Γιατί κατηγορούμε πάντα τα θύματα; Τα «σουξέ» του victim blaiming

Η σεξουαλική παρενόχληση σε χώρο εργασίας στην Ελλάδα

Σχετική έρευνα της ActionAid με τίτλο Δεν είναι αυτή η δουλειά μας, δείχνει ότι το 85% των γυναικών στον γενικό πληθυσμό αναφέρει ότι έχει υποστεί κάποια σεξουαλικά παρενοχλητική συμπεριφορά στην εργασία. 1 στις 10 γυναίκες αναφέρει ότι έχει υπάρξει θύμα απόπειρας σεξουαλικής επίθεσης ή απόπειρας βιασμού ή βιασμού, ενώ 1 στις 5 αναφέρει ότι έχει υπάρξει θύμα σεξουαλικού εκβιασμού.

Το 92% των θυμάτων βίωσε επιπτώσεις σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο ενώ το 18% (1 στις 5 γυναίκες) συγκεκριμένα αναγκάστηκε να παραιτηθεί.

Ο κόσμος των επιχειρήσεων κάνει πολλά βήματα προόδου, ωστόσο, η σεξουαλική παρενόχληση εξακολουθεί να είναι μια σημαντική πρόκληση, που επηρεάζει αρνητικά τις γυναίκες στην εργασία. Σύμφωνα με άλλη σχετική έρευνα, μία στις δύο γυναίκες και δύο στους τρεις εργαζόμενους LGBTQI+ βιώνουν σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας.

Το αίσθημα ασφάλειας στο χώρο εργασίας, δεν είναι μια πολυτέλεια που προσφέρεται αυτόματα στις γυναίκες. Ακόμη και σε επαγγέλματα όπου δεν θα περίμενες οι δράστες σεξουαλικών επιθέσεων να ξεφύγουν. Αυτό μαρτυρά άλλωστε σχετική έρευνα για τη σεξουαλική παρενόχληση στο νομικό επάγγελμα.

Σεξουαλική παρενόχληση στο «πλυντήριο» –  Τα επιχειρήματα που ξεπλένουν τους δράστες

Η καταπολέμηση της σεξουαλικής παρενόχλησης, μπορεί να είναι ουσιαστική αν καταφέρουμε να δούμε αρχικά την φαινομενική αξιοκρατία στο χώρο εργασίας.

Μπορούμε επίσης να αποθαρρύνουμε σθεναρά τα ακόλουθα επιχειρήματα, που χρησιμοποιούνται συνήθως για να υπονομεύσουν και να αποκλίνουν από το κύριο ζήτημα.

«Το προκάλεσε» / «Ναι, αλλά τι γύρευε εκεί;»

Η αμφισβήτηση των ρούχων που επιλέγει μια γυναίκα, η επιλογή της διαδρομής που ακολουθεί, ο έλεγχος συμπεριφοράς της, η λανθασμένη απόδοση ευθύνης και το να παίζεις τον δικηγόρο του διαβόλου, είναι όλα κατηγορίες κατά των θυμάτων, οι οποίες υπονομεύουν την ευθύνη του συστήματος να παρέχει προστασία.

Τροφοδοτεί την επικίνδυνη αφήγηση ότι εναπόκειται στη γυναίκα να κρατήσει τον εαυτό της ασφαλή #ατομικη_ευθυνη.

Αυτή η μετατόπιση ευθυνών είναι ιδιαίτερα επιβαρυντική για τα θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης. Επιπλέον, δίνει τη δυνατότητα στους δράστες να βρουν δικαιολογίες για να δικαιολογήσουν τα αποτρόπαια εγκλήματά τους.

«Γιατί δεν μίλησε νωρίτερα»

Μια κοινή τακτική απαξίωσης, που είδαμε και με το ελληνικό #MeToo, είναι η διερεύνηση της καθυστέρησης στην αναφορά του εγκλήματος.

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μια αντίδραση τρόμου ή φυγής. Πολλά θύματα μπορεί να παγώσουν και μετά να παλέψουν με αισθήματα ντροπής, αηδίας και σύγχυσης που θολώνουν την κρίση τους. Οι περισσότεροι αισθάνονται τόσο αποπροσανατολισμένοι από την παραβίαση, που δεν έχουν την ικανότητα να μιλήσουν για το περιστατικό για πολύ καιρό. Χρειάζονται χρόνο να επεξεργαστούν τι έχει συμβεί.

Μερικές φορές, η ζημιά είναι πιο βαθιά από την ντροπή ή την ταπείνωση. Τα θύματα μπορεί να αναπτύξουν μετατραυματικό στρες ή άλλο ψυχικό τραύμα που τα εμποδίζει να μιλήσουν ανοιχτά. Οι αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις της επαναλαμβανόμενης κακοποίησης είναι σωρευτικές και εξαιρετικά επιζήμιες. Φυσικά, οι γυναίκες μπορεί να φοβούνται να αποκαλύψουν το περιστατικό, από φόβο προσωπικών και επαγγελματικών αντιδράσεων.

«Το #MeToo έχει δυσκολέψει τους άνδρες»

Σχετική έρευνα δείχνει ότι πολλοί άνδρες φοβούνται πια να μείνουν μόνοι τους με γυναίκες στο γραφείο. Τόσο πολύ, που κάποιοι αποφεύγουν την επαφή μιας απλής χειραψίας. Κατά ειρωνικό τρόπο, η ίδια έρευνα καταρρίπτει το επιχείρημα ότι οι άνδρες δεν γνωρίζουν τι ακριβώς συνιστά αποδεκτή συμπεριφορά στο χώρο εργασίας.

