Αλλάζουμε μυαλά, όχι ρούχα: H πρώτη πανελλαδική έρευνα από τη ΔΕΗ ρίχνει φως στη σύνδεση ανάμεσα στο γυναικείο ντύσιμο και τη βία

Η συγκεκριμένη άποψη εμπίπτει στον επίμονο μύθο που εξακολουθεί να επικρατεί σε ορισμένες γωνιές της κοινωνίας ανά τον κόσμο και ο οποίος υπονομεύει την ιδέα ότι αυτό που φορούν οι γυναίκες, θεωρείται πρόσκληση για σεξουαλικές πράξεις. Η ρητορική που χρησιμοποιείται εδώ δεν είναι απλώς λανθασμένη, είναι επιζήμια.

Είναι ο λόγος που τα θύματα βιασμού και σεξουαλικών επιθέσεων, εξετάζονται συχνά με μια γραμμή έρευνας, που υποδηλώνει ότι έπαιξαν κάποιο ρόλο στην επίθεσή τους, ενώ στην πραγματικότητα, οι μόνοι υπεύθυνοι για κάθε βιασμό και σεξουαλική επίθεση, είναι πάντα και μόνο οι δράστες.

Πρόκειται ουσιαστικά για κλασικά παραδείγματα victim blaming. «Τα’ θελε και τα έπαθε», «Τα καλά κορίτσια δεν κυκλοφορούν αργά το βράδυ», «Πώς θα βγεις έτσι ντυμένη έξω; Προκαλείς!». Μια ρητορική που ξεπλένει επιθέσεις και βιασμούς με τον πιο τοξικό τρόπο, βασιζόμενη σε πατριαρχικές αντιλήψεις και πεποιθήσεις.

Η υπόθεση ότι μια γυναίκα που ντύνεται «προκλητικά» είναι μια πρόσκληση για την αγγίξουν, είναι εγγενώς εσφαλμένη.

Σε μια έκθεση στο Βέλγιο το 2018, η οποία ενέπνευσε αμέτρητες εκθέσεις σε όλο τον κόσμο, τα θύματα βιασμού περιέγραψαν τί φορούσαν κατά την επίθεση που δέχθηκαν και παρουσιάστηκαν αντίγραφα των ρούχων τους. Ανάμεσα σε αυτά, βρέθηκαν μπλουζάκια και σορτς γυμναστικής, φορέματα, φόρμες, ακόμη και ένα t-shirt «My Little Pony» τυπωμένο στο στήθος.

Η μόδα είναι ένα σημαντικό μέρος της ταυτότητας πολλών ανθρώπων και το να εκφραζόμαστε μέσα από τα ρούχα μας είναι διασκεδαστικό.

Η εικόνα μιας γυναίκας που φορά ένα φόρεμα, τακούνια και είναι βαμμένη με το αγαπημένο της μακιγιάζ, δεν λέει τίποτα για το αν θέλει να κάνει σεξ. Το ίδιο ισχύει και για τις φόρμες, τα αθλητικά παπούτσια και τα εσώρουχα. Καμία από αυτές τις ενδυματολογικές επιλογές δεν μεταφράζεται σε «ναι». Η συναίνεση είναι υποχρεωτική, πάντα.

Από την άλλη, υπάρχουν και εκείνοι οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ένα κοντό φόρεμα, είναι ξεκάθαρο σημάδι ότι μια γυναίκα απολαμβάνει να τραβά τα βλέμματα πάνω της, να της κάνουν κομπλιμέντα ή να τη φλερτάρουν. Αλίμονο αν μια γυναίκα έχει τόση αυτοπεποίθηση, σωστά; Το σώμα της άλλωστε δεν της ανήκει. Οπότε, θέλει δε θέλει, θα πρέπει να φορέσει, ό,τι θέλουν άλλοι για εκείνη.

Αλλά οι γυναίκες δεν είναι τα μόνα θύματα εδώ. Η ιδέα ότι το «προκλητικό» ντύσιμο λειτουργεί ως κρυφό μήνυμα που αιτιολογεί σεξουαλικές επιθέσεις και βιασμούς, είναι προσβλητική και για τους άνδρες.

