Έρση Σωτηροπούλου: 5 πράγματα που δεν ξέρεις για τη συγγραφέα που διεκδικεί το Νόμπελ Λογοτεχνίας

Η συγγραφέας Έρση Σωτηροπούλου μοιράστηκε φωτογραφίες από τα στατιστικά των γραφείων στοιχημάτων του εξωτερικού σε σχέση με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Δηλαδή μοιράστηκε τις προβλέψεις και τις αποδόσεις για το ποια/ος συγγραφέας θα πάρει φέτος το πολυπόθητο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ανάμεσα στα ονόματα που περιλαμβάνονταν στους πίνακες ήταν και το δικό της.

O νικητής του βραβείου Νόμπελ θα ανακοινωθεί την Πέμπτη, 10 Οκτωβρίου 2024. Στο λογοτεχνικό φόρουμ World Literature Forum, όπως αναφέρει η δημοσίευση της συγγραφέως το όνομά της συζητιέται για το σπουδαίο λογοτεχνικό βραβείο.

«Η Έρση είναι μια από τις πιο μεταφρασμένες Ελληνίδες συγγραφείς στον κόσμο, βραβευμένη στην πατρίδα της, συγγραφέας ποιημάτων, διηγημάτων, διηγημάτων και μυθιστορημάτων», αναφέρει η δημοσίευση της Walkabout Literary Agency, που αναδημοσίευσε και η συγγραφέας. Στο World Literature Forum, αναφέρεται ότι η Έρση Σωτηροπούλου έχει πιθανότητες να πάρει το Νόμπελ, χάρη στη «διαυγή εξερεύνηση της ανθρώπινης πολυπλοκότητας μέσα από μια πρωτοποριακή πεζογραφία που εξετάζει τα όρια μεταξύ του προσωπικού και του πολιτικού», που έχει πραγματοποιήσει με το έργο της.

Ανάμεσα στα πιο δημοφιλή της μυθιστορήματα είναι Η φάρσα, το Ζιγκ ζαγκ στις νερατζιές, Τι μένει από τη νύχτα κ.α. Κι αυτά είναι 5 πράγματα που δεν ξέρεις για την Έρση Σωτηροπούλου.

Από την Πάτρα στη Ρώμη

Η Έρση Σωτηροπούλου γεννήθηκε το 1953 στην Πάτρα και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε φιλοσοφία και πολιτιστική ανθρωπολογία στη Φλωρεντία (είχε ξεκινήσει να σπουδάζει στο Παρίσι αλλά το εγκατέλειψε λόγω έρωτα με τον πρώτο της σύζυγο), ενώ εργάστηκε και ως μορφωτική σύμβουλός στην ελληνική πρεσβεία στη Ρώμη. Μάλιστα παραιτήθηκε από τη θέση της ενώ είχε μονιμοποιηθεί.

Μιλώντας για την εφηβεία της που πέρασε στην Πάτρα σε συνέντευξή της στη Lifo είχε περιγράψει πώς έκανε τη δική της επανάσταση απέναντι στον καθωσπρεπισμό της επαρχίας και τις απαγορεύσεις της δικτατορίας.

«Ήταν πολύ προκλητική η συμπεριφορά μου για εκείνη την εποχή: Γυρνούσα με αγόρια, κάπνιζα και φιλιόμουν στο δρόμο, ωρυόμουν στο σχολείο. Όταν με διώξανε από το Αρσάκειο πήγα στο Δημόσιο. Εκεί γνώρισα τη φτώχια: Αν η Κάτω Πόλη της Πάτρας ήταν μια μελαγχολική ανάμνηση, η Πάνω Πόλη ήταν πολύ ζεστή. Σπίτια που είχαν κάτω πατημένο χώμα, γκομενοδουλειές, χαρτορίχτρες, ένας κόσμος μεθυστικός: Άνθρωποι που δουλεύανε το πρωί εργοστάσιο και το βράδυ καθάριζαν σκάλες, φτώχια, φτώχια, αλλά ταυτόχρονα κέφι, ωραία φαγητά με γκαζάκι στη βεράντα, ύπνος κάτω από την κληματαριά», έλεγε η συγγραφέας.

Η Αθήνα δεν της ήταν άγνωστη αφού στην πρωτεύουσα ερχόταν κάθε Χριστούγεννα κι εκεί ήταν που ξεκίνησε να γράφει σε ηλικία 8-9 ετών, από πλήξη, όπως έχει πει.

