Ευρωεκλογές: Η ακροδεξιά απειλή για τα δικαιώματα των γυναικών  

Με τα ακροδεξιά κόμματα να σημειώνουν σημαντική άνοδο σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι δεξιές και ακροδεξιές κομματικές ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πιθανότατα θα καρπωθούν τα οφέλη. Συγκεκριμένα, η ακροδεξιά ομάδα Identity and Democracy (ID) και η δεξιά ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) πρόκειται να κατέχουν περισσότερες έδρες από ποτέ. Σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, τα κόμματα που συνδέονται με αυτές τις ομάδες προσπαθούν να υποβαθμίσουν ή να εξαλείψουν βασικά δικαιώματα γυναικών, όπως η πρόσβαση στην άμβλωση και η στοχευμένη νομοθεσία περί μη διακρίσεων και ισότητας των φύλων.

«Πολλά από αυτά τα δικαιώματα των γυναικών έχουν αφαιρεθεί ή απειληθεί σημαντικά σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης», δήλωσε η Jéromine Andolfatto, υπεύθυνος πολιτικής και εκστρατείας στο Ευρωπαϊκό Λόμπι Γυναικών, μιλώντας στο Politico.

Οι ακροδεξιοί λαϊκιστές έχουν βάλει στόχο την «woke ιδεολογία» και αυτό που πολλοί θεωρούν θεμελιώδη δικαιώματα τα τελευταία χρόνια. Το δεξιό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας για παράδειγμα, απαγόρευσε τις αμβλώσεις (στις περισσότερες περιπτώσεις) το 2020, ένα μέτρο για το οποίο ο νέος πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ (Donald Tusk) εργάζεται για την ανατροπή του. Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση του Βίκτορ Όρμπαν (Viktor Orbán) στην Ουγγαρία έχει καταστήσει υποχρεωτικό για τις έγκυες γυναίκες να ακούν τον καρδιακό παλμό του εμβρύου τους προτού μπορέσουν να έχουν πρόσβαση στη διαδικασία.

Στην Ιταλία, η δεξιά κυβέρνηση συνασπισμού έχει δεχθεί πυρά επειδή απέτυχε να προστατεύσει τις γυναίκες μειώνοντας τη χρηματοδότηση προγραμμάτων για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Το ακροδεξιό κόμμα Vox της Ισπανίας, το οποίο είναι παρόν σε πολλές κυβερνήσεις συνασπισμού σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, σε ορισμένες περιπτώσεις απαγόρευσε κάθε αναφορά στη βία λόγω φύλου ή στα δικαιώματα LGBTQ+.

«Η δεξιά και η ακροδεξιά μπορεί να προσπαθήσουν να επαναλάβουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα περιοριστικά μέτρα που υποστηρίζουν σε εθνικό επίπεδο», πρόσθεσε η Andolfatto.

Η Gabriele Abels, καθηγήτρια συγκριτικής πολιτικής και ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στο Πανεπιστήμιο του Tübingen, είπε ότι τα επιτεύγματα της ΕΕ θα μπορούσαν να απειληθούν κάτω από ένα συντηρητικό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο σταδιακά θα διαβρώσει τα δικαιώματα των γυναικών, αντί να τους επιτεθεί ευθέως.

«Εάν υπάρξει μια στροφή προς τη δεξιά στις ευρωεκλογές, θα επηρεάσει το πόσο υποστηρικτικό θα είναι το επόμενο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τα δικαιώματα των γυναικών», είπε, προσθέτοντας ότι οι περικοπές στη χρηματοδότηση πρωτοβουλιών για την ισότητα των φύλων και η αποδυναμωμένη νομοθεσία, θα μπορούσαν να έχουν καταστροφικό αποτέλεσμα.

Η σημασία της εκπροσώπησης και στις Ευρωεκλογές

Η πιθανή ανατροπή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έρχεται μετά από μια νομοθετική περίοδο κατά την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά την ισότητα των φύλων. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen, δημιούργησε ένα ειδικό χαρτοφυλάκιο της Επιτροπής, για να καταβάλει προσπάθεια για την ισότητα των φύλων και των αμοιβών στην ΕΕ.

Εντωμεταξύ, οι νομοθέτες ψήφισαν νομοθεσία για την προώθηση της διαφάνειας των αμοιβών και της ισότητας στην αγορά εργασίας και επί του παρόντος, βρίσκονται σε καλό δρόμο για την έκδοση οδηγίας για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, η οποία πρόκειται να είναι το πρώτο νομικό μέσο, που θα παρέχει προστασία σε όλη την ΕΕ στα θύματα έμφυλης βίας.

Η Marine-Colline Leroy, υπουργός Εξωτερικών του Βελγίου για την ισότητα των φύλων, δήλωσε ότι η ώθηση για κλείδωμα της νομοθεσίας πριν από τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου οφείλεται σε μια «αίσθηση επείγοντος» δεδομένου του πιθανού αποτελέσματος. «Θέλουμε να φτάσουμε όσο πιο μακριά μπορούμε, γιατί δεν ξέρουμε τι θα συμβεί μετά τις ευρωεκλογές», είπε, σημειώνοντας ότι η πλήρης δέσμευση για «ένταξη και ισότητα» ήταν το αντίδοτο στην αυξανόμενη συντηρητική ρητορική.

Η Andolfatto, σημείωσε ότι η παρουσία των γυναικών σε ηγετικές θέσεις στην Ευρώπη -η von der Leyen είναι η πρώτη γυναίκα επικεφαλής της Επιτροπής- ήταν το κλειδί για την προώθηση της ισότητας των φύλων.

