Όσα είδα στο Γραφείο Ενδοοικογενειακής Βίας στο Μενίδι που δέχεται 3 περιστατικά γυναικείας κακοποίησης κάθε μέρα
- 25 ΝΟΕ 2024
«Θα σας περιμένουμε στο γραφείο Ενδοοικογενειακής Βίας στις Αχαρνές». Αυτό μου είπε η αστυφύλακας Αναστασία Ηλιοδρομίτη από το Επιτελικό Γραφείο Ενδοοικογενειακής Βίας της Γ.Α.Δ.Α όταν της είπα ότι θέλω να επισκεφτώ τα γραφεία τους και να διαπιστώσω τι συμβαίνει όταν μια γυναίκα αποφασίζει να κάνει καταγγελία. Εκεί μάς περίμεναν η αστυφύλακας Αλίκη Σουφλέρη και ο αναπληρωτής Τμηματάρχης του Γραφείου Υ/Β’, Εμμανουήλ Νάσης. Τι περίμενα να δω; Αυστηρούς, άκαμπτους, μεσήλικες με στολή που θα μου έλεγαν ότι κάνουν όλα όσα πρέπει και δεν καταλαβαίνουν γιατί οι γυναίκες νιώθουν αβοήθητες ακόμη κι όταν κάνουν όλα όσα πρέπει. Ακόμη κι όταν σπάνε τη σιωπή. Τι βρήκα; 20χρονες και 30χρονες γυναίκες και άνδρες που τελειώνοντας τη σχολή αστυφυλάκων πήγαν να κάνουν κοινωνικές σπουδές στο πανεπιστήμιο (Πάντειο), που αναγνωρίζουν ότι υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με την έμφυλη βία (μου έδωσαν τα στατιστικά και τα νούμερα δεν λένε ποτέ ψέματα) και που ξέρουν ότι η κοινή γνώμη πιστεύει ότι δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Και μου εξήγησαν όλα όσα κάνουν στα σχετικά νεοσυσταθέντα γραφεία Ενδοοικογενειακής Βίας. Που δέχονται καθημερινά περιστατικά βίας. Το συγκεκριμένο γραφείο Ενδοοικογενειακής Βίας είναι ένα από τα 63 που υπάρχουν σε όλη την επικράτεια με με επιχειρησιακά-προανακριτικά καθήκοντα. Αυτό που επισκέφθηκα δέχεται περιστατικά από το Μενίδι, το Ολυμπιακό Χωριό, το Ίλιον, την Πετρούπολη, τη Φυλή Αττικής, το Ζεφύρι, το Καματερό, τους Άγιους Ανάργυρους και τον Ασπρόπυργο. Ναι, θα μπορούσαν να υπάρχουν και περισσότερα γραφεία Ενδοοικογενειακής Βίας.
Εδώ και 2 χρόνια λειτουργεί στο Μενίδι το Γραφείο Ενδοοικογενειακής Βίας. Είναι ένα από τα 7 τμήματα σε όλη την Αττική. Και τι κάνει; «Διαχειριζόμαστε κάθε περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας, ενημερώνουμε τις αρμόδιες εισαγγελικές Αρχές, παρέχουμε κατευθύνσεις και πληροφορίες στα θύματα, για την αναζήτηση δομών στέγασης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ψυχοκοινωνικής και νομικής υποστήριξης. Από την 1/1/2024 μέχρι σήμερα έχουμε διαχειριστεί 708 υποθέσεις». Αυτό είναι το σύστημα απόκρισης των Αρχών. Βέβαια, δεν είναι επαρκής ο αριθμός των ξενώνων για την προστασία των γυναικών από κάθε μορφή βίας.
Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα έγκλημα που διώκεται αυτεπάγγελτα οπότε όπως μου λέει ο κύριος Νάσης, κάνουν τη δικογραφία και το διαβιβαστικό για την εισαγγελία. Μου λέει και κάτι άλλο. Σχεδόν διπλασιάστηκαν φέτος τα περιστατικά στα Γραφεία Ενδοοικογενειακής Βίας. Κάτι άλλο που μου λέει μου προκαλεί εντύπωση. Μετά τη γυναικοκτονία της Κυριακής Γρίβα μπροστά από το Αστυνομικό Τμήμα των Αγίων Αναργύρων οι γυναίκες μιλούν περισσότερο για την έμφυλη βία, καταγγέλουν τους κακοποιητές τους. Τον ρωτώ αν έγιναν όλα λάθος στους Αγίους Αναργύρους. «Η έρευνα είναι σε εξέλιξη και δεν μπορώ να σχολιάσω».
Ναι, καμία γυναίκα δεν είναι μόνη. Μπορεί όμως ο κρατικός μηχανισμός να αποτρέψει να επαναληφθεί ένα τέτοιο τραγικό περιστατικό; Ή καθε Παγκόσμια Ημέρα για την Καταπολέμηση της Έμφυλης Βίας θα κάνουμε ξανά και ξανά καταγραφή γυναικείων ονομάτων που είναι νεκρές από το χέρι του συντρόφου τους; Και πότε θα μάθουμε ποιος είναι ο πραγματικός αριθμός των περιστατικών έμφυλης βίας; Γιατί υπάρχει και ο σκοτεινός αριθμός των γυναικών που δεν καταγγέλλουν τους κακοποιητές τους. Στο Γραφείο Ενδοοικογενειακής Βίας στις Αχαρνές με διαβεβαίωσαν ότι έχουν πάντα περιπολικό όταν δέχονται μια κλήση από γυναίκα που καταγγέλλει κακοποίηση. Και στέλνουν περιπολικά.
