Δημόσιος θηλασμός: Μόδα, επανάσταση χωρίς αιτία ή αναφαίρετο δικαίωμα κάθε μητέρας;

Πώς ξεκίνησε το Πανελλήνιο Δίκτυο Εθελοντικών Ομάδων Υποστήριξης Μητρικού Θηλασμού και Μητρότητας.  Από πόσες ομάδες αποτελείται σήμερα; Ποιος είναι ο στόχος του;

Το Πανελλήνιο Δίκτυο Εθελοντικών Ομάδων Υποστήριξης Μητρικού Θηλασμού και Μητρότητας, δημιουργήθηκε με στόχο την «από μητέρα προς μητέρα» προώθηση, υποστήριξη, ενημέρωση, ενθάρρυνση και ανταλλαγή πληροφοριών, σχετικά με το μητρικό θηλασμό.

Ο λόγος ύπαρξης της ομάδας αυτής προέκυψε από την ανάγκη μαμάδων να ενημερωθούν και να αντιμετωπίσουν διάφορα προβλήματα σχετικά με το θηλασμό και να διορθώσουν τα λάθη που σαμποτάρουν την προσπάθειά τους, τόσο από το περιβάλλον τους (οικογενειακό, φιλικό) όσο και από τους ίδιους τους επαγγελματίες υγείας που αρκετές φορές ακόμη, δυστυχώς, αναπαράγουν προσωπικές τους πεποιθήσεις, ως ιατρικά πεπραγμένα βάζοντας εμπόδια στη γυναίκα την οποία επιθυμεί να θηλάσει. Έτσι, εμείς οι γυναίκες – μητέρες συμφωνήσαμε με ένα προφορικό ηθικό «συμβόλαιο» να στηρίζουμε η μια την άλλη, να μοιραζόμαστε τις γνώσεις, τις εμπειρίες και τα προβλήματά μας, μέσω της ομάδας αυτής. Ήταν η ανάγκη μας αυτή, για σωστή και τεκμηριωμένη ενημέρωση, που μας οδήγησε να ανοίξουμε το δρόμο αυτό για τους εαυτούς μας, και αργότερα και για όσες γυναίκες – μητέρες – θηλάζουσες, το επιθυμούσαν κι επιθυμούν.

Σήμερα, στο δίκτυο ανήκουν πάνω από 50 τοπικές ομάδες οι οποίες λειτουργούν μέσω του Facebook με σκοπό να ενημερώσουν έγκυρα και εθελοντικά θηλάζουσες μητέρες. Δεν είμαστε επαγγελματίες υγείας.

Είμαστε πρωτίστως μαμάδες οι ίδιες, εργαζόμενες (οπότε παράλληλα είχαμε να αντιμετωπίσουμε την πρόκληση της επιστροφής μας στην εργασία μας) σε πολύ απαιτητική ρουτίνα, οικογενειακή και κοινωνική ζωή.

Και κάπου εκεί ενδιάμεσα, βάζουμε και την εθελοντική μας παρουσία και υποστήριξη στην ομάδα, η οποία λειτουργεί 24 ώρες, το 24ωρο, από την πρώτη μέρα και μέχρις ότου να μην υπάρχει ούτε μια μαμά που να χρειάζεται την υποστήριξη μας.

Πλέον το διαδίκτυο προσφέρει όλες τις σωστές και άρτια τεκμηριωμένες μελέτες σε σχέση με το θηλασμό, απλά εμείς καθοδηγούμε τις συμμετέχουσες στο πώς να αναζητούν και να αναγνωρίζουν την σωστή πληροφορία, μέσα στην πληθώρα παραπληροφόρησης που επικρατεί.

 

Πείτε μας κάποιες από τις δράσεις σε καθημερινή βάση. Πώς αποφασίζετε να ξεκινήσετε τη δράση του δημόσιου ταυτόχρονου θηλασμού; Τι σας ωθεί; Ποιο είναι το έναυσμα;

Οι ομάδες του Δικτύου σε καθημερινή βάση αλληλεπιδρούν με εγκύους και μητέρες απαντώντας σε ερωτήματα που τις απασχολούν σχετικά με το θηλασμό και ανταλλάσσοντας τις εμπειρίες ως προς το ταξίδι του θηλασμού. Παράλληλα οργανώνουν κάθε χρόνο ομιλίες και ημερίδες με έγκυρους επιστήμονες, καθώς και το συμβολικό ταυτόχρονο θηλασμό.

