Η εγκυμοσύνη κάνει τη γυναίκα άλλον άνθρωπο, λέει η επιστήμη. Οι ορατές αλλαγές στο σώμα είναι το λιγότερο
- 17 ΝΟΕ 2020
Ενα μεγαλειώδες κεφάλαιο στο βιβλίο της εγκυμοσύνης είναι αφιερωμένο στις αλλαγές που βιώνει το γυναικείο σώμα όσο αυτό φιλοξενεί και γεννά μια νέα ζωή. Φυσικά κι εμείς οι υπόλοιποι δεν πάμε πίσω. Οι άνθρωποι, είτε ως μάρτυρες, είτε ως υποκείμενα κι άμεσοι ενδιαφερόμενοι, ασχολούμαστε ακατάληπτα με το πώς αλλάζει μέσα έξω το σώμα μιας προσεχώς μαμάς. Έχει μια μαγεία, μια ίντριγκα όλο αυτό το κατά τ’ άλλα τόσο φυσιολογικό πράγμα και όχι άδικα. Ωστόσο, η μεγαλύτερη αλλαγή που βιώνει μια γυναίκα με τον τοκετό δεν έχει να κάνει με τα κιλά, το μέγεθος της λεκάνης ή του κόλπου της. Γιατί ναι, αργά ή γρήγορα θα επανέλθει σωματικά. Εκεί που δεν έχει πισωγύρισμα είναι στο μυαλό της. Κι εκεί, εντοπίζεται κατά την επιστήμη, η πιο συγκλονιστική αλλαγή.
Εισερχόμενες στην πίστα που τις μεταβάλλει (και) σε μητέρες, οι γυναίκες αλλάζουν. Πολύ γενική διαπίστωση, και πράγματι βρίσκει εφαρμοή σε πολλές πτυχές της ζωής μας. Είσαι αυτή που ήσουν αλλά ταυτόχρονα δεν θα είσαι ποτέ ξανά η ίδια και μάλιστα αναπόφευκτα, μοιραία, χωρίς καν τη συγκατάθεσή σου. Γιατί εκεί που εκπληρώνεται η πιο καίρια αλλαγή είναι στον εγκέφαλο. Όπως αναφέρει σειρά επιστημονικών μελετών, το μυαλό των γυναικών μετά την εγκυμοσύνη, υφίσταται δομικές αλλαγές.
Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Scientific American αναφέρει πως όλα τα θηλαστικά υφίστανται καθοριστικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό αφού οι ορμόνες που ενεργοποιούνται στην κύηση και με τον θηλασμό αυξάνουν το μέγεθος κάποιων νευρώνων και παράλληλα προκαλούν δομικές αλλαγές σε άλλους. Πιάνοντας το νήμα από τα συγκεκριμένα ευρήματα, άλλες σχετικές μελέτες φτάνουν στο συμπέρασμα πως ο συνδυασμός της εμπειρίας της εγκυμοσύνης και του τοκετού με τις εν λόγω ορμόνες, βελτιώνουν τη μνήμη και τις μαθησιακές ικανότητες.
Η δομή του εγκεφάλου επηρεάζεται ακόμα και πριν το στάδιο του τοκετού, επβεβαιώνουν και οι νευρολόγοι. Η μελέτη των συμπεριφορικών αλλαγών που συντελούνται μετράει έναν αιώνα περίπου, αλλά μόλις πρόσφατα οι επιστήμονες πέτυχαν να συνδέσουν οριστικά τον τρόπο με τον οποίο η νέα μητέρα σκέφτεται, νιώθει και λειτουργεί λόγω εγκυμοσύνης με όσα συμβαίνουν στον προμετωπιαίο φλοιό, τον μεσεγκέφαλο και στους βρεγματικούς λοβούς.
Λέγεται «μικροχημισμός» και είναι ένα εκπληκτικό φαινόμενο
Η μητρότητα ίσως θυσιάσει ένα μεγάλο μέρος της ανεμελιάς σου και πολλά πράγματα από όσα βιώνεις να σε ξεπερνούν. Νιώθεις ότι δεν έχεις χρόνο για σένα, ότι το 24ωρο είναι τόσο λίγο τελικά, ότι το εγώ σου δεν αποτελεί πια την απόλυτη προτεραιότητα. Δεν ξέρεις πώς ακριβώς πρέπει να νιώθεις, αισθάνεσαι τόσο σίγουρη αλλά και τόσο απορρυθμισμένη. Η νέα σου ιδιότητα γίνεται το όχημα για να βιώσεις συγκλονιστικές εμπειρίες και σε εξοπλίζει αλλιώς. Αυτό επιβεβαιώνει μια ακόμα πιο πρόσφατη μελέτη Ολλανδών επιστημόνων σύμφωνα με την οποία τα εμβρυϊκά κύτταρα εισέρχονται και εξαπλώνονται σε όλο το σώμα της μητέρας.
