Τι είναι οι fad diets και γιατί δεν πρέπει να τις ακολουθείς

Από την Ζωή Κατσιρμά

Οι fad diets προέρχονται είτε από ανθρώπους που δεν έχουν λάβει την απαραίτητη εκπαίδευση γύρω από τη φυσιολογία του ανθρώπινου σώματος, το μεταβολισμό και τη διατροφή αλλά νομίζουν ότι γνωρίζουν αρκετά, είτε από αμφιλεγόμενους επαγγελματίες που αποσκοπούν στο προσωπικό τους οικονομικό όφελος. Ως αποτέλεσμα, όσοι τις δοκιμάζουν κουράζονται χωρίς να βλέπουν αλλαγές στη ζυγαριά τους, χωρίς να μαθαίνουν να τρέφονται σωστά και ξαναπαίρνουν όσα κιλά έχασαν πολύ σύντομα, μετά το πέρας της δίαιτας.

Μερικά παραδείγματα είναι οι δίαιτες αποτοξίνωσης, η δίαιτα Ντουκάν, η paleo διατροφή, ωμοφαγικές δίαιτες, η δίαιτα του ζωδίου, η δίαιτα της ομάδας αίματος, δίαιτες με εξαιρετικά υψηλή πρωτεΐνη, υγρές διατροφές (είτε με χυμούς, είτε με υποκατάστατα γευμάτων), δίαιτες που συστήνουν συγκεκριμένους συνδυασμούς τροφίμων, η αλκαλική διατροφή, «ορθομοριακές» δίαιτες, ολιστικές διατροφές και η λίστα δεν τελειώνει ποτέ…

Για να καταλάβεις αν μία δίαιτα ανήκει σε αυτή την κατηγορία, πρέπει να αναρωτηθείς τα εξής:

1. Υπόσχεται γρήγορη απώλεια βάρους;

Με ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής ο ρυθμός απώλειας βάρους δε θα πρέπει να ξεπερνά τα 4 κιλά το μήνα. Αυτό συστήνεται για να αποφευχθεί ο υποσιτισμός, να καλύπτονται δηλαδή όλες οι ανάγκες του σώματός σου σε μακρο- και μικροθρεπτικά στοιχεία. Άλλος ένας λόγος που δεν πρέπει να χάνονται περισσότερα από 4 κιλά το μήνα, είναι για να χάνεται λίπος και όχι μυικός ιστός.

2. Προωθούνται συγκεκριμένα προϊόντα μέσω της δίαιτας αυτής;

Αν η δίαιτα που βρήκες έρχεται μαζί με βοηθήματα/συμπληρώματα που πρέπει να αγοράσεις, τότε τρέξε μακριά. Ειδικά αν τα προτεινόμενα σκευάσματα κατασκευάζονται και πωλούνται από τον ίδιο άνθρωπο ή την ίδια εταιρία, τότε μιλάμε για καθαρή απάτη. Μία σωστή και υγιεινή διατροφή δεν έχει ανάγκη συμπλήρωσης ή υποβοήθησης από κάτι τεχνητό αλλά καλύπτει όλες τις ανάγκες σου φυσικά, μέσα από τα τρόφιμα.

3. Υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν αυτά που υπόσχεται η δίαιτα;

Υπάρχουν βάσεις δεδομένων που φιλοξενούν όλα τα επιστημονικά άρθρα που χρειάζεσαι. Παραδείγματα είναι το Pubmed και το Google Scholar. Εκεί μπορείς να αναζητήσεις επιστημονικά δεδομένα για να διαπιστώσεις και μόνη σου αν η δίαιτα που σε ενδιαφέρει έχει επιστημονικό υπόβαθρο ή είναι σοφιστεία κάποιου επιτήδειου. Σε περίπτωση που σε ανησυχεί η αξιοπιστία των άρθρων, μπορείς να αναζητήσεις στο τέλος του καθενός αν χρηματοδοτείται από κάποια εταιρία. Σε κάθε άρθρο, ωστόσο, αναγράφεται το όνομα των επιστημόνων που συμμετείχαν στην έρευνα, κάτι που σίγουρα καθιστά τα άρθρα πιο αξιόπιστα από αναρτήσεις σε social media ή τυχαία άρθρα στο ίντερνετ.