Από το 1992 έχει καθιερωθεί διεθνώς ο εορτασμός της Παγκόσμιας Εβδομάδας Μητρικού Θηλασμού από την WABA (Παγκόσμια Συμμαχία για Δράση στο Θηλασμό), τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και τη UNICEF, στις 1-7 Αυγούστου. Στην Ελλάδα, η εβδομάδα αυτή εορτάζεται στις 1-7 Νοεμβρίου και στο πλαίσιο του εορτασμού το Πανελλήνιο Δίκτυο Εθελοντικών Ομάδων Υποστήριξης Μητρικού Θηλασμού και Μητρότητας διοργανώνει κάθε έτος τον Πανελλαδικό Ταυτόχρονο Δημόσιο Θηλασμό σε περισσότερες από 50 πόλεις σε όλη την Ελλάδα!

Σε αυτή τη γιορτή μας δίνεται η αφορμή μητέρες – μέλη των ομάδων του Δικτύου μας να ευαισθητοποιήσουν, να αφυπνίσουν και να υποστηρίξουν τις νέες μητέρες και την ελληνική κοινωνία γενικότερα για τον μητρικό θηλασμό, όχι μόνο ως λέξεις σε ένα φυλλάδιο ή σε μία ομιλία, αλλά εμπράκτως, ως εικόνα και παρουσία, «από μητέρα προς μητέρα».

Αυτό που ωθεί κάθε μητέρα να συμμετέχει και να υποστηρίζει άλλες μητέρες δεν είναι τίποτα άλλο εκτός από την αγάπη για το θηλασμό. Όσο μεγάλη και αν είναι η χαρά να θηλάζεις το παιδί σου, ακόμη μεγαλύτερη είναι να βοηθάς άλλες γυναίκες να θηλάσουν τα δικά τους.

Η Ελλάδα αποτελεί μια χώρα υποστηρικτική και φιλική προς το δημόσιο θηλασμό;

Ένας από τους κυριότερους ανασταλτικούς παράγοντες που εμποδίζουν μια μητέρα να πετύχει τον αποκλειστικό θηλασμό είναι η έλλειψη άνεσης να θηλάσει το μωρό της εκτός σπιτιού, με αποτέλεσμα να αυτοπεριορίζεται κατ’ οίκον, κάνοντας έτσι τη ζωή της πιο δύσκολη, και φτάνοντας μοιραία στο δίλημμα αν θα συνεχίσει το θηλασμό ή όχι.

Ας μην ξεχνάμε πως η νέα γενιά είναι μια γενιά με έντονη επαγγελματική μα και κοινωνική δραστηριότητα. Η μητρότητα και ο θηλασμός δεν αποτελούν και δε θα πρέπει να αποτελούν τροχοπέδη. Με την απενοχοποίηση του δημόσιου θηλασμού, η μητέρα δε χρειάζεται να απαρνηθεί την κοινωνική ζωή της ή να αποχωριστεί το παιδί της, προκειμένου να ανταποκριθεί στις κάθε είδους υποχρεώσεις της ή να συμμετάσχει σε προσωπικές δραστηριότητες.

Δυστυχώς, μαθαίνουμε ακόμη για φαινόμενα όπου σε μητέρες έγινε παρατήρηση ή και τους ζητήθηκε να αποχωρίσουν από κάποιο χώρο ή να κατευθυνθούν στην τουαλέτα προκειμένου να θηλάσουν τα μωρά τους.

Ο θηλασμός, πρέπει να είναι ανεμπόδιστος και ελεύθερος, όλες τις ώρες, σε όλους τους χώρους, και να μην περιορίζεται από ταμπού και τις εκάστοτε προσωπικές πεποιθήσεις.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρει ότι ο θηλασμός χρειάζεται προστασία, προαγωγή και υποστήριξη. Σε αυτή τη γιορτή λοιπόν, μας δίνεται η ευκαιρία να ευαισθητοποιήσουμε, να αφυπνίσουμε και να υποστηρίξουμε τις νέες μητέρες, και την ελληνική οικογένεια – κοινωνία γενικότερα για τον θηλασμό. Όχι μόνο ως λέξεις, αλλά εμπράκτως, ως εικόνα και παρουσία. Να φέρουμε ξανά στα μάτια της ελληνικής οικογένειας και κοινωνίας, την εικόνα της θηλάζουσας, ως κάτι φυσικό και όμορφο. Ό,τι ακριβώς είναι δηλαδή. Στόχος της γιορτής μας αυτής, είναι η Ελλάδα να αποτελέσει μια χώρα υποστηρικτική και φιλική προς το θηλασμό, που θα αγκαλιάζει και θα στηρίζει τη νέα μητέρα.