Οι άντρες έχουν τον πλήρη έλεγχο και εξουσία στις αποφάσεις τους και δεν είναι σκλάβοι των σεξουαλικών τους παρορμήσεων. Έχουν τη δύναμη να λαμβάνουν ηθικές, ορθολογικές αποφάσεις και η επανάληψη της σεξιστικής ιδέας ότι τα γυναικεία ρούχα κάνουν τους άνδρες να ενεργούν με έναν συγκεκριμένο τρόπο είναι παιδαριώδης και απλά λάθος.

Ντύσιμο και βία κατά των γυναικών: Η συζήτηση ξεκινάει από τη ντουλάπα σου

Η έμφυλη βία αποτελεί διαχρονικό κοινωνικό πρόβλημα, που κατά τη διάρκεια της πανδημίας, έλαβε σχεδόν ενδημικές διαστάσεις και έφτασε στο σημείο να χαρακτηριστεί από τους ειδικούς ως η «Σκιώδης Πανδημία».

Οι δείκτες βίας κατά των γυναικών, συνεχίζουν να αυξάνονται ανησυχητικά, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στην Ελλάδα και μετά την πανδημία. Παράλληλα, οι αιτίες και οι κοινωνικές προεκτάσεις υποβαθμίζονται σε επίπεδο διαπιστώσεων και παραμένουν «αόρατες» στο μεγαλύτερο μέρος τους.

Η ΔΕΗ στο πλαίσιο του πυλώνα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης ΔΕΗ ενεργώ, συμμετέχει για δεύτερη συνεχή χρονιά στη καμπάνια Orange the World,  η οποία καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ, για να ευαισθητοποιήσει την παγκόσμια κοινότητα γύρω από θέματα έμφυλης βίας.

Φέτος, επιλέγει να εστιάσει σε μία υποφωτισμένη πτυχή της έμφυλης βίας, με μεγάλο όμως αντίκτυπο: Τις αντιλήψεις και τα στερεότυπα που συνδέουν το γυναικείο ντύσιμο με δήλωση «προκλητικότητας» ή έλλειψη σοβαρότητας που δεν συνάδει με την οικογενειακή ή επαγγελματική κατάσταση μιας γυναίκας.

Με αφορμή λοιπόν τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών και σε συνεργασία με τον οργανισμό Women Act και την εταιρία ερευνών Focus Bari, η ΔΕΗ διενήργησε την πρώτη πανελλαδική έρευνα για τη σύνδεση του γυναικείου ντυσίματος και της βίας κατά των γυναικών.

Η εν λόγω έρευνα με τίτλο «Ντύσιμο και βία κατά των γυναικών: Η συζήτηση ξεκινάει από τη ντουλάπα σου» εστιάζει στη στάση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στη σχέση που μπορεί να έχει το γυναικείο ντύσιμο με την παρενόχληση και την βία. Παράλληλα, καταδεικνύει τις άμεσες αρνητικές επιπτώσεις της διαιώνισης στερεοτυπικής αντίληψης στην εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και χαρτογραφεί τη στάση των διαφορετικών κοινών πάνω στο ζήτημα και τον βαθμό αισιοδοξίας για το μέλλον που αυτή επιτρέπει.

Μέσα από τα αποτελέσματα της έρευνας, η ΔΕΗ χαρτογραφεί τη στάση των διαφορετικών κοινών πάνω στο ζήτημα, καταδεικνύει τον βαθμό αισιοδοξίας που αυτή μας επιτρέπει αλλά και τις αρνητικές επιπτώσεις της διαιώνισης στερεοτυπικών αντιλήψεων στην εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών.