Το βιβλίο της που απαγορεύτηκε (προσωρινά) στα σχολεία

Το Ζιγκ Ζαγκ στις νερατζιές, είχε χαρακτηριστεί «πορνογραφικό» από τον βουλευτή Πέτρο Τατούλη το 2001 και ζήτησε να αποσυρθεί από τις σχολικές βιβλιοθήκες. Τη σκυτάλη πήρε ο Κωνσταντίνος Πλεύρης που προσέφυγε στα δικαστήρια καταθέτοντας ασφαλιστικά μέτρα κατά του υπουργείου Παιδείας, ζητώντας να αποσυρθεί το βιβλίο από τις σχολικές βιβλιοθήκες. Το δικαστήριο έκανε δεκτό το αίτημα. Ο τότε υπουργός δικαιοσύνης Σωτήρης Χατζηγάκης είχε διατάξει πειθαρχική έρευνα εις βάρος του πρωτοδίκη που εξέδωσε τη συγκεκριμένη απόφαση. Εν συνεχεία νέα απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου αποκατέστησε το βιβλίο στις σχολικές βιβλιοθήκες. Η ίδια χαρακτήριζε την περίοδο αυτή δυσάρεστη.

Το βιβλίο έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας του 2000 και το Βραβείο Μυθιστορήματος του περιοδικού Διαβάζω, ενώ έχει εκδοθεί σε Γαλλία, Γερμανία, ΗΠΑ, Ισπανία και Σουηδία.

Επιστροφή στην Αθήνα

Η Έρση Σωτηροπούλου επέστρεψε από τη Ρώμη στην Αθήνα το 1991, έχοντας ήδη γίνει μητέρα 2 παιδιών και έχοντας ξεκινήσει το συγγραφικό της έργο. Η ίδια μιλώντας στη Lifo είχε πει για τη δυσκολία που αντιμετωπίζει στο να συγκεντρωθεί στη συγγραφή ζώντας στην Αθήνα.

«Το πιο ωραίο κομμάτι του να είσαι συγγραφέας είναι η μοναξιά, αλλά η Αθήνα είναι μια πόλη που είναι πολύ δύσκολο να είσαι μόνος. Τόσα τηλέφωνα να χτυπάνε, όλη αυτή η πίεση η ανθρώπινη από εχθρούς και φίλους. Φεύγω συχνά γιατί έχω ανάγκη να συγκεντρωθώ και εδώ είναι αδύνατον. Υπάρχει μια πίεση ανθρώπινων σχέσεων, μια σπατάλη», σημείωνε.

Τελευταίος της σύζυγος ήταν ο Μιχάλης (Μισέλ) Δημόπουλος, επί σειρά ετών διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που έφυγε από τη ζωή το 2023.

«Η ανθρώπινη μοναξιά σήμερα μοιάζει να έχει εξαφανιστεί, κουκουλωμένη πίσω από ένα όργιο διάδρασης, επικοινωνίας και επαφών, θαμμένη κάτω από χιλιάδες ανταλλαγές, μηνύματα, μέιλ. Επικρατεί μια σχιζοειδής κατάσταση στις ανθρώπινες σχέσεις. Αυτός ο καταιγισμός επαφών συνυπάρχει με μια απέραντη έρημο αισθημάτων. Τα δυο φαινόμενα μοιάζουν αντιφατικά αλλά δεν είναι. Το ένα συντηρεί το άλλο. Από τη μια οι χιλιάδες φίλοι και τα like στα social media κι από την άλλη εκείνο το πεινασμένο αγρίμι που ξυπνάει μέσα σου, μια μοναξιά που θεριεύει τις δύσκολες στιγμές όταν χρειάζεσαι έναν φίλο, μια ανθρώπινη παρουσία πλάι σου, κάποιον που να εμπιστεύεσαι κι αυτός δεν υπάρχει», έλεγε για τη μοναξιά σε άλλη συνέντευξη της στο fractalart.

Η Έρση Σωτηροπούλου και τα βραβεία

Έχει τιμηθεί µε το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας και µε το Βραβείο του περιοδικού Διαβάζω για το μυθιστόρημα Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές, όπως ήδη σου έγραψα, µε το Βραβείο της Ακαδηµίας Αθηνών για το μυθιστόρημά Εύα, που ήταν επίσης υποψήφιο στη γαλλική του έκδοση για το Prix du Livre Europeen, µε το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τη συλλογή Να νιώθεις µπλε, να ντύνεσαι κόκκινα και µε το βραβείο ποίησης Dante Alighieri στην Ιταλία.