 

Στα εννέα χρόνια που διοργανώνετε την εν λόγω δράση έχετε αντιληφθεί αλλαγές ως προς τις αντιδράσεις του κόσμου;

Μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας έχει πλέον εξοικειωθεί με την εικόνα της θηλάζουσας μητέρας καθώς όλο και περισσότερες μητέρες καθημερινά επιτυγχάνουν τον αποκλειστικό θηλασμό, αλλά και τον υποστηρίζουν. Χαρακτηριστικά είναι τα νούμερα των μελών της ομάδας μας, που ξεπερνούν πλέον τις 35.000. Στα 9 χρόνια έχουν γίνει αρκετές αλλαγές, αλλά δυστυχώς χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια και στήριξη από τους επαγγελματίες υγείας. Πριν 9 χρόνια παλεύαμε για τον θηλασμό και τον τρίμηνο θηλασμό, ενώ τώρα υπάρχουν παιδιά που θηλάζουν μακροχρόνια. Οι μητέρες όμως συνεχίζουν να μην έχουν μεγάλη υποστήριξη από την πρώτη μέρα της γέννας και στη συνέχεια.

Πόσο εύκολα μία γυναίκα θηλάζει δημόσια το μωρό της στην Ελλάδα του σήμερα;

Εξαρτάται και από την ίδια τη μητέρα. Εάν αισθάνεται άνετα με αυτό που κάνει, αν γνωρίζει πόσο σημαντικό είναι τότε μπορεί και να το υποστηρίξει χωρίς να την ενδιαφέρει ο περίγυρος (άλλωστε αν μια μαμά ντρέπεται μπορεί να έχει απλά ένα μαντήλι και να καλύψει το στήθος της).

Καθαρά διαδικαστικά, πάντως, ο θηλασμός σαφώς αποτελεί ευκολότερη διαδικασία, καθώς δεν χρειάζεται καμία προετοιμασία (αποστείρωση, ζέσταμα κλπ).

Ένα βολικό ρούχο είναι αρκετό για να μπορεί να νιώσει άνετα η μαμά. Σε κάθε περίπτωση αφορά σε κάτι απόλυτα φυσιολογικό που θα πρέπει όλοι να σέβονται και να αποδέχονται.

Παραμένει ακόμα ταμπού ή ουσιαστικά δεν υπήρξε ποτέ;

Όσο η κουλτούρα του μπιμπερό ήταν πιο οικεία στην ελληνική κοινωνία, τόσο πιο δύσκολο ήταν να βλέπουν μια άλλη εικόνα, αυτήν της θηλάζουσας. Περιτριγυρισμένοι από μωρά και μπουκάλια σε διαφημίσεις/τηλεοράσεις/περιοδικά ο θηλασμός φαινόταν κάτι διαφορετικό. Με τη σταδιακή εξοικείωση της κοινωνίας με την εικόνα της θηλάζουσας αυτό αλλάζει. Αυτός είναι και ο βασικός σκοπός του ταυτοχρόνου θηλασμού, να στείλει εικόνες θηλασμού σε όλα τα σπίτια.

Υπάρχει κάτι σας είπαν κατά τον δημόσιο ταυτόχρονο θηλασμό που το θυμάστε πολύ χαρακτηριστικά;

Προφανώς δεν γίνεται να συμφωνούν όλοι σε όλα. Διαβάζουμε κατά καιρούς διαφορές αρνητικές απόψεις που όσο περνούν τα χρόνια γίνονται όλο και λιγότερες. Αιτία είναι η κουλτούρα αυτή που αναφέραμε παραπάνω. Δυστυχώς είναι σύνηθες φαινόμενο άνθρωποι που δε γνωρίζουν ένα θέμα, να διατυπώνουν την άποψη τους για αυτό. Και ο θηλασμός είναι ένα πολύπλοκο θέμα καθώς και οι παράγοντες που τον επηρεάζουν. Στόχος της εκδήλωσής μας είναι μεταξύ άλλων η ενημέρωση και της ευρύτερης κοινωνίας, όχι μόνο των μητέρων.

