Δεν θέλω να κάνω παιδιά και δεν καταλαβαίνω γιατί ταράζεσαι

Ούτε όταν η μαμά μου μού έλεγε “θα κάνεις δικά σου παιδιά και θα καταλάβεις”. Ούτε όταν παντρεύτηκα και μάζεψα αμέτρητα “με το καλό κι ένα παιδάκι” ή “άντε βάλτε μπροστά τώρα”. Ούτε όλες τις φορές που σε φιλικές συγκεντρώσεις, οικογενειακά τραπέζια, ακόμα και επαγγελματικά events άκουσα “παιδάκι πότε λες να κάνεις;”. Ούτε όταν οι κολλητές μου φίλες απέκτησαν παιδιά και φοβόμουν ότι θα αλλάξει η σχέση μας (δεν άλλαξε). Ούτε όταν ο αδερφός μου απέκτησε τον υπερφανταστικό ανιψιό μου Κωνσταντίνο κι εγώ πλάνταξα που τον είδα να τον κρατάει αγκαλιά έξω από την αίθουσα τοκετού.

Ούτε καν όταν ο γυναικολόγος μου (που σε κάθε, μα κάθε, επίσκεψη μου έλεγε “κάνε ένα παιδάκι ρε συ, μόνο γάλα κι αγάπη θέλει, τα άλλα θα τα βρεις στην πορεία”) μου είπε μετά από μια εξέταση “η αριστερή μας ωοθήκη συνταξιοδοτείται σιγά σιγά”.

Θυμάμαι όμως όταν η μαμά μου (νηπιαγωγός 40 χρόνια της ζωής της) κάπου λίγο πριν κλείσω τα 40, κι ενώ είχα πάρει διαζύγιο, με ρώτησε σοβαρά αν θέλω παιδί και της απάντησα “μαμάκα μου, νομίζω όχι”. Μετά το αναμενόμενο και δίκαιο “είσαι σίγουρη κοριτσάκι μου;” δεν με ξαναενόχλησε με το θέμα ποτέ. Όχι γιατί σκεφτόταν “καλά άσ’την, θα αλλάξει γνώμη”. Γιατί μάλλον μέσα της το έβλεπε να έρχεται, το ήξερε, με ήξερε. Και, αν και δεν της το έχω πει ποτέ, την ευγνωμονώ για αυτό.

Η λίστα με τα γιατί (να μην κάνεις παιδιά).

Οι άνθρωποι δεν κάνουν παιδιά ή αργούν να κάνουν παιδιά για πολλούς λόγους. Τα δύσκολα οικονομικά, ο σκατένιος κόσμος που ζούμε, οι άπειρες ώρες δουλειάς που σε αφήνουν με ελάχιστο χρόνο και με ακόμα λιγότερο άκαυτο εγκέφαλο.

Οι θυσίες που απαιτούνται, το ότι θα χάσουν τον εαυτό τους, δεν θα έχουν δική τους ζωή για χρόνια, δεν θα έχουν ποτέ ξανά την ηρεμία τους ή έστω ένα τεμπέλικο κυριακάτικο πρωινό.

Μια δική τους κακή παιδική ηλικία και μεγάλωμα, μια κακή σχέση των γονιών τους, γενικά παιδικά τραύματα. Για εμένα ίσχυαν πολλά από τα παραπάνω, εκτός από τα παιδικά τραύματα, αφού μεγάλωσα σε μια υπέροχη οικογένεια με πολύ υγιή δομή και άπειρη αγάπη να δώσει.

Αλλά αν με ρωτάς αν φταίει όλη η υπόλοιπη λίστα στο ότι δεν θέλω να κάνω παιδιά; Μπορεί ναι, μπορεί όχι. Πάντως μεγαλώνοντας, είχα πολλά όνειρα και φιλοδοξίες και καμιά τους δεν αφορούσε την απόκτηση παιδιών. Κι ενώ καταλάβαινα γνωστές και φίλες με ίδια φιλοσοφία με εμένα που μεγαλώνοντας άλλαζαν το τροπάριό τους ή άλλες που τελικά έκαναν παιδί γιατί η επιθυμία του συντρόφου τους να γίνει πατέρας ήταν μεγαλύτερη από τη δική τους επιθυμία να μη γίνουν μάνες, εγώ έμενα σταθερή.

