ως προς την ασφάλειά τους και η χρήση τους εγκρίνεται μόνο όταν επιβεβαιωθεί ότι δεν προκαλούν καμία βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη ανεπιθύμητη ενέργεια στον άνθρωπο.

Λόγω της ικανότητάς τους να παρέχουν γλυκύτητα χωρίς να αποδίδουν σημαντικές θερμίδες (ή και καθόλου) και βέβαια λόγω της φύσης τους, η οποία δεν αφορά σε κλασικούς υδατάνθρακες, όπως συμβαίνει με τη ζάχαρη, τη γλυκόζη ,τη φρουκτόζη, έχουν αναδειχθεί ως ένα πιθανό εργαλείο στη διαχείριση του διαβήτη. Τα δεδομένα από μελέτες έδειξαν ότι τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά είναι ασφαλή για τα άτομα με διαβήτη καθώς δεν επηρεάζουν τη γλυκόζη και την ινσουλίνη στο αίμα, ούτε άλλους δείκτες όπως η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) ή οι ινκρετίνες (GLP-1, GIP).

Παράλληλα, άλλα επιστημονικά στοιχεία, υποστηρίζουν ότι η αντικατάσταση της ζάχαρης με τεχνητά γλυκαντικά βελτιώνει τα μεταγευματικά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η ορθολογική κατανάλωση γλυκαντικών μπορεί να είναι μια χρήσιμη στρατηγική για τη διαχείριση διαβήτη. 

Πρόσφατη μελέτη σε γυναίκες με ινσουλινοαντίσταση έδειξε ότι η χρήση ενός δημοφιλούς γλυκαντικού, της στέβιας, οδηγεί σε αύξηση των επιπέδων του C πεπτιδίου. Μια ουσία που προάγει την έκκριση του C-πεπτιδίου ουσιαστικά ενισχύει την παραγωγή και έκκριση ινσουλίνης από τα βήτα κύτταρα του παγκρέατος. Αυτό μπορεί να έχει διάφορους τρόπους ωφέλειας στη διαχείριση του διαβήτη.  Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η πραγματική επίδραση μιας τέτοιας ουσίας εξαρτάται από την εξατομικευμένη ανταπόκριση του κάθε ατόμου. 

Μέσω των πιο ήπιων διακυμάνσεων στα επίπεδα γλυκόζης και επαγόμενης ινσουλίνης αλλά και μέσω της μείωσης των προσλαμβανομένων θερμίδων, η αντικατάσταση της ζάχαρης με τεχνητά γλυκαντικά συνδράμει και στην απώλεια βάρους. Η απώλεια βάρους με την σειρά της οδηγεί σε καλύτερη διαχείριση των επιπέδων σακχάρων, οπότε έχουμε μια αλληλένδετη σχέση όπου η χρήση των γλυκαντικών βοηθά στη διαχείριση του διαβήτη τόσο απευθείας, ως δράση στην ανθρώπινη βιοχημεία, όσο και εμμέσως λόγω της ενδεχόμενης απώλειας βάρους.