Διαδικτυακή σεξουαλική παρενόχληση & Cyber Stalking: Τι είναι, πώς εντοπίζονται και πώς αντιμετωπίζονται
- 4 ΦΕΒ 2021
Τι είναι ακριβώς το Cyber Stalking και η διαδικτυακή σεξουαλική παρενόχληση; Αποτελούν αξιόποινες πράξεις; Τέτοιου είδους ερωτήματα εγείρονται κυρίως γιατί το διαδίκτυο γίνεται ολοένα και περισσότερο μέρος της ζωής μας- πόσο μάλλον εν μέσω πανδημίας- με αποτέλεσμα να αποτελεί ακόμη ένα πεδίο εκδήλωσης συμπεριφορών που συνδέονται με τις έμφυλες διακρίσεις και τον σεξισμό.
Από την Ανθή Αργυρίου, Δικηγόρο- Μέλος Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης & Ιδρυτικό μέλος της DATAWO
Τι είναι ακριβώς το Cyber Stalking και η διαδικτυακή σεξουαλική παρενόχληση; Αποτελούν αξιόποινες πράξεις; Τέτοιου είδους ερωτήματα εγείρονται κυρίως γιατί το διαδίκτυο γίνεται ολοένα και περισσότερο μέρος της ζωής μας- πόσο μάλλον εν μέσω πανδημίας- με αποτέλεσμα να αποτελεί ακόμη ένα πεδίο εκδήλωσης συμπεριφορών που συνδέονται με τις έμφυλες διακρίσεις και τον σεξισμό.
Tο 2018 ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία μεταξύ άλλων ζητά από τα κράτη μέρη να ποινικοποιήσουν το Stalking ή -όπως μεταφράζεται στα ελληνικά- «μη εμφανής παρακολούθηση ή παρενόχληση/ παρενοχλητική παρακολούθηση». Ακολούθησε από τον Έλληνα ποινικό νομοθέτη η θέσπιση του αδικήματος του Stalking, αλλά και του Stalking που εκδηλώνεται με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων και του διαδικτύου λαμβάνοντας τη μορφή του Cyber Stalking. Το γεγονός αυτό αναμφίβολα αποτέλεσε εξαιρετικά πρωτοποριακή εξέλιξη για τα ελληνικά δεδομένα.
Τα εν λόγω αδικήματα έχουν μορφή πλημμεληματικού χαρακτήρα και οι πιθανοί δράστες τους απειλούνται με ποινή φυλάκισης έως ένα έτος ή χρηματική ποινή. Για την ώρα δεν υπάρχει σχετική εθνική νομολογία η οποία να καθορίζει την περιπτωσιολογία του Cyber stalking. Ωστόσο, βασισμένοι στο γράμμα του νόμου θα μπορούσαμε να ορίσουμε τα βασικά στοιχεία του αδικήματος αλλά και να αναφέρουμε ενδεικτικά παραδείγματα.
Τι είναι το Cyber Stalking;
Θα πρέπει ο δράστης να ενεργεί παρενοχλητική συμπεριφορά η οποία εν γνώσει του είναι ανεπιθύμητη για το θύμα και ακόμη η συμπεριφορά αυτή να προκαλεί φόβο ή ανησυχία σε αυτό π.χ. α) με την αποστολή συνεχών ανεπιθύμητων ηλεκτρονικών μηνυμάτων –είτε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είτε μέσω social media-, β) με την επίμονη και επίσης ανεπιθύμητη αποστολή αιτημάτων φιλίας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει σε κάθε περίπτωση ο ορισμός και η περιπτωσιολογία του αδικήματος του Cyber stalking όπως έχει διαμορφωθεί στο αγγλικό δίκαιο:
«To Stalking μπορεί να γίνει στο Διαδίκτυο και μέσω email. Αυτό είναι γνωστό ως «Cyber stalking». Μάλιστα μπορεί να περιλαμβάνει τη χρήση ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης, δωματίων συνομιλίας και άλλων φόρουμ που διευκολύνονται από την τεχνολογία. Το Διαδίκτυο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διάφορους σκοπούς που σχετίζονται με το Stalking, όπως για παράδειγμα:
Ο εντοπισμός των προσωπικών στοιχείων του θύματος
Η επικοινωνία με το θύμα.
Η παρακολούθηση του θύματος.