Σύμφωνα με κάποια από τα πιο σημαντικά ευρήματα της έρευνας:

• 9 στους/στις 10 έχουμε ακούσει το σχόλιο «τα θέλει» ή «πάει γυρεύοντας με το ντύσιμό της» στο περιβάλλον μας
• 21% πιστεύουν ότι μια γυναίκα ή ένα κορίτσι που φοράει εφαρμοστά ρούχα ή κοντή φούστα είναι υπεύθυνη εάν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση.
• 34% πιστεύουν ότι το ντύσιμο μίας γυναίκας ή ενός κοριτσιού δικαιολογεί κάποιας μορφής παρενοχλητική συμπεριφορά.
• 1 στους 5 άνδρες πιστεύει ότι μια γυναίκα πρέπει να προσέχει το ντύσιμό της, ιδιαίτερα όταν βρίσκεται σε χώρους με άγνωστους άνδρες.
• 38% πιστεύουν ότι γυναίκες και κορίτσια πρέπει να προσέχουν το ντύσιμό τους, για να μην προκαλέσουν σεξουαλική παρενόχληση.

Η Σοφία Δήμτσα, Διευθύντρια Εταιρικών Σχέσεων και Επικοινωνίας της ΔΕΗ δήλωσε σχετικά με την έρευνα:

«Κάθε φορά που σκεφτόμαστε ή λέμε φράσεις όπως «με το ντύσιμο της πάει γυρεύοντας» βάζουμε το δικό μας λιθαράκι στην έμφυλη βία. Οι στερεοτυπικές αντιλήψεις που συνδέονται και εκτρέφουν κακοποιητικές συμπεριφορές κάθε μορφής θα εκριζωθούν μόνο όταν καταφέρουμε να τις βγάλουμε στο φως, να τις αναγνωρίσουμε στη συμπεριφορά και τον τρόπο ζωής μας. Αυτή ακριβώς τη στόχευση είχε η πρωτοβουλία της ΔΕΗ Αλλάζουμε μυαλά, όχι ρούχα.

Να αναδείξει στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας για ένα ζήτημα που παραμένει σχεδόν αόρατο. Ρίχνει φως στα φανερά ή υπαινικτικά σχόλια που καλλιεργούνται και αναπαράγονται εις βάρος των γυναικών ανοίγοντας και ενθαρρύνοντας παράλληλα τη συζήτηση για την αποτροπή της διαιώνισής τους».

Από τη μεριά της η Μαρία Γιαννιού, συνιδρύτρια του οργανισμού Women Act ανέφερε:

«Τα άρρητα και συχνά ασυνειδήτως επαναλαμβανόμενα έμφυλα στερεότυπα δεν αμφισβητούνται εύκολα. Είναι τόσο βαθιά εμπεδωμένα μέσα μας, που η αμφισβήτησή τους προαπαιτεί ουσιαστικό αναστοχασμό σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο και μια διαρκή άβολη σύγκρουση με ό,τι μας είναι γνώριμο και κατανοητό.

Στόχος μας, ως οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών, είναι να ρίξουμε φως σε στερεοτυπικές μη λειτουργικές αντιλήψεις και να προτείνουμε μια αλλαγή παραδείγματος που να σέβεται τους ανθρώπους για αυτό που πραγματικά είναι και όχι για αυτό που πρέπει να είναι».

Αλλάζουμε μυαλά, όχι ντύσιμο

Είτε είναι η πρώτη, είτε η εκατοστή φορά που βγαίνεις με κάποιον. Ένα one night stand, μια μόνιμη σχέση ή ακόμα και ένας γάμος, δεν είσαι ποτέ υποχρεωμένη να συναινέσεις σε κάτι, ακόμα κι αν το έχεις κάνει στο παρελθόν.

Μπορείς να αποφασίσεις να διακόψεις μια σεξουαλική δραστηριότητα ανά πάσα στιγμή, ακόμα κι αν έχεις συμφωνήσει σε αυτήν νωρίτερα. Πάνω από όλα, έχεις δικαίωμα στο σώμα σου και θα πρέπει να αισθάνεσαι άνετα με τον τρόπο που το χρησιμοποιείς.

Η συναίνεση είναι αναστρέψιμη και μπορεί να ανακληθεί ανά πάσα στιγμή. Ό,τι κι αν επιλέγεις να φοράς, δεν είναι ποτέ μα ποτέ δικαιολογία για σεξουαλικά σχόλια, επιθέσεις ή βιασμούς.

Ένα φόρεμα δεν σημαίνει «ναι», όπως και οτιδήποτε άλλο φοράς.