Τα μεγάλα επιχειρήματα γιατί να γίνεις γονιός (και οι δύσκολες απαντήσεις).

“Μα θα ήσουν πολύ καλή μαμά”. Το έχω ακούσει αρκετές φορές. Και ναι, θα ήμουν. Τα πάω πολύ καλά με τα παιδιά. Κυρίως γιατί δεν τους φέρομαι σαν παιδιά, αλλά σαν μικρούς σε μέγεθος ανθρώπους με δικό τους χαρακτήρα. Ούτε καν τα συμπαθώ όλα. Θα ήμουν επίσης πολύ καλή εγκληματολόγος και δικηγόρος, αλλά μάλλον δεν θα το μάθουμε ποτέ.

“Θα σε βοηθήσει να ξεπεράσεις τον εγωισμό σου”. Δεν έχω και κανέναν υπέρμετρο, αλλά κατά την ταπεινή μου γνώμη, μπορεί να το κάνει και ένας ψυχολόγος που μετά δεν θα γίνει ένας έφηβος που θα με κρατάει άγρυπνη γιατί έχει πάει μία τη νύχτα και δεν έχει γυρίσει σπίτι -και, ελπίζω τουλάχιστον- δεν θα μου φωνάξει μια μέρα ότι με μισεί και ότι του έχω καταστρέψει τη ζωή γιατί δεν τον άφησα να πάει σε ένα πάρτι.

“Θα σε ολοκληρώσει σαν άνθρωπο και θα δώσει νόημα στη ζωή σου”. Δεν ξέρω καν από πού να το πιάσω αυτό. Είμαι σίγουρη ότι τα παιδιά δίνουν ένα καινούργιο νόημα στη ζωή σου. Όπως όμως είμαι και σίγουρη ότι, αν ο λόγος για να κάνεις παιδί είναι να “ολοκληρωθείς” και να “αποκτήσει νόημα η ζωή σου”, κάτι έχεις κάνει πολύ λάθος με τη ζωή σου. Και το να φορτώσεις έναν νέο άνθρωπο με τη δική σου ολοκλήρωση και το φρεσκάρισμα της ζωής σου, είναι ένα άδικο φορτίο.

“Θα σας δέσει σαν ζευγάρι”. Εδώ ας απαντήσει ένας δικηγόρος για το κατά πόσο οι άνθρωποι που έκαναν παιδί σαν κόλλα μιας ραγισμένης ή σαν αντιγηραντικό μιας γερασμένης σχέσης, έμειναν τελικά μαζί μετά την απόκτηση παιδιού.

“Δεν υπάρχει κανείς που έκανε παιδί και δεν το αγάπησε, αλλά υπάρχουν πολλοί που δεν έκαναν και το μετάνιωσαν”. Το πιο δύσκολο επιχείρημα. Γιατί εμπεριέχει αλήθειες. Και είναι το μόνο που τριγυρνούσε στο κεφάλι μου πολλά χρόνια και με κλόνιζε. Δεν ήταν όμως αρκετό επιχείρημα για εμένα. Το να κάνω δηλαδή παιδί, μην τυχόν και όταν πια δεν μπορώ οργανικά να κάνω, τελικά μετανιώσω που δεν έκανα. Γιατί και αυτό να συμβεί, θα υιοθετήσω (γεγονός που μας φέρνει στο επόμενο επιχείρημα).

“Δεν θέλεις τη συνέχειά σου ως άνθρωπος;”. Όχι. Δεν με ενδιαφέρει η διαιώνισή μου, υπό τη λογική του DNA μου. Με ενδιαφέρει όσο εγώ υπάρχω να αφήσω ένα καλό αποτύπωμα γύρω μου. Αγαπώντας, βοηθώντας, στηρίζοντας, επηρεάζοντας επί καλώ. 