Η κλοπή των στοιχείων ταυτότητας του θύματος, όπως η εγγραφή του σε υπηρεσίες, η αγορά αγαθών και υπηρεσιών στο όνομά του.
Η δυσφήμηση του θύματος.
Το ηλεκτρονικό σαμποτάζ όπως spamming και αποστολή ιών.
Η εξαπάτηση άλλων χρηστών του διαδικτύου για παρενόχληση ή απειλή ενός θύματος.»
Η σεξουαλική παρενόχληση στην Ελλάδα
Η σεξουαλική παρενόχληση κατέστη αξιόποινη πράξη στην Ελλάδα μόλις το 2006. Προηγουμένως άλλες διατάξεις κάλυπταν το κενό, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις διατάξεις για το αδίκημα της εξύβρισης. Πλέον, το αδίκημα της σεξουαλικής παρενόχλησης τελείται όταν κάποιο πρόσωπο προσβάλλει την αξιοπρέπεια άλλου στη σφαίρα της σεξουαλικής ζωής πολύ σοβαρά με προτάσεις που μπορεί να έχουν είτε την μορφή ρητών δηλώσεων είτε την μορφή χειρονομιών και αφορούν στην τέλεση γενετήσιων πράξεων χωρίς παράλληλα να προϋποτίθεται σωματική επαφή. Ο όρος «γενετήσια πράξη» έχει την έννοια της συνουσίας και κάθε ίσης βαρύτητας με αυτή πράξης π.χ. «παρά φύσιν» συνεύρεση, ετεροαυνανισμός, πεολειξία, πεολειχία και αιδιολειξία ή χρήση υποκατάστατων. Το έγκλημα της σεξουαλικής παρενόχλησης είναι επίσης πλημμέλημα και τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος ή με χρηματική ποινή όπως και το Stalking/Cyber Stalking.
Το διαδίκτυο που «διευκολύνει» τον θύτη
Οπωσδήποτε η έντονη χρήση του διαδικτύου δημιουργεί νέες συνθήκες για την εκδήλωση συμπεριφορών σεξουαλικής παρενόχλησης, καθώς το ίντερνετ προσφέρεται ως ένα πιο ασφαλές πεδίο για τον δράστη, με την έννοια πως η έλλειψη άμεσης επαφής με το θύμα διευκολύνει σε πολλές περιπτώσεις την τέλεση του αδικήματος (π.χ. αποστολή μηνυμάτων μέσω facebook που καλούν το θύμα σε συνουσία ή πεολειχία). Σύμφωνα με τα στατιστικά της επίσημης ιστοσελίδας της Ελληνικής Αστυνομίας:
Το 2019 μόλις 39 άτομα συνελήφθησαν για αδικήματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, μεταξύ αυτών κανένα για τέλεση σεξουαλικής παρενόχλησης μέσω διαδικτύου.
Αυτό σημαίνει πως το έτος 2019 κανείς δεν παρενόχλησε σεξουαλικώς μέσω ίντερνετ; Ή μήπως τα θύματα δεν το καταγγέλλουν; Πιθανότερο το δεύτερο. Άλλωστε η ευρωπαϊκή μελέτη για τη βία κατά των γυναικών (2014) του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), η οποία περιλάμβανε ερωτήματα σχετικά με τη διαδικτυακή σεξουαλική παρενόχληση, κατέληξε πως το 11% των γυναικών των 28 κρατών μελών της ΕΕ, δηλαδή 1 στις 10 γυναίκες, έχουν λάβει ανεπιθύμητα και προσβλητικά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σεξουαλικού περιεχομένου ή γραπτά μηνύματα ή έχουν πέσει θύματα ανάρμοστων και προσβλητικών προτάσεων σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης (περιστατικά καταγράφονται από την ηλικία των 15 ετών).
Καταληκτικά και εφόσον η διαδικτυακή σεξουαλική παρενόχληση αλλά και το Cyber Stalking είναι ποινικώς κολάσιμες συμπεριφορές και άρα ο νόμος μας παρέχει σε ένα πρώτο βαθμό εχέγγυα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν επιδέχεται βελτίωση, η καταγγελία τέτοιων ενεργειών θα προωθούσε την κοινωνική αλλαγή μέσα από την μείωση των συμπεριφορών που βασίζονται στις έμφυλες διακρίσεις και τον σεξισμό.
