Το ψυχικό πλήγμα της άμβλωσης
- 6 ΜΑΙ 2022
Γιατί μια γυναίκα καλείται να κάνει άμβλωση σε μια εποχή που η έννοια της αντισύλληψης είναι ευρέως διαδεδομένη; Πώς είναι η ψυχοσύνθεση μιας γυναίκας που όπως -κοινά πιστεύεται- στερεί σε ένα ον το δικαίωμα της ζωής; Και από την άλλη όντως στερεί το δικαίωμα της ύπαρξης ή το προφυλάσσει από ενδεχόμενα δεινά;
Στην Ελλάδα οι αμβλώσεις κατέχουν υψηλή θέση ίσως εξαιτίας της ελλιπούς σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Μία στις δέκα έφηβες ηλικίας 15-19 ετών, σύμφωνα με έρευνα του 2019, είχε προβεί σε τουλάχιστον μία άμβλωση, καθώς και μία στις δύο έφηβες που κατέφυγαν σε άμβλωση δεν είχαν ενημερώσει τη μητέρα τους.
Η άμβλωση δεν είναι μια απλή ανώδυνη υπόθεση, αλλά ούτε και μια επιλογή αυτάρεσκων ανθρώπων που πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή τους κατέχουν μόνον οι εαυτοί τους. Υπάρχουν αντικειμενικές περιπτώσεις (προγεννητικός έλεγχος, ηλικία, βιασμός, αγνώστου πατρός) που η άμβλωση σηματοδοτεί στοιχείο ωριμότητας, διαύγειας και είναι αναγκαίο κακό.
Η ψυχοσύνθεση των γυναικών
Η γνώση, η οποία υπάρχει πλέον ότι η ανθρώπινη περιπέτεια αρχίζει ευθύς αμέσως από τη σύλληψη ενισχύει τα επώδυνα συναισθήματα αυτών των γυναικών, διότι συνειδητοποιούν πως και το έμβρυο έχει άμεση εμπλοκή σε αυτό. Οι ερευνητές θέλοντας να επιβεβαιώσουν την προαναφερθείσα άποψη, τοποθέτησαν μια κάμερα μέσα στον κόλπο της γυναίκας κατά τη διάρκεια της άμβλωσης ώστε να καταγράψουν τις αντιδράσεις του εμβρύου. Τα ευρήματα τους ήταν συγκλονιστικά. Το ακόμη μη σχηματισμένο έμβρυο απομακρύνονταν ενώ ο γιατρός τραβούσε το εσωτερικό μέρος του ενδομήτριου και του εμβρύου με έναν αναρροφητήρα, προσπαθώντας να διεκδικήσει και αυτό μια θέση ανάμεσά μας.
Ο εσωτερικός κόσμος επομένως αυτών των γυναικών πλήττεται. Ενοχές, τύψεις, ηθικά διλήμματα, αναρίθμητα γιατί, κατακλύζουν τις ψυχές τους. Ερωτήματα όπως «Ποια είμαι;», «Γιατί το έκανα;», «Μήπως ήταν λάθος;» στροβιλίζουν μέσα στο μυαλό τους ψάχνοντας να βρουν διέξοδο. Παράλληλα έρχονται αντιμέτωπες και με άλλα προβλήματα που αφορούν τη σχέση με τον σύντροφό τους ή την οικογένειά τους, αλλά και με τη σχέση τους με το σώμα τους.
Δεν είναι λίγες οι φορές που έπειτα από μία άμβλωση οι γυναίκες κατευθύνονται στον δρόμο της αυτομομφής, στερούμενες το δικαίωμα να φέρουν στον κόσμο αργότερα ένα παιδί, αναζητώντας έτσι δικαίωση και συγχώρεση.
Οι γυναίκες που είναι μητέρες αισθάνονται διχοτομημένες διότι από τη μια έδωσαν το δικαίωμα της ζωής στο ήδη υπάρχον παιδί τους και από την άλλη στέρησαν στο άλλο τους πλάσμα αυτόν τον ερχομό. Έτσι, κυριευμένες από βαθιές ενοχές αλλάζει και η στάση τους απέναντι στο παιδί τους αφήνοντας να δημιουργηθεί ένα πλήθος νέων προβλημάτων.
Αψηφούν όμως ότι η δικαίωση δεν επέρχεται με την αυτο-τιμωρία αλλά με την ειλικρινή και ώριμη σκέψη. Άλλωστε την ψυχική υγεία μπορούν να την κατακτήσουν όλοι ανεξαιρέτως, αρκεί να την διεκδικήσουν.