“Τα παιδιά είναι ευτυχία”. Είναι. Σε κάνουν να γελάς και να ξανανακαλύπτεις τον κόσμο. Δεν είναι όμως η μόνη πηγή ευτυχίας. Και δεν σημαίνει ότι αν δεν κάνεις δικά σου παιδιά, απαγορεύεται να συναναστρέφεσαι τα παιδιά των άλλων.

“Θα πεθάνεις μόνη σου. Ποιος θα σε γηροκομήσει;”. Δεν θέλω να τρομάξω κανέναν που δεν το ξέρει, αλλά όλοι μόνοι μας πεθαίνουμε. Δεν κάνεις παιδί για να έχεις κάποιον να σε πλένει όταν δεν θα μπορείς πια μόνη σου. Στη δική μου λογική, το παιδί δεν είναι συνταξιοδοτικό πρόγραμμα.

Όχι, δεν είμαι καβάλα σε κανένα άλογο. Αγχώνομαι.

Η εντύπωση που πολλοί έχουν για μια γυναίκα στα 45 της χωρίς παιδιά είναι στρεβλή και άδικη. Καριερίστρια, σκληρή, party animal, εγωίστρια, ατυχήσασα, κενή, μόνη. Δεν είμαι τίποτα από αυτά. Αγαπάω τη δουλειά μου αλλά δεν είναι όλη μου η ζωή. Παριστάνω τη σκληρή, αλλά είμαι βούτυρο και το ξέρουν κι οι πέτρες. Τρελαίνομαι να μένω σπίτι μου, δεν έχω ούτε καν υγιή εγωισμό (το δουλεύω όμως), νιώθω τρομερά τυχερή στη ζωή μου, έχω άπειρα ενδιαφέροντα και δεν νιώθω καθόλου μόνη. Ευτυχώς, εδώ και έξι χρόνια είμαι σε μια πολύ καλή σχέση με τον Άρη, που επίσης δεν θέλει παιδιά, οπότε δεν είχα το -αληθινά δυσβάσταχτο- πρόβλημα του να μη θέλω παιδιά σε μια σχέση με κάποιον που θέλει πάρα πολύ. Και έχουμε τις γάτες μας, τα κορίτσια μας.

Αλλά έχω άλλα άγχη. Μην χαθώ με τις κολλητές μου που έχουν παιδιά (βλεπόμαστε λιγότερο προφανώς, αλλά μιλάμε κάθε μέρα και δεν έχουμε απομακρυνθεί ούτε εκατοστό). Μην περιθωριοποιηθώ ως προς τις άλλες συνομήλικές μου γυναίκες, γιατί δεν θα μπορώ να συμμετέχω σε συζητήσεις για τους κολικούς, το σχολείο, το πρώτο ραντεβού, τις σπουδές ή το πρώτο ραντεβού των παιδιών τους.

Μην στέκομαι άβολα σε μια γωνία σε κυριακάτικα καλοκαιρινά φαγητά σε βεράντες και κήπους με οικογένειες και παιδιά, χωρίς να μπορώ να κάνω fit in. Μην ακούω συνέχεια “δεν έχεις παιδιά και δεν καταλαβαίνεις” (άρα με κάποια συναισθηματική αναπηρία επειδή έστριψα ανάποδα από τη μητρότητα) ή “για σένα είναι η ζωή” (διακριτικός τρόπος να σε πουν εγωίστρια και παρτάκια που διάλεξες το ελαφρύ ρεπερτόριο από τη σημαντικότητα ενός παιδιού).

Μην γίνω κοινωνικά παρίας ή η αιώνια “θεία Μίνα”. Μην γεράσω και νιώθω μοναξιές (υπάρχει συμφωνία με φίλους και φίλες για περίπου συγκατοίκηση σε κοινό κτίριο, κάτι σαν αυτοσχέδιο ΚΑΠΗ, να μοιραζόμαστε και τα έξοδα όσων μας φροντίζουν). 