Το φαινόμενο ονομάζεται «μικροχημισμός»ή «χιμαιρισμός» και πρόκειται για την παρουσία κυττάρων «με διαφορετικό γενετικό υπόβαθρο» μέσα στο σώμα της μητέρας. Απόδειξη, ότι οι ερευνητές συνέλεξαν δείγματα από 26 γυναίκες που ήταν έγκυες με γιους και βρήκαν την παρουσία χρωμοσωμάτων Υ σε όλες τους. Τα συγκεκριμένα κύτταρα μπορεί να ταξιδέψουν στην κυκλοφορία του αίματος της μητέρας ή του εμβρύου και να μεταναστεύσουν σε διαφορετικά όργανα και είναι δυνατόν να παραμείνουν στο σώμα της- ή αντίστροφα στο σώμα του παιδιύ- για μια δεκαετία ή και περισσότερο μετά τον τοκετό.
Για όλα φταίνε οι ορμόνες;
Η αμυγδαλή είναι μια ομάδα νευρώνων, σε σχήμα αμυγδάλου που βρίσκεται κοντά στο εγκεφαλικό στέλεχος και θεωρείται μέρος του «πρωτόγονου»εγκεφάλου που αναλαμβάνει τις ενστικτώδεις λειτουργίες. Σχετίζεται με τα συναισθήματα, και ειδικά με τον φόβο, και τις αντιδράσεις σε αυτά. Συνδέεται με αρκετά από τα υπόλοιπα μέρη του εγκεφάλου και σε αυτήν καταλήγουν πρώιμα και ανεπεξέργαστα ερεθίσματα των αισθήσεων με σκοπό την ταχεία αντίδραση. Η αμυγδαλή παίζει πρωτεύοντα ρόλο στη μνήμη, στη λήψη αποφάσεων και στις συναισθηματικές αντιδράσεις.
Σε έναν φυσιολογικό εγκέφαλο η δραστηριότητα της αμυγδαλής αυξάνει κατακόρυφα τις πρώτες εβδομάδες μετά τον τοκετό και καθορίζει πολλά από όσα νιώθει μια γυναίκα, αφού ακριβώς αυτή η αλλαγή σχετίζεται με τον τρόπο που θα συμπεριφερθεί στο παιδί της. Στο πώς θα του μιλάει, πόσο προσεκτική είναι, πόση αγάπη νιώθει για εκείνο. Μια αμυγδαλή που δεν μεγαλώνει και άρα παρουσιάζει βλάβη, αυξάνει τα ποσοστά εμφάνισης επιλόχειας κατάθλιψης. Οι ορμόνες που ρέουν στη συγκεκριμένη περιοχή- όπως η ωκυτοκίνη που ανεβαίνει δραματικά ειδικά στο θηλασμό- επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας της. Οι επιστήμονες μάλιστα υποστηρίζουν πως οι γυναίκες που θηλάζουν είναι πολύ πιο ευαίσθητες στις αντιδράσεις του βρέφους- και κυρίως στους ήχους- σε σχέση με όσες σταματούν να θηλάζουν μετά τον πρώτο μήνα. Όσο περισσότερο μια γυναίκα συμμετέχει στη φροντίδα, τόσο περισσότερο εκλύεται η εν λόγω ορμόνη. Κι όλα μπλέκονται γλυκά.
Η μητρότητα επιδρά στον εγκέφαλο όπως ένας μεγάλος έρωτας κι αυτή η παρομοίωση είναι εξαιρετικά διαφωτιστική για να κατανοήσουμε όλο αυτό το περίπλοκο, πολυεπίπεδο θαύμα στο γυναικείο μυαλό. Όπως καταλαβαίνεις, τα πράγματα δεν είναι μόνο στο χέρι σου. Είναι κυρίως στο μυαλό σου.