Νόμπελ Ειρήνης: Η Maria Ressa είναι η μόνη γυναίκα στη λίστα των φετινών νικητών. Πού είναι οι υπόλοιπες;

Οι δύο νέοι κάτοχοι του Νόμπελ Ειρήνης, Maria Ressa και Dmitry Muratov, τιμήθηκαν για τις προσπάθειές τους να διαφυλάξουν την ελευθερία της έκφρασης που αποτελεί προαπαιτούμενο για τη δημοκρατία και τη διατήρηση της ειρήνης. Κατά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της Βασιλικής Ακαδημίας της Σουηδίας, σημειώθηκε επίσης ότι «αποτελούν εκπρόσωπους όλων των δημοσιογράφων που σηκώνουν το ανάστημά τους για το ιδεώδες της ειρήνης, σε έναν κόσμο όπου η δημοκρατία και η ελευθερία του Τύπου αντιμετωπίζουν όλο και πιο δυσχερείς συνθήκες».

Ποια είναι η δημοσιογράφος Maria Ressa

Η 57χρονη Maria Angelita Ressa είναι Φιλιππινέζα-Αμερικανίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας, συνιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της Rappler. Προηγουμένως πέρασε σχεδόν δύο δεκαετίες δουλεύοντας ως ερευνητική δημοσιογράφος στη Νοτιοανατολική Ασία για το CNN. Έχει πολεμήσει τα fake news και έχει επικρίνει τον ηγέτη των Φιλιππίνων, Rodrigo Duterte. Το 2020 συνελήφθη και καταδικάστηκε για δυσφήμιση. Το Rappler, που ίδρυσε η Ressa το 2012, «έχει εστιάσει την προσοχή στην αμφιλεγόμενη, φονική εκστρατεία κατά των ναρκωτικών του καθεστώτος του προέδρου των Φιλιππίνων, ανέφερε η Νορβηγική Επιτροπή προσθέτοντας ότι η Ressa και το Rappler «κατέγραψαν επίσης πώς χρησιμοποιούνται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη διασπορά ψευδών ειδήσεων, την παρενόχληση αντιπάλων και τη χειραγώγηση του δημόσιου διαλόγου».

Το Νόμπελ Ειρήνης συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10 εκατ. κορωνών Σουηδίας (1,1 εκατ. δολάρια). Οι φετινοί νικητές επελέγησαν μεταξύ 329 υποψηφίων. Μεταξύ των φαβορί ήταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), η Greta Thunberg και ο Alexei Navalny.

Νόμπελ Ειρήνης: Η μοναδική γυναικεία υπόθεση των Βραβείων Νόμπελ

Το Νόμπελ Ειρήνης διαφοροποιείται από τις άλλες κατηγορίες, όχι μόνο επειδή απονέμεται στο Όσλο, αλλά και γιατί ιστορικά πρόκειται για γυναικεία υπόθεση. Με βάση τη διαθήκη του Alfred Nobel το βραβείο αυτό πρέπει να δίνεται «στο πρόσωπο που είχε τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην αδελφοποίηση των εθνών, στην κατάργηση ή τη μείωση των στρατιωτικών δυνάμεων και στη διεξαγωγή και προώθηση ειρηνευτικών διαδικασιών». Τόσο οι υποψήφιοι όσο και οι νικητές αγωνίζονται για την προάσπιση των δικαιωμάτων ευάλωτων ομάδων, όπως τα παιδιά και προέρχονται από χώρες με δεινή οικονομική ή πολιτική κατάσταση. Από το 1905 μέχρι σήμερα το Nobel Ειρήνης έχει απονεμηθεί σε 17 γυναίκες – σύμβολα του ειρηνιστικού κινήματος και προασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Και οι οκτώ νικητές των βραβείων Νόμπελ 2021 στην ιατρική, τη χημεία, τη φυσική και τη λογοτεχνία ήταν άνδρες, πυροδοτώντας εκ νέου μια επαναλαμβανόμενη συζήτηση σχετικά με τη διαφορετικότητα και την συμπερίληψη στα πολυπόθητα βραβεία, ιδιαίτερα σε αυτά που αφορούν την επιστήμη. Η Maria Ressa είναι μέχρι στιγμής η μοναδική γυναίκα που μοιράστηκε με έναν άντρα  κέρδισε φέτος ένα βραβείο από την Σουηδική Βασιλική Ακαδημία, ενώ μένει να δούμε πως θα εξελιχθούν τα πράγματα στην κατηγορία του Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών, το οποίο ανακοινώνεται στις 11 Οκτωβρίου.