Θα μπορούσα να βγάλω πολεμική, στη λογική του “σας γράφω όλους στα παλιά μου τα παπούτσια”. Αλλά δεν είναι αυτό το ζητούμενο αυτού του κειμένου.

Το ζητούμενο αυτού του κειμένου.

Οι γυναίκες που αποφασίζουν να μην κάνουν παιδιά δεν τολμούν να το πουν. Γιατί η κοινωνία δεν είναι έτοιμη να το ακούσει. Γιατί η ερώτηση “πότε θα γίνεις μάνα” (που π.χ. σε γυναίκες που θέλουν αλλά δεν μπορούν να κάνουν παιδιά είναι μια συνεχής σφαλιάρα) θεωρείται κοινωνικά αποδεκτή. Γιατί αυτό που κάποτε είπε η Gloria Steinem ότι “όποιος έχει μήτρα δεν είναι υποχρεωμένος να κάνει παιδί, όπως όποιος έχει καλή φωνή δεν είναι υποχρεωμένος να γίνει τραγουδιστής της όπερας” δεν θεωρείται κοινός νους, αλλά επιθετικός φεμινισμός. Και μη λέγοντάς το, οι γυναίκες αυτές δεν βρίσκουν η μία την άλλη.

Δεν λέω να βρεθούν σαν κάποια άγρια φυλή σύγχρονων Αμαζόνων, που θα μαζεύονται στα μπαρ και θα πίνουν στην υγειά των καημένων που γέννησαν και έχασαν τον εαυτό τους μέσα σε λερωμένες πάνες. Σαν ομάδα ανθρώπων που μια επιλογή ζωής (γιατί περί επιλογής πρόκειται) δεν αντιμετωπίζεται σαν αναφαίρετο δικαίωμα αυτοδιάθεσης, αλλά σαν κοινωνικό j’ accuse.

Θέλω να κάνω κάτι πολύ ξεκάθαρο. Είμαι υπέρμαχος των μαμάδων. Συγκινούμαι με τις εγκυμοσύνες και κλαίω στις γέννες. Μάχομαι για τη δίκαιή τους αντιμετώπιση στη δουλειά και στηρίζω την ανάγκη τους να μείνουν σπίτι όσο καιρό χρειάζεται μόλις γεννήσουν ή να φύγουν κακήν κακώς ακόμα και από το σοβαρότερο meeting γιατί το παιδί τους ανέβασε πυρετό. Προσπαθώ να μάθω όσα μπορώ για τεχνητή γονιμοποίηση, για να στηρίξω φίλες μου που είναι σε αυτή τη διαδικασία. Προσπαθώ να βοηθάω με όποιον τρόπο μπορώ μαμάδες και παιδιά. Γιατί αν θέλεις όντως σε αυτό τον κόσμο, οι γυναίκες να έχουν τη θέση και τη μεταχείριση που τους αξίζει, οφείλεις να μάχεσαι για τη μητρότητα. 

Θέλω όμως να μπορώ να γυρνάω στο ήσυχο, χωρίς παιδιά, σπίτι μου χωρίς ποτέ κανείς να με κάνει να νιώθω ένοχη για αυτό. Εκτός από τις γάτες μου. 

Κανείς δεν ρωτάει κανέναν γιατί αποφασίζει να κάνει παιδιά -κι ας παίρνει μια τεράστια απόφαση που θα του αλλάξει τη ζωή με εκατοντάδες απρόβλεπτους τρόπους. Και κανείς δεν πρέπει να τον ρωτάει. Το μόνο που διεκδικώ είναι μια ίδια συμπεριφορά. Να μπορώ να λέω σε μια παρέα ότι δεν θέλω να κάνω παιδιά και να μην πρέπει να μιλάω άλλη μια ώρα εξηγώντας το γιατί, ενώ οι μισοί με κοιτάνε σαν εξωτικό πουλί κι οι άλλοι μισοί σαν καημένο μπούφο.