Gaslighting στην εργασία: Η τοξική συμπεριφορά που σε βγάζει «τρελή»
- 27 ΑΠΡ 2023
Ας σκεφτούμε ένα υποθετικό σενάριο στο οποίο το αφεντικό σου, σού τάζει αύξηση, εάν καταφέρεις να φέρεις εις πέρας ένα συγκεκριμένο project. Αλλά ενώ εσύ τα καταφέρνεις μια χαρά, τίποτα δεν αλλάζει στη μισθοδοσία σου. Το χειρότερο, όταν ζητήσεις εξηγήσεις, σε κατηγορεί. Αντί να ζητήσει συγγνώμη ή ακόμα και να το συζητήσει περαιτέρω, υποδύεται το θύμα. Αν αυτό το σενάριο σου φαίνεται γνώριμο, καλό είναι να ξέρεις πως πρόκειται για τυπική περίπτωση εργασιακού gaslighting.
Τι ακριβώς είναι το gaslighting;
Ο ορισμός του λεξικού Merriam Webster για το gaslighting είναι η ψυχολογική χειραγώγηση ενός ανθρώπου, συνήθως για εκτεταμένες χρονικές περιόδους που «κάνει το θύμα να αναρωτιέται για την εγκυρότητα των δικών του σκέψεων, της αντίληψής του για την πραγματικότητα, για τις μνήμες του και τυπικά οδηγεί σε σύγχυση, απώλεια αυτοπεποίθησης και αξίας του εαυτού, σε αβεβαιότητα για την συναισθηματική και πνευματική του σταθερότητα και σε εξάρτησή από τον θύτη. Για όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα συνεχίζεται, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να το σταματήσεις. Τελικά, νιώθεις ότι ίσως, ο πραγματικά “τρελός” της υπόθεσης να είσαι εσύ». Αν αναρωτιέσαι τώρα πώς αυτό μπορεί να ισχύσει σε ένα επαγγελματικό περιβάλλον αλλά και πώς μπορείς να το διαχειριστείς, συνέχισε να διαβάζεις.
Σημάδια που μαρτυρούν gaslighting στην εργασία
Το πρώτο βήμα για να σταματήσεις το gaslighting είναι να χρησιμοποιήσεις τη συναισθηματική σου νοημοσύνη για να το αναγνωρίσεις και να το σταματήσεις. Ποια είναι λοιπόν τα σημάδια που δείχνουν ότι έχεις να κάνεις με gaslighting στο χώρο εργασίας; Σύμφωνα με το Psychology Today υπάρχουν μερικές χαρακτηριστικές «κόκκινες σημαίες:
1. Όσοι κάνουν gaslighting λένε προφανή ψέματα
Το αφεντικό σου λέει ένα πράγμα τη Δευτέρα και το ακριβώς αντίθετο την Τρίτη. Τι πρέπει να πιστέψεις; Δεν ξέρεις, και αυτό είναι το νόημα. Εάν κάποιος σε θέση εξουσίας στο γραφείο κάνει gaslighting, είναι εύκολο να κατηγορήσεις τον εαυτό σου ότι κάτι δεν κατάλαβες σωστά. Κι αν νιώθεις μπερδεμένη, είναι πιο εύκολο να σε χειραγωγήσουν.
2. Αρνούνται να τηρήσουν υποσχέσεις, ακόμα κι αν έχεις αποδείξεις ότι τις έχουν δώσει
Ομοίως, χρησιμοποιούν υποσχέσεις μόνο και μόνο για να τις αθετήσουν όταν έρθει η ώρα να τις κάνουν πράξη. Αρνούμενοι ότι έχουν δώσει κάποιου είδους υπόσχεση, ξεφεύγουν από την υποχρέωσή τους και σε κάνουν να αμφιβάλλεις για την εκδοχή σου στα γεγονότα.