Τα κατάλοιπα των αμβλώσεων
Όσο και αν αυξάνονται τα ποσοστά αμβλώσεων ανά τον κόσμο και οι κοινωνίες να δείχνουν κάποια εξοικειώση με το παρόν φαινόμενο, οι επιπτώσεις δεν φαίνονται αδιάφορες και απροσπέλαστες. Μεγάλη επιρρέπεια ενδέχεται να δείξουν οι γυναίκες στον καρκίνο του μαστού εντός των πρώτων τριών μηνών έπειτα από μια άμβλωση. Ο καρκίνος του τράχηλου καθώς και η πιθανότητα να γεννηθεί το έμβρυο πρόωρα στις επερχόμενες εγκυμοσύνες επίσης καραδοκούν. Οι έρευνες που διεξάχθηκαν στις Η.Π.Α. αποκαλύπτουν ότι μεταξύ άλλων αιτιών θανάτου την 5η θέση κατέχουν οι νόμιμες αμβλώσεις.
Οι συνέπειες δεν περιορίζονται όμως μόνον στην εμφάνιση οργανικών προβλημάτων αλλά διευρύνονται και στα ψυχολογικά.
Ψυχολογικές διαταραχές, όπως διαταραχές ύπνου και ψυχολογικά προβλήματα απειλούν τη φύση της γυναίκας μην αφήνοντας η ίδια χώρο για να εισέλθουν οι μηχανισμοί άμυνας και να τη βγάλουν αλώβητη από αυτή τη δοκιμασία. Το διαλυμένο «εγώ» την κάνει τρεις φορές πιο ευάλωτη για να τολμήσει όχι μόνον να πιει αλκοόλ ή να κάνει χρήση ναρκωτικών ουσιών αλλά και να εθιστεί. Η ιδέα να βάλει τέλος στη ζωή της, φοβούμενη την κατακραυγή του κόσμου και την μη αποδοχή του οικογενειακού της περιβάλλοντος, επιβεβαιώνεται από την μεγάλη τάση που έχουν αυτές οι γυναίκες να αυτοκτονούν.
Όσο αυξάνεται ο αριθμός των αμβλώσεων τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος προβλημάτων τόσο στη γυναίκα όσο και στα έμβρυα που θα κυοφορήσει στο μέλλον. Οι αλλεπάλληλες εκτρώσεις δημιουργούν στειρότητα καθώς και δυσκολεύουν την εξελικτική πορεία της εγκυμοσύνης λόγω επιπλοκών.
Τρόποι αντιμετώπισης ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης
- Πρόληψη: Προγράμματα πρόληψης και ενημέρωσης στα σχολεία και η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση από το σπίτι. Οι γονείς και το σχολείο πρέπει να λειτουργούν ως υποστηρικτές και όχι ως φόβητρα.
- Οικογενειακή συμπαράσταση: Κρίνεται απαραίτητη η συμπαράσταση από την πλευρά του οικογενειακού περιβάλλοντος αντί της υιοθέτησης μιας επικριτικής και αρνητικής στάσης, ιδίως όταν η εγκυμοσύνη προκύπτει σε μικρή ηλικία.
- Ψυχολογική υποστήριξη: Σε περίπτωση που γίνει η άμβλωση, συνίσταται η ψυχολογική υποστήριξη του ατόμου για την πρόληψη πιθανών επερχόμενων ψυχολογικών προβλημάτων.
- Κατανόηση: Έκφραση αγάπης προς τα άτομα που προέβησαν στη διακοπή της κύησης αντί για ενίσχυση των ήδη υπαρχουσών ενοχών.
- Αποφυγή αυτομομφής και αυτο-τιμωρίας: από την πλευρά του ατόμου που έχει προσφύγει σε διακοπή της εγκυμοσύνης.
- Στροφή προς την οικογένεια: Ισορρόπηση των διαταραγμένων σχέσεων με τα άλλα μέλη της οικογένειας (εάν υπάρχουν) και ειλικρινής έκφραση συναισθημάτων απέναντί τους.
Η άμβλωση είναι αναμφισβήτητα μια τραυματική εμπειρία που διαρκεί κατά μέσο όρο 6 μήνες, όμως, όταν υπάρχει ένα ισχυρό πλαίσιο υποστήριξης και ενημέρωσης, μπορεί να στηρίξει τη γυναίκα που έχει υποβληθεί σε άμβλωση, ώστε να επιστρέψει πίσω στην καθημερινότητα της λιγότερο σωματικά και ψυχικά τραυματισμένη.
Φραντζέσκα Καράγιαννη
MSc. Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