Με διαβεβαίωσαν ότι υπάρχει πάντα μεταφραστής για προσφύγισσες και μετανάστριες που δυσκολεύονται με τη γλώσσα (από τον Πίνακα πραγματογνωμόνων στην Ευελπίδων). Ότι είναι 24/7 στη διάθεση κάθε γυναίκας που θέλει τη βοήθειά τους. Ότι έχουν φιλοξενήσει φοβισμένες γυναίκες με μώλωπες στο πρόσωπο που δεν ήθελαν να καταθέσουν στον καναπέ του γραφείου, μέχρι να συνέλθει από το σοκ και να νιώσει έτοιμη να καταθέσει. Μου είπαν ότι έχουν κάνει ειδικά σεμινάρια για να μην επανατραυματίσουν το θύμα με ερωτήσεις αχρείαστες που αμφισβητούν τα λεγόμενα και την αξιοπιστία της κάθε επιζώσας.
Το πρωτόκολλο αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας
«Ρωτάμε όλες τις γυναίκες που έρχονται στο Γραφείο Ενδοοικογενειακής Βίας αν θέλουν panic button. Κάνουμε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου για να μην τις τρομοκρατήσουμε. Τις μεταφέρουμε στο σπίτι με το αστυνομικό όχημα. Εμείς στις περιπτώσεις των αυτοφώρων πλημμελημάτων ενδοοικογενειακής βίας (σωματικής βλάβης, απειλής) συλλαμβάνουμε τον δράστη. Τις ρωτάμε αν χρειάζονται ψυχολόγο και τους παρέχουμε αν ζητήσουν. Οι Ρομά γυναίκες δεν καταγγέλλουν εύκολα την έμφυλη βία. Κάθε εβδομάδα διαχειριζόμαστε 15 με 20 υποθέσεις. Είναι περίπου 3 υποθέσεις ημερησίως. Θεωρώ ότι η δημοσιότητα έχει βοηθήσει πολύ, Οι γυναίκες μιλάνε πιο εύκολα. Τα θύματα (γιατί υπάρχουν και άνδρες) καταγγέλλουν τη βία» μου λέει ο κύριος Νάσης.
Γιατί οι άνδρες χτυπάνε και απειλούν τις γυναίκες;
«Θεωρούν ότι θα μείνουν ατιμώρητοι. Θεωρούν ότι δεν θα μπουν φυλακή γιατί δεν είναι αυστηρές οι ποινές».
«Εμείς κάνουμε αυτό που πρέπει. Και στα σχολεία πηγαίνουμε και κάνουμε σεμινάρια για την έμφυλη βία στα παιδιά. Και μετά την καταγγελία επικοινωνούμε με το θύμα την 5η και την 30η ημέρα. Ενδιαφερόμαστε. Τα ζευγάρια μαλώνουν για τα οικονομικά τους, τη διαπαιδαγώγηση του παιδιού. Να ξέρετε ότι κατά τη διάρκεια της σύλληψής τους οι νταήδες σπάνια αντιστέκονται. Φοβούνται την Αστυνομία. Προληπτικά αφαιρούμε και τα όπλα σε περιπτώσεις που βρούμε στην οικία. Υπάρχει έντονη οικονομική βία. Και έχουμε διαχειριστεί και δύσκολα περιστατικά με βία κατά εγκύων. Υπάρχουν πάντα περιθώρια βελτίωσης στη διαχείριση των περιστατικών λεκτικής και σωματικής βίας. Θέλουμε να μας εμπιστεύονται οι γυναίκες και να βρούμε μια λύση στο πρόβλημά τους».
Στο Γραφείο Ενδοοικογενειακής Βίας στο Μενίδι μού είπαν ότι βρίσκονται πάντα με το πλευρό του θύματος. Ενημερώνουν την αρμόδια κρατική Αρχή, επικοινωνούν τηλεφωνικά με το Συμβουλευτικό Κέντρο ή την Κοινωνική Υπηρεσία ή το ΕΚΚΑ της περιοχής, για έλεγχο της δυνατότητας (προσωρινής) φιλοξενίας σε ξενώνα και φροντίζουν για την υποχρεωτική ιατρική εκτίμηση. Δεν γίνεται ιατρική εκτίμηση, χωρίς παραπεμπτικό αρμόδιου φορέα και εξασφαλισμένη θέση σε ξενώνα φιλοξενίας.
Και τι φταίει λοιπόν; Οι δυσκίνητες δικαστικές διαδικασίες είναι η απάντηση που υπονοείται όταν κάνω την ερώτηση. Γιατί η έμφυλη βία είναι δομικό πρόβλημα. Αν ένας κρίκος της αλυσίδας είναι προβληματικός δεν λύνεται πότε τίποτα.
Η πραγματικότητα μού έμαθε ότι ένας κακοποιήτης δεν θα μπει μέσα εύκολα. Πρέπει να είναι πολύ βίαιο περιστατικό. Ο ιατροδικαστής είναι ο μόνος κατάλληλα εκπαιδευμένος γιατρός, για την πιστοποίηση σωματικών βλαβών. Είναι εξίσου θυματοποιητική η δικαστική διαδικασία για τις επιζώσες έμφυλης βίας. Μπορεί η Αστυνομία να έμαθε να μη ρωτά τις γυναίκες γιατί δεν έφυγαν στην πρώτη σφαλιάρα αλλά μετά την καταγγελία και τις μηνύσεις τι γίνεται; Η μη