3. Κάνουν σεξιστικά και ρατσιστικά σχόλια και μετά το αρνούνται
Ένα ακόμα κοινό χαρακτηριστικό σημάδι gaslighting στην εργασία. Τα άτομα αυτά συνηθίζουν να κάνουν προσβλητικά σχόλια και μετά να αρνούνται ότι βγήκαν από το στόμα τους. Μπορεί ακόμη και να κατηγορούν άλλους για τέτοιου είδους σχόλια, προκειμένου να αποτινάξουν από πάνω τους τις κατηγορίες. Συμπεριφορά που αποπροσανατολίζει τους γύρω τους ενώ ταυτόχρονα μειώνει τη νοημοσύνη όλων. Η τοξικότητα στα χειρότερά της.
4. Ξεσπούν σε όσους τους αμφισβητούν
Όσοι κάνουν gaslighting, όχι μόνο απορρίπτουν τα συναισθήματά σου, αλλά κατηγορούν τους άλλους που τους προκάλεσαν, να βγουν «εκτός εαυτού». Κάπου εκεί μπορεί να νιώσεις ότι εσύ φταις. Πέρα από αυτό, σε κάνουν να αμφισβητήσεις την κρίση σου και να νιώθεις παράλογη που σκέφτηκες καν να μιλήσεις.
Κοινές φράσεις gaslighting και πώς να απαντήσεις
Φυσικά, κάθε κατάσταση gaslighting στο χώρο εργασίας είναι μοναδική. Αλλά όσοι το κάνουν χρησιμοποιούν συχνά συγκεκριμένες φράσεις ή ιδέες, όταν χειραγωγούν τους γύρω τους. Παρακάτω σού παρουσιάζουμε τυπικά παραδείγματα και τρόπους για να απαντήσεις τα δέοντα.
- «Κάνεις σαν τρελή/ Παραλογίζεσαι/ Δεν ξέρω για τι πράγμα μιλάς»
Όσοι κάνουν gaslighting προσπαθούν σκληρά για να σε κάνουν να αμφισβητήσεις τον εαυτό σου. Εάν ένας συνάδελφος ή ανώτερός σου στη δουλειά σε κάνει να αμφισβητείς τη μνήμη ή τις ενέργειές σου, δες το σαν μια μεγάλη κόκκινη σημαία. Λέγοντας ψέματα για ένα περιστατικό, σε κάνουν να αμφισβητήσεις τη δική σου βιωμένη πραγματικότητα.
Πώς να απαντήσεις
Αρχικά φρόντισε να κρατάς λεπτομερείς σημειώσεις για τις αλληλεπιδράσεις σου με το συγκεκριμένο άτομο. Μόλις συνειδητοποιήσεις ότι πρόκειται για gaslighting, ξέρεις ότι είναι ο λόγος σου απέναντι στον δικό του. Δοκίμασε απλά να πεις: «Στην πραγματικότητα, θυμάμαι ακριβώς τι συνέβη». Το κλειδί εδώ είναι να επιβεβαιώσεις ξανά την δική σου εκδοχή των γεγονότων, χωρίς να παρασυρθείς σε μια αντιπαράθεση μαζί του.
- «Δεν είπα ποτέ κάτι τέτοιο»
Και πάλι θέλουν να αμφισβητήσεις τη δική σου πραγματικότητα. Αυτή η τεχνική είναι επίσης κοινή με άτομα που θεωρούνται ναρκισσιστές.
Πώς να απαντήσεις
Mπορείτε απλά να πεις κάτι του τύπου, «Χμμ. Πρέπει να θυμόμαστε τα πράγματα διαφορετικά». Στη συνέχεια, παράθεσε τα πράγματα όπως τα θυμάσαι. Και πάλι, το κλειδί είναι να μην παρασυρθείς σε μία αντιπαράθεση.
- «Μην είσαι τόσο ευαίσθητη»
Πρώτον: Από πότε η ευαισθησία θεωρείται αρνητικό χαρακτηριστικό; Στην πραγματικότητα, η ενσυναίσθηση είναι μια από τις κορυφαίες δεξιότητες και σε επαγγελματικά περιβάλλοντα. Όσοι κάνουν gaslighting συχνά υπονοούν ότι η ευαισθησία είναι ένα αρνητικό χαρακτηριστικό και σε κάνουν να νιώθεις μάλιστα ανεπαρκής.