 

Τι απαντάτε σε όσους χαρακτηρίζουν το δημόσιο θηλασμό προκλητικό;

Το φυσιολογικό δεν μπορεί να είναι προκλητικό. Η ανάγκη ενός βρέφους να σιτιστεί είναι φυσιολογική και κύριο μέλημα κάθε θηλάζουσας είναι η ανταπόκριση στις ανάγκες του μωρού της. Εξάλλου πρόκειται για μία διαδικασία που και μπορεί και γίνεται εντελώς διακριτικά. Μία μαμά την ώρα του θηλασμού, φροντίζει απλώς να ταίσει το παιδί της, και δε θα πρέπει να ανησυχεί για το πώς εκλαμβάνεται αυτό από τους περαστικούς, ούτε φυσικά να περιορίζει την κοινωνική ή επαγγελματική της ζωή.

Μερίδα της κοινωνίας θεωρεί πως ο δημόσιος θηλασμός είναι μόδα ή επανάσταση χωρίς αιτία και δεν κρύβει κάποιο ουσιαστικό μήνυμα. Πώς το ακούτε όλο αυτό;

Μακριά από την επιστημονική πραγματικότητα. Τα οφέλη του μητρικού θηλασμού για την μητέρα και το μωρό είναι αναντίρρητα και επιστημονικά τεκμηριωμένα. Από την άλλη το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι μητέρες καθημερινά είναι τεράστιο και πραγματικό. Οι λανθασμένες οδηγίες που λαμβάνουν από επαγγελματίες υγείας, οι πιέσεις που δέχονται από το περιβάλλον τους, οι εμπειρίες που βασίζονται στο αφελές «κι εμείς τι πάθαμε;» δεν μπορούν να την καθοδηγήσουν σωστά και να την υποστηρίξουν να συνεχίσει. Ένας από τους σκοπούς του Ταυτοχρόνου είναι να μας μάθουν οι μητέρες και να ξέρουν ότι υπάρχει η Ομάδα όπου μπορεί να μοιραστεί τις εμπειρίες της, να μάθει από τις εμπειρίες γυναικών που έχουν θηλάσει μακροχρόνια.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλουν να περάσουν οι μητέρες που παίρνουν μέρος στη δράση;

Ότι ο θηλασμός είναι μία πράξη αγάπης και κάθε μητέρα που επιλέγει να θηλάσει το μωρό της μπορεί να το κάνει με την κατάλληλη καθοδήγηση και ενημέρωση, ήδη από την περίοδο της εγκυμοσύνης της. Η γνώση είναι δύναμη και προσφέρει στις μητέρες την απαραίτητη αυτοπεποίθηση ώστε να πιστέψουν στον εαυτό τους, και η επιλογή τους να θηλάσουν να βασιστεί αποκλειστικά στην δική τους επιθυμία και όχι να είναι καθοδηγούμενη από εξωτερικούς παράγοντες, παραπληροφόρηση ή και άγνοια.

Έχει φτάσει στα δικά σας αυτιά κάποια ακραία αντίδραση με αποδέκτη μητέρα που θήλασε σε δημόσιο χώρο;

Στα 9 χρόνια έχουμε ακούσει διαφορά περιστατικά, μεμονωμένα όμως. Έχει ζητηθεί από  μητέρα να αποχωρήσει ή να συνεχίσει σε δοκιμαστήριο, αποθήκη, τουαλέτα ή άλλο απομονωμένο χώρο. Μία μητέρα και ένα μωρό έχουν δικαίωμα στο θηλασμό. Έτσι μπορεί κανείς να πει απλά πως εάν επιτρέπεται να βρίσκεται σε έναν χώρο ένα παιδί, τότε αυτό μπορεί και να θηλάσει, χωρίς να παρενοχλείται κανείς από τη δυάδα.

Ποια χώρα θεωρείται πρότυπο ως προς το έμπρακτο δικαίωμα κάθε γυναίκας να θηλάζει το παιδί της όπου και όποτε θέλει;

Η επιτυχία του θηλασμού σχετίζεται άμεσα με τις συνθήκες της πρώτης ώρας μετά τη γέννηση και στη συνέχεια με τις δυσκολίες που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η μητέρα. Για παράδειγμα τα υψηλά ποσοστά μητέρων που θηλάζουν στη Νορβηγία δεν οφείλονται μόνο στο δικαίωμα της μητέρας να θηλάζει όπου και οπότε θέλει, αλλά στην γενικότερη υποστήριξη που λαμβάνει από την πολιτεία και από τους επαγγελματίες υγείας.