Επιστήμονες και των δύο φύλων έχουν ήδη στραφεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να καταγγείλουν την έλλειψη γυναικών που έχει αναγνωριστεί μέχρι στιγμής φέτος. Η GenderAvenger, μια μη κερδοσκοπική ομάδα αφιερωμένη στην προώθηση των γυναικείων φωνών στο δημόσιο διάλογο, σημειώνει χαρακτηριστικά ότι τα βραβεία Νόμπελ ήταν  «σαν κακό βιβλίο μυστηρίου στο οποίο καταλαβαίνεις ποιος είναι ο δολοφόνος, στα μισό του βιβλίου. Είναι η ιστορία των Βραβείων Νόμπελ 2021 και την έγραψαν άντρες (Spoiler: Οι γυναίκες κάνουν επίσης καταπληκτική δουλειά)».

Ορισμένοι, συμπεριλαμβανομένης της Ellie Murray, επίκουρης καθηγητής επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για το γεγονός ότι τα φετινά βραβεία απέκλεισαν τη συμβολή των Katalin Kariko και Kizzmekia Corbett, βασικών επιστημόνων πίσω από την ανάπτυξη εμβολίων mRNA που αλλάζουν την πορεία της πανδημίας της COVID 19.

Οι αριθμοί λένε πάντα την πικρή αλήθεια

Στα πλαίσια της δημόσιας συζήτησης για την ισότητα των φύλων και της διαφορετικότητας, τα φετινά βραβεία Νομπέλ αποκτούν ξεχωριστή σημασία, με την επιτροπή να μην ανταποκρίνεται ωστόσο στις προσδοκίες. Στα 120 χρόνια ιστορίας του θεσμού των Βραβείων Νόμπελ, οι γυναίκες μένουν σταθερά στο παρασκήνιο. Στα 120 χρόνια ιστορία του θεσμού των Βραβείων Νόμπελ μόλις 58 γυναίκες έχουν αναδειχθεί νικήτριες, ενώ οι άνδρες νικητές φτάνουν τους 875. Η συντριπτική πλειονότητα των βραβευθέντων – και αυτό δεν αφορά μόνον τους τομείς θετικής κατεύθυνσης – ήταν γένους αρσενικού, «προχωρημένης» ηλικίας και λευκού δέρματος. Οι σημαντικότερες και πλέον εξόφθαλμες διαφορές διαπιστώνονται μεταξύ των δυο φύλων, και αποδίδονται στο ότι παραδοσιακά οι επιστήμες ήταν και παραμένουν ανδροκρατούμενες και πως συχνά βραβεύονται επιστημονικές ανακαλύψεις που έγιναν πολλά χρόνια νωρίτερα. Παρά ο γεγονός ότι η επιτροπή σήμερα ηγείται από γυναίκα και τα περισσότερα μέλη της είναι γένους θηλυκού, τα ονόματα που βλέπουμε και στις φετινές λίστες τόσο των υποψηφίων όσο και των νικητών, είναι απόλυτα ενδεικτικά της κατάστασης. Μιας κατάστασης που δείχνει πως και στο χώρο των επιστημών, οι γυναίκες βλέπουν το έργο και τις προσπάθειές τους να παραγκωνίζεται και άνδρες να κερδίζουν όλα τα εύσημα.

Τα παρακάτω γραφήματα περιγράφουν με αριθμούς την πικρή αλήθεια μιας ακόμα αντρικής ιστορίας.