Πώς να απαντήσεις
Ενώ έχεις κάθε λόγο για να ταραχτείς, μια ευθεία αντιπαράθεση και σε αυτή την περίπτωση δεν θα βγάλει πουθενά. Προσπάθησε να αντιδράσεις ήρεμα και χωρίς να δείξεις πολλά συναισθήματα. Μπορείς να απαντήσεις με κάτι όπως: «Έχω πράγματι κάνει λάθος εδώ. Θέλεις να το αντιμετωπίσουμε μαζί;»
- «Λάθος θυμάσαι/ Δεν έγινε έτσι»
Μια άλλη φράση που δείχνει τη δική τους άρνηση και προσπαθεί επίσης να σε κάνει να αμφισβητήσεις τη μνήμη και τη λογική σου.
Πώς να απαντήσεις
Μια σύντομη απάντηση σαν, «Στην πραγματικότητα, ξέρω ότι συνέβη με αυτόν τον τρόπο. Αν θυμάσαι διαφορετικά, θα πρέπει απλώς να συμφωνήσουμε να διαφωνήσουμε».
- «Μην το παίρνεις τόσο προσωπικά»
Μια άλλη εκδοχή του «πολύ ευαίσθητη», είναι να πουν σε κάποιον ότι παίρνουν κάτι πολύ προσωπικά. Πρακτικά είπαν κάτι προσβλητικό και δεν θέλουν να αναλάβουν την ευθύνη.
Είναι σαν να σου λένε «Χωρίς να θέλω να παρεξηγηθώ» ακολουθούμενο από κάτι πραγματικά προσβλητικό, για το οποίο έχεις κάθε λόγο να παρεξηγηθείς.
Πώς να απαντήσεις
Συχνά προφασίζονται ότι απλά «θέλουν να βοηθήσουν» όταν λένε κάτι αγενές ή ημι-προσβλητικό για τη δουλειά σου. Και ο χώρος εργασίας είναι το τέλειο περιβάλλον για αυτό. Απλώς απάντησε το εξής: «Πιστεύω ότι είναι καλύτερο να παρέχουμε εποικοδομητικά σχόλια αντί για σχόλια που μπορούν να ερμηνευθούν ως προσβλητικά».
Φράσεις που μαρτυρούν gaslighting στην εργασία
- «Λυπάμαι που νιώθεις έτσι»
Μια συγγνώμη που δεν είναι συγγνώμη. Εάν έχεις προσπαθήσεις να εκφράσεις ότι συγκεκριμένα λόγια ή πράξεις, σε έχουν επηρεάσει αρνητικά, μπορεί να ακούσεις αυτήν τη φράση ως απάντηση. Στην πραγματικότητα όμως δεν ζητούν συγγνώμη.
Πώς να απαντήσεις
Είναι απλά απίθανο να ακούσετε μια ειλικρινή συγγνώμη. Σε αυτήν την περίπτωση, είναι απλά καλύτερο να προχωρήσεις.
«Πλάκα έκανα/ Απλά αστειευόμουν»
Αυτή η φράση είναι αμυντική. Επιπλέον, σε κάνει να φαίνεσαι ότι δεν μπορείς να αντέξεις ένα αστείο.
Πώς να απαντήσεις
Εάν έχεις ήδη εκφράσει τη δυσαρέσκεια σου για τα λόγια ή τις πράξεις τους (κάτι που πιθανότατα έκανες για να σου απαντήσουν με αυτή τη φράση), δοκίμασε να επαναλάβεις την άποψή σου.
Μπορείς για παράδειγμα να απαντήσεις: «Καταλαβαίνω αν νομίζεις ότι το X ήταν αστείο, αλλά δεν το κατάλαβα έτσι. Μπορείς να μου το εξηγήσεις;». Δεν θα το βρεις αστείο, ούτε στην επανάληψη, αλλά τουλάχιστον θα έχεις κάνει ξεκάθαρη διαφορετική αίσθηση χιούμορ σας.