Η έρευνα εξέτασε 19 συμπεριφορές, συμπεριλαμβανομένης της αποστολής σεξουαλικών ανέκδοτων μέσω email σε έναν υφιστάμενο, και ζήτησε από τους ερωτηθέντες να ταξινομήσουν την καθεμία ως σεξουαλική παρενόχληση ή κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι και τα δύο φύλα συμφώνησαν ουσιαστικά για το τι συνεπάγεται παρενόχληση. Οι γυναίκες μάλιστα, ήταν πιο επιεικείς στον ορισμό της παρενόχλησης.

Ίσως λοιπόν ο λόγος για τον οποίο μερικοί άντρες εξανίστανται με το #MeToo, είναι επειδή αναγκάστηκαν να επαναξιολογήσουν τη λάθος συμπεριφορά τους, η οποία για τόσο καιρό είχε κανονικοποιήθει. Ή γιατί έχασαν μέρος της δύναμης και της εξουσία τους, που πάντα θεωρούσαν δεδομένη.

«Δεν το κάνουν όλοι οι άνδρες»

Δεν θα το πιστέψετε, αλλά οι γυναίκες γνωρίζουν ήδη ότι δεν είναι όλοι οι άντρες βιαστές! Ωστόσο, όταν μια γυναίκα περπατά μόνη της στο δρόμο, δεν ξέρει απαραίτητα ποιον τύπο θα συναντήσει. Τα ένστικτά της έχουν εκπαιδευτεί από την πατριαρχική κοινωνία, να δουν ως απειλή έναν άγνωστο που περπατά δίπλα της.

Λοιπόν ναι, δεν συμπεριφέρονται όλοι οι άντρες έτσι. Ωστόσο, αρκετοί από αυτούς συμπεριφέρονται, γι’ αυτό και οι γυναίκες έχουν μάθει να είναι συνεχώς σε επιφυλακή.

Σε μια TEDx ομιλία του, ο κοινωνιολόγος Jackson Katz, ρώτησε άνδρες και γυναίκες τι έκαναν σε καθημερινή βάση για να αποφύγουν μια σεξουαλική επίθεση. Τα αποτελέσματα απέδειξαν μια έντονη αντίθεση μεταξύ της ανταπόκρισης ανδρών και γυναικών. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άνδρες δεν έχουν ποτέ ανησυχίες για την ασφάλεια τους.

Επισημαίνει, ωστόσο, πώς ο φόβος και η απειλή της σεξουαλικής επίθεσης, είναι κυρίως γυναικείο ζήτημα.

«Ναι αλλά και οι άντρες είναι θύματα»

Η αναγνώριση ότι οι γυναίκες πλήττονται δυσανάλογα από τη σεξουαλική βία δεν αρνείται ότι άνδρες και αγόρια, είναι επίσης θύματα σεξουαλικής βίας. Το στίγμα και η ντροπή των ανδρών επιζώντων, δυστυχώς, επιδεινώνεται από την τοξική αρρενωπότητα.

Αυτοί οι άντρες χρειάζονται τον δικό τους χώρο και ακτιβισμό. Ωστόσο, οι αντεκστρατείες και οι κινήσεις αντιποίνων δεν βοηθούν κανέναν και σε τίποτα. Όταν μπαίνετε σε συγκρίσεις ή αλλάζετε το βάρος μιας συζήτησης, μπλοκάρετε οποιαδήποτε μπορεί να υπάρξει.

Ο ισχυρισμός ότι το ζήτημα είναι ουδέτερο ως προς το φύλο υπονομεύει μόνο τη σοβαρότητα και τον αντίκτυπο που έχει η σεξουαλική παρενόχληση και η κακοποίηση στην καθημερινή ζωή των γυναικών. Ακόμη χειρότερα, οι σεξιστές άντρες, χρησιμοποιούν αυτό το συναίσθημα όχι για να υπερασπιστούν τα θύματα άνδρες, αλλά μάλλον για να «θάψουν» ένα διαδεδομένο πρόβλημα.

Σεξουαλική παρενόχληση – Τα μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν σε κάθε χώρο εργασίας

Το πιο σημαντικό που μπορούμε να κάνουμε, για ένα θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας, είναι να το στηρίξουμε αντί να προστατεύσουμε τα συμφέροντα ενός εργοδότη. Πολλά τμήματα ανθρώπινου δυναμικού δεν είναι υποστηρικτικά και επικεντρώνονται στην αποφυγή νομικών ενεργειών με οποιοδήποτε κόστος.

Η εκπαίδευση σε αποδεκτές και μη αποδεκτές συμπεριφορές, η δημιουργία μιας πολιτικής σεξουαλικής παρενόχλησης σε συνεργασία με συμβούλους HR και η διεξαγωγή συνεντεύξεων, είναι μερικά μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν για να μετριαστεί η σεξουαλική παρενόχληση σε κάθε χώρο εργασίας. Τέλος, η αναθεώρηση πολιτικών και διαδικασιών για τον εντοπισμό κενών, η θέσπιση λογοδοσίας, η ανάπτυξη μιας κατάλληλης διαδικασίας καταγγελίας και η πίεση για μια ευρύτερη πολιτισμική αλλαγή στον οργανισμό μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του ζητήματος κατά μέτωπο.

Να θυμάσαι ότι η υποστήριξή σου μπορεί να είναι ένα πολυπόθητο χέρι βοήθειας για τα θύματα παρενόχλησης. Είναι επίσης μια ευπρόσδεκτη προσθήκη σε χώρους όπου οι γυναίκες αγωνίζονται μόνες τους για μεγάλο χρονικό διάστημα.