Αυτή είναι η άγνωστη ιστορία πίσω από την Ημέρα της Γυναίκας
- 8 ΜΑΡ 2024
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας είναι και πάλι εδώ, και μαζί της η ευκαιρία να τονιστεί η συνεισφορά των γυναικών στην ιστορία, την κοινωνία και την πολιτική. Ποιες είναι όμως οι απαρχές αυτής της μέρας;
Κάποιοι επισημαίνουν τις ρωσικές κομμουνιστικές ρίζες της. Άλλοι υιοθετούν μια ιστορία αμερικανικής καταγωγής. Η αλήθεια είναι ότι δεν ισχύει τίποτα, αλλά και τα δύο μαζί. Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας ξεκίνησε με μια ρωσικής καταγωγής Εβραία στη Νέα Υόρκη, πριν ταξιδέψει στη Σοβιετική Ένωση και ξανά πίσω.
Μια μετανάστρια- ακτιβίστρια
Η Theresa Serber Malkiel γεννήθηκε το 1874 στη Ρωσική Αυτοκρατορία, σε μια περιοχή που σήμερα βρίσκεται στη δυτική Ουκρανία. Καταγόταν από μια εβραϊκή, μεσοαστική οικογένεια, έλαβε καλή εκπαίδευση, και μετανάστευσε με την οικογένειά τις στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1891, σε ηλικία 17 ετών.
Στη Νέα Υόρκη, η εκπαίδευσή της είχε μικρή σημασία, σύμφωνα με την ιστορικό Sally M. Miller. Η Malkiel βρέθηκε στην ίδια απελπισμένη θέση με τόσες άλλες μετανάστριες, πιάνοντας δουλειά σε ένα εργοστάσιο ενδυμάτων. Οι συνθήκες ήταν βάρβαρες: Οι βάρδιες διαρκούσαν 18 ώρες, οι τραυματισμοί ήταν συνηθισμένοι και οι γυναίκες κέρδιζαν τα μισά από αυτά που κέρδιζαν οι άνδρες μόλις και μετά βίας ήταν αρκετά για να πληρώσουν το ενοίκιο τους. Έτσι, όπως πολλές Εβραίες και Ιταλίδες μετανάστριες εκείνη την εποχή, η Malkiel σύντομα εντάχθηκε στο εργατικό κίνημα και στη συνέχεια ίδρυσε ένα σωματείο για γυναίκες που έφτιαχναν ενδύματα.
Η Malkiel έγινε σοσιαλίστρια και στα 26 της, παντρεύτηκε τον επίσης σοσιαλιστή και δικηγόρο, Leon Malkiel. Το εισόδημα του συζύγου της, της επέτρεψε να φύγει από το εργοστάσιο-κάτεργο που δούλευε, αλλά αφού μετακόμισε στο προάστιο Yonkers και έκανε παιδί, η Malkiel συνέχισε τον ακτιβισμό της. Παρείχε βοήθεια σε μετανάστριες, έλαβε ηγετικές θέσεις στο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αμερικής και μαζί με τον σύζυγό της ίδρυσε την σοσιαλιστική εφημερίδα, New York Call.
Η πρώτη Ημέρα της Γυναίκας
Η Malkiel ήταν ένθερμη υποστηρίκτρια της ισότητας των γυναικών και του δικαιώματος ψήφου, αν και ήταν επιφυλακτική με τις γυναίκες της ανώτερης τάξης, μη μετανάστριες, που μέχρι τότε ηγούνται των γυναικείων ομάδων.
Σε άρθρα και ομιλίες της, υποστήριξε ότι η πραγματική ισότητα για τις γυναίκες, τους Αφροαμερικανούς, τους μετανάστες και τα παιδιά εργαζομένων, θα έρθει μόνο μέσω του σοσιαλισμού.
Σε αυτό το πλαίσιο, πρότεινε την πρώτη Εθνική Ημέρα της Γυναίκας. Σύμφωνα με την ιστορικό Temma Kaplan, στις 28 Φεβρουαρίου του 1909, πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις σε ολόκληρη τη Νέα Υόρκη, όπου χιλιάδες κόσμου συγκεντρώθηκαν για να ακούσουν ομιλίες και ποιήματα, να τραγουδήσουν σοσιαλιστικούς ύμνους και να πιέσουν για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών.