«Το να έχουμε γυναίκες στην εξουσία είναι σημαντικό για να αντιπροσωπεύεις τις γυναίκες σε όλη τους την ποικιλομορφία», είπε. «Και επιπλέον αυτού, οι γυναίκες, οι φεμινίστριες ή οι προοδευτικές ηγέτες μπορούν να προστατεύσουν αυτά τα δικαιώματα που κατακτήθηκαν με κόπο και να συνεχίσουν να τα επεκτείνουν».

Η εκπροσώπηση των γυναικών στην ευρωπαϊκή πολιτική έχει βελτιωθεί, αλλά παραμένει περιορισμένη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τα πηγαίνει οριακά καλύτερα: το 40% των νομοθετών είναι γυναίκες.

«Είναι δύσκολο να είσαι γυναίκα στην πολιτική», είπε η Andolfatto. Σημείωσε ότι η βία θεωρείται τεράστιο εμπόδιο για τις γυναίκες να αποκτήσουν πρόσβαση στην εξουσία ή να παραμείνουν στην εξουσία.

«Η ενασχόληση με σημαντικά ζητήματα ή απλώς η συμμετοχή στη δημόσια ζωή μπορεί να έχει το τίμημα της λεκτικής και ψυχολογικής βίας», είπε η Lavinia Bianchi, δημοτική σύμβουλος από την ιταλική πόλη Civitanova Marche. Η ίδια, πρόσθεσε ότι τόσο αυτή, όσο και άλλες εκλεγμένες γυναίκες, είχε δεχθεί φραστική επίθεση από άλλα μέλη του δημοτικού συμβουλίου και δέχθηκε απειλές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Μια έρευνα σε 123 βουλεύτριες και εργαζόμενες στη βουλή από 45 ευρωπαϊκές χώρες το 2018, διαπίστωσε ότι πάνω από το 85% των γυναικών που ερωτήθηκαν, είχαν υποστεί ψυχολογική βία και σχεδόν οι μισές είχαν δεχθεί απειλές για βιασμό ή σωματικό ξυλοδαρμό. Περίπου μία στις 4 γυναίκες βουλεύτριες που είχαν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης ανέφεραν το περιστατικό στην αστυνομία.

Μια άλλη έρευνα με πάνω από 2.000 γυναίκες που διεξήχθη το 2023 από το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Δήμων και Περιφερειών (CEMR), διαπίστωσε ότι το 1/3 των ερωτηθέντων είχε βιώσει κάποια μορφή βίας ενώ ήταν στην εξουσία, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία δεν το είχε αναφέρει ποτέ.

Η βία φύλων στην τοπική πολιτική

Το 1/3 των γυναικών τοπικών εκλεγμένων εκπροσώπων που συμμετείχαν στην ίδια έρευνα του CEMR, ανέφεραν ότι υπέστησαν κάποια μορφή βίας, είτε σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή άλλη, κατά τη διάρκεια της πολιτικής τους σταδιοδρομίας αλλά μόνο το 28% το ανέφεραν. Αρκετές από τις γυναίκες που είχαν βιώσει βία ανέφεραν ότι είχε συνέπειες στην ιδιωτική και πολιτική ζωή τους.

Η δημοτική σύμβουλος Lavinia Bianchi είπε ότι είχε αναφέρει τις επιθέσεις πολλές φορές, αλλά κανείς δεν είχε ποτέ διωχθεί και το ευρύ κοινό αντέδρασε με αδιαφορία. Σημείωσε ότι το άγχος που ένιωθε την έκανε να σκεφτεί να εγκαταλείψει την πολιτική, γιατί «νόμιζα ότι δεν ανήκω σε ένα τόσο βίαιο σύστημα».

Ακόμη και όταν η βία δεν έχει ως αποτέλεσμα τις γυναίκες να εγκαταλείψουν την πολιτική, εξακολουθεί να επηρεάζει την καθημερινότητά τους, ενσταλάσσοντας τον φόβο να μιλήσουν και να ασκήσουν ελεύθερα την εντολή τους.

Η βία κάνει έτσι τις γυναίκες να πιστεύουν ότι πρέπει να σιωπήσουν, να σταματούν να μιλούν δημόσια. Και αυτό είναι πολύ τρομακτικό, γιατί χρειαζόμαστε αυτές τις φωνές.

Κινητοποίηση για τα δικαιώματα των γυναικών

Οι ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου, λοιπόν, αναδύονται ως υπαρξιακό ζήτημα για την ΕΕ. Η κινητοποίηση των ψηφοφόρων για τα δικαιώματα των γυναικών πριν από τις εκλογές είναι δύσκολη, αλλά πολλές προοδευτικές προσωπικότητες, είναι αποφασισμένες να υπερασπιστούν τα δικαιώματα των γυναικών.

Τα δικαιώματα των γυναικών μοιάζουν σε πολλούς ένα όχι και τόσο σημαντικό ζήτημα, γιατί υπάρχει η εντύπωση ότι έχουν διασφαλιστεί.

Όμως στην πραγματικότητα εξαρτώνται από το είδος της Ευρώπης που θέλουμε για το μέλλον. Θέλουμε πραγματικά να εξασφαλίσουμε και να στηρίξουμε ένα ευρωπαϊκό σχέδιο, το οποίο υποτίθεται ότι είναι ένα έργο ισότητας, ένταξης, αλληλεγγύης ή θέλουμε να πάμε προς την αντίθετη κατεύθυνση;