4. Σύμφωνα με τη δίαιτα υπάρχουν «καλά» και «κακά» τρόφιμα;

Αυτό είναι κάτι που πρέπει να μένει πάντα ξεκάθαρο: Δεν υπάρχουν καλά και κακά τρόφιμα. Ειδικά όταν μιλάμε για το σύνολο του πληθυσμού. Εκτός από τα επεξεργασμένα τρόφιμα, δεν υπάρχουν βλαβερά τρόφιμα. Αν μία δίαιτα συστήνει την αποφυγή ολόκληρων τροφικών ομάδων, τότε πάσχει για δύο βασικούς λόγους:

α) Δεν είναι βιώσιμο σχήμα διατροφής, καθώς δεν είναι δυνατό να αποφεύγεις για πάντα μία ολόκληρη κατηγορία τροφίμων. Τα πιο συχνά παραδείγματα τέτοιων διαιτών είναι αυτές που απαγορεύουν τη γλουτένη (κατ’ επέκταση ψωμί, ζυμαρικά, πίτες κ.τ.λ.) και αυτές που απαγορεύουν τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Μπορείς να φανταστείς μία ζωή που δεν θα ξαναφάς τυρί ή μακαρόνια; Αν όχι, μη στεναχωριέσαι γιατί δεν θα έπρεπε έτσι κι αλλιώς.

β) Δεν σου προσφέρει όλα όσα χρειάζεσαι. Αφαιρώντας ολόκληρες κατηγορίες τροφίμων, χάνεις τρόφιμα-πηγές θρεπτικών συστατικών, κάτι που αντί να σε οδηγεί σε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, σου προκαλεί ελλείψεις και ίσως και προβλήματα υγείας.

5. Ακούγεται πολύ καλή για να είναι αληθινή;

Όπως στα πάντα μέσα στη ζωή, το ίδιο αξίωμα ισχύει και στην απώλεια βάρους: Ό,τι αξίζει πονάει κι είναι δύσκολο, δεν τα λέω εγώ, το λένε οι Πυξ Λαξ. Αν μία δίαιτα υπόσχεται να λύσει όλα σου τα προβλήματα ενώ παρουσιάζεται ως εύκολη, τότε το πιο πιθανό είναι τουλάχιστον ένα από αυτά τα δύο να μην ισχύει. Κανείς δεν αρνείται πως η απώλεια βάρους είναι δύσκολη, αφού η διατροφή επηρεάζει και επηρεάζεται από όλη την υπόλοιπη ζωή σου. Αν ψάχνεις κάποιο τρόπο να την κάνεις ευκολότερη, θα είναι κάτι που αφορά εσένα, τις δικές σου ανάγκες και τις συνήθειές σου και όχι μία δήθεν απόκρυφη γνώση που ισχύει για όλους.

Πολλές φορές θα ακούσεις από γνωστούς σου να ακολουθούν τέτοιες δίαιτες και να βλέπουν μία αξιοσημείωτη απώλεια βάρους. Αυτό συμβαίνει γιατί όλες οι πρακτικές που ακολουθούνται σε ανάλογα διατροφικά προγράμματα οδηγούν στη μείωση της ενεργειακής πρόσληψης. Αν η δίαιτα απαγορεύει τη γλουτένη (χωρίς να έχεις κοιλιοκάκη φυσικά) τότε ουσιαστικά προστάζει να ξεχάσεις τι θα πει «αμυλώδη» και έμμεσα μειώνει τις θερμίδες που παίρνεις. Αν ξαφνικά κόψεις το ψωμί, τα ζυμαρικά, τις πίτες, τα μπισκότα και τα κουλούρια, τότε από τη μία μέρα στην άλλη καταναλώνεις τουλάχιστον 400 θερμίδες λιγότερες ανά ημέρα. Επόμενο είναι, λοιπόν, να χάσεις και βάρος. Το σώμα σου δεν ελευθερώθηκε ξαφνικά από τα διαβολικά δεσμά της «βλαβερής» γλουτένης μα πλέον καλείται να ζήσει με λιγότερη ενέργεια, καίγοντας τα αποθέματά του. Αν σε αυτό το σημείο αναρωτιέσαι ποιο είναι το κακό με αυτό, τότε η απάντηση βρίσκεται στις λιγούρες. Με μία δίαιτα αποφυγής, δε μαθαίνεις να τρως με ισορροπία, ούτε πώς να υπολογίζεις ασυναίσθητα τις κατάλληλες για εσένα ποσότητες. Έτσι, κάποια στιγμή -μια στιγμή αδυναμίας- θα σε πιάσουν οι λιγούρες για μία τυροπιτούλα, για ένα μπισκοτάκι σοκολάτας και το ένα θα φέρει το άλλο και θα γυρίσεις στην αρχή, χωρίς η δίαιτα να σου έχει δώσει τα θεμέλια για να ξέρεις πώς να το σώσεις.

Είδες, λοιπόν, μία δίαιτα που θεωρείς ότι θα σε βολέψει; Πρώτα ρώτα.

Ευχαριστούμε την Ζωή Κατσιρμά

Διαιτολόγο – Διατροφολόγο MSc

FB: Zoe Katsirma