Ορισμένοι ιστότοποι ισχυρίζονται ότι η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας σηματοδοτεί την πρώτη γνωστή εργατική απεργία υπό την ηγεσία των γυναικών στις 8 Μαρτίου 1857 ή ότι η Malkiel, προσπάθησε να τιμήσει αυτήν την απεργία. Αν και υπήρξαν ισχυρισμοί ότι η μέρα γιόρταζε τη διαμαρτυρία των εργατριών στην κατασκευή ενδυμάτων στη Νέα Υόρκη στις 8 Μαρτίου του 1857, οι ερευνητές τους καταρρίπτουν ως μύθο.
Αργότερα, το 1909 και το 1910, η Theresa Malkiel, υποστήριξε τόσο ηθικά όσο και έμπρακτα, μια τεράστια απεργία εργαζομένων, που ονομάστηκε «Η εξέγερση των 20.000». Αφού άντεξαν έναν χειμώνα στη γραμμή, οι απεργοί κατάφεραν να κερδίσουν καλύτερες αμοιβές και μικρότερης διάρκειας ωράρια, αν και οι ιδιοκτήτες εργοστασίων αρνήθηκαν να υποχωρήσουν λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια.
Η απεργία έληξε περίπου την ίδια ώρα με τη δεύτερη Εθνική Ημέρα της Γυναίκας στις 27 Φεβρουαρίου 1910. Αυτή τη φορά, υπήρχαν εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα και οι New York Times κάλυψαν μια μεγάλη συγκέντρωση στο Carnegie Hall, όπου οι ομιλητές ήταν «όλες γυναίκες εκτός από έναν, και αυτός πάλι κατήγγειλε τον Άνδρα». Μέχρι το 1911, η Εθνική Ημέρα της Γυναίκας είχε εξαπλωθεί στην Ευρώπη.
Aφίσα του Karl Maria Stadler που δημοσιεύτηκε στο Μόναχο, με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας / Fototeca Gilardi/Getty Images
Η Malkiel δημοσίευσε σύντομα ένα βιβλίο με τίτλο The Diary of a Shirtwaist Striker, μια μυθιστορηματική αφήγηση της εξέγερσης στην οποία μια νεαρή στην Αμερική ενώνεται με τους μετανάστες συναδέλφους της για να απαιτήσουν καλύτερες συνθήκες εργασίας.
Αλλά ένα χρόνο μετά τη φαινομενική νίκη των απεργών, η επισφάλειά τους αποκαλύφθηκε. Το Triangle Shirtwaist Factory, του οποίου οι εργάτες συμμετείχαν στην Εξέγερση των 20.000, έπιασε φωτιά, αφήνοντας πίσω του 146 νεκρούς, 123 εκ των οποίων ήταν γυναίκες και κορίτσια, που κλειδώθηκαν στο εργοστάσιο από τους ιδιοκτήτες του.
Με τα χρόνια, η Malkiel απομακρύνθηκε από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, καθώς όπως και άλλες γυναίκες απογοητεύτηκε από τον σεξισμό της ηγεσίας του, παρά τις δημόσιες εκκλήσεις του κόμματος για ίσα δικαιώματα. Η ίδια έστρεψε τις δυνάμεις της στην εκπαίδευση του κόσμου, γύρω από τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι μετανάστριες στις ΗΠΑ.
Πώς φτάσαμε στην σημερινή Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας
Η δυναμική της ημέρας, συνέχισε να αυξάνεται μεταξύ των αριστερών γυναικών στην Ευρώπη, αν και η ακριβής ημερομηνία μετακινούνταν κάθε χρόνο. Στη συνέχεια, το 1917, οι εκδηλώσεις για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στη Ρωσία, μετατράπηκαν σε γενική απεργία που έληξε με την παραίτηση του Τσάρου Νικολάου Β’.
Έκτοτε, τιμάται την ημέρα έναρξης της απεργίας, 8 Μαρτίου (ή 23 Φεβρουαρίου κατά το Ιουλιανό ημερολόγιο της τσαρικής Ρωσίας). Ήταν εθνική εορτή στη Σοβιετική Ένωση και στην Ανατολική Γερμανία. Στην Κίνα, οι γυναίκες εξακολουθούν να έχουν άδεια μισής ημέρας.
Τη δεκαετία του 1960, οι φεμινίστριες στη Δυτική Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες τιμούν με το δικό τους τρόπο την ημέρα, ενώ το 1975 τα Ηνωμένα Έθνη ανακηρύσσουν επίσημα την 8η Μαρτίου, ημέρα μνήμης των αγώνων του κινήματος για τα δικαιώματα των γυναικών.