Το µυθιστόρηµά της Τι µένει από τη νύχτα απέσπασε στη Γαλλία το Βραβείο Μεσόγειος (Prix Mediterranee Etranger) και στις ΗΠΑ το Εθνικό βραβείο ALTA 2019 (µετάφραση: Karen Emmerich).

«Φυσικά τα βραβεία τονώνουν. Μακάρι να υπήρχαν περισσότερα. Γράφεις ένα βιβλίο για χρόνια και το αντίκρισμα, αν υπάρχει, είναι τελείως εικονικό, απομακρυσμένο από σένα στον χρόνο. Ένα βιβλίο από τη στιγμή που εκδίδεται δεν σου ανήκει, η περιπέτεια μαζί του έχει τελειώσει. Τα βραβεία χρειάζονται. Βέβαια πρόκειται για σύντομη χαρά», έλεγε η ίδια η συγγραφέας στο vakxikon.gr.

Μιλώντας στη Lifo για το ενδεχόμενο να αποσπάσει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, δήλωσε ψύχραιμη. «Είμαι ψύχραιμη. Έχω μάλλον εθιστεί γιατί βλέπω το όνομά μου στη λίστα των πιθανών νικητών του Νόμπελ Λογοτεχνίας σχεδόν κάθε χρόνο, τα τελευταία 5-6 χρόνια. Αν και εδώ είχε περάσει απαρατήρητο. Όμως φέτος εκτοξεύτηκα, κάποιος ή κάποιοι μ’ έσπρωξαν και ανέβηκα αρκετά ψηλά στη λίστα, έτσι το θέμα πήρε δημοσιότητα», είπε, μεταξύ άλλων, στον Γιάννη Πανταζόπουλο.

Η Έρση Σωτηροπούλου δεν μπορεί τους εξυπνάκηδες

Απαντώντας σε συνέντευξή της στο Marie Claire και την Αναστασία Καμβύση, η συγγραφέας εξηγούσε τι δεν αντέχει στην Ελλάδα του 2023. «Η ψευτομαγκιά, οι εξυπνάκηδες. Αμανές και κοιτίδα του πολιτισμού. Όχι ότι με ενοχλεί ο αμανές. Κάθε άλλο. Με ενοχλεί ότι αυτοί που είναι έτοιμοι να πάρουν τα λάβαρα για την καθαρότητα της φυλής είναι οι ίδιοι που το μάτι τους γλαρώνει όταν ακούσουν αμανέ. Είμαστε μια χώρα γερασμένη και ταυτόχρονα άμαθη, άβγαλτη στα παιχνίδια της εξουσίας, μια κοινωνία ζωντανή, ασταθής, μερικές φορές ανυπόφορη, αλλά ποτέ βαρετή. Πρέπει να δεχτούμε τις αντιφάσεις μας. Οι αντιφάσεις είναι ο πλούτος μας», έλεγε η Έρση Σωτηροπούλου, ενώ σημείωνε ότι δεν θα ήθελε να αλλάξει η αίσθηση φιλοξενίας που ακόμα αποπνέει η Ελλάδα.

Τα βιβλία της Έρσης Σωτηροπούλου

• Η τέχνη να μην αισθάνεσαι τίποτα
• Ζιγκ ζαγκ στις Νερατζιές
• Άνθρωπος στη θάλασσα
• Μπορείς;
• Τι μένει από τη νύζτα
• Να νιώθεις μπλε, να ντύνεσαι κόκκινα
• Η φάρσα
• Εύα
• Αχτίδα στο σκοτάδι
• Δαμάζοντας το κτήνος
• Εορταστικό τριήμερο στα Γιάννενα
• Χοιροκάμηλος
• Μεξικό
• Ο βασιλιάς του φλίπερ
• Ο ζεστός κύκλος
• Διακοπές χωρίς πτώμα

Το Νόμπελ Λογοτεχνίας έχει απονεμηθεί 2 φορές σε Έλληνες ποιητές, στον Γιώργο Σεφέρη (61 χρόνια πριν) και τον Οδυσσέα Ελύτη (45 χρόνια πριν). Στα φετινά φαβορί, όπως αναφέρει το NEWS247 βρίσκονται η Κινέζα συγγραφέας Can Xue, ο Haruki Murakami και η Margaret Atwood. Το Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται κάθε χρόνο από το 1901.