«Το 1970 τα ποσοστά θηλασμού στην Νορβηγία ήταν τόσο χαμηλά, όσο είναι σήμερα στην Μ. Βρετανία αλλά και στην Ελλάδα. Τότε, η κυβέρνηση της Νορβηγίας απαγόρευε τελείως όλες τις διαφημίσεις ξένου γάλακτος. Επίσης, έδωσε στις γυναίκες ένα χρόνο άδεια μητρότητας, με 80% των αποδοχών τους και με την επιστροφή τους στη δουλειά, μία ώρα διάλειμμα για θηλασμό, κάθε μέρα. Σήμερα 98% των Νορβηγίδων μητέρων ξεκινούν το θηλασμό και 90% συνεχίζουν να θηλάζουν μετά από 4 μήνες.»

 

Σύμφωνα με τη δική σας άποψη και με τη γενική εικόνα που έχετε θεωρείτε πως θα διαπραγματευόμαστε για πολλά χρόνια ακόμα αν είναι ή όχι ο δημόσιος θηλασμός αναφαίρετο δικαίωμα των γυναικών;

Το κυρίως θέμα που διαπραγματευόμαστε και που προβάλλουμε μέσα από τον Ταυτόχρονο είναι ο θηλασμός, και όχι ο δημόσιος ή μη. Και ναι, δυστυχώς είναι το αυτονόητο που φαίνεται ότι θα διεκδικούμε για αρκετά χρόνια ακόμα.

Άλλωστε τα ποσοστά μιλούν από μόνα τους, σύμφωνα με την Εθνική Μελέτη εκτίμησης της συχνότητας και των προσδιοριστικών παραγόντων του Μητρικού Θηλασμού στην Ελλάδα, που δημοσιεύτηκε το 2018 από το Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού, το 94% των μητέρων θηλάζουν την πρώτη μέρα, το 66 % θήλασε αποκλειστικά το πρώτο 24ωρο, φτάνοντας σε ποσοστό 40% στο τέλος του πρώτου μήνα. Το 30% σταματά ήδη μέσα στην πρώτη μέρα και αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως. Αν μη τι άλλο καταδεικνύει την ελλιπή υποστήριξη και την ανεπαρκή ενημέρωση των μητέρων ήδη από την εγκυμοσύνη.

Το 45% των γυναικών που σταμάτησαν να θηλάζουν ανέφεραν σαν βασικό λόγο διακοπής την «ανεπάρκεια γάλακτος», γεγονός που οφείλεται αποκλειστικά σε λανθασμένους χειρισμούς της μητέρας επακόλουθο της ελλιπούς και λανθασμένης καθοδήγησης που λαμβάνει. Πράγματι ο θηλασμός υπακούει αστικά στο νόμο της προσφοράς και της ζήτησης, και ο ελεύθερος ανεμπόδιστος και αποτελεσματικός θηλασμός δεν μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια γάλακτος. Οι λανθασμένες οδηγίες όμως μπορούν (λχ σύσταση διακοπής γαλουχίας λόγω χορήγησης φαρμακευτικής αγωγής, κατά τα λοιπά απόλυτα συμβατής με το θηλασμό). Γι’ αυτό επιμένουμε στη σωστή και έγκυρη ενημέρωση των γυναικών ήδη από την εγκυμοσύνη.

Είναι καλυμμένη από το νόμο μία γυναίκα που θηλάζει δημόσια;

Βεβαίως. Πρόκειται μάλιστα για δικαίωμα της μητέρας και του παιδιού που θεμελιώνεται σε τόσο σε διεθνείς όσο και σε εθνικές διατάξεις. Στην εθνική έννομη τάξη μάλιστα το θεμελιώδες δικαίωμα στον μητρικό θηλασμό προκύπτει από συνταγματικές αρχές και διατάξεις. Ας σημειωθεί και το προφανές, ότι σε καμία περίπτωση δεν στοιχειοθετείται το ποινικό αδίκημα της προσβολής δημοσίας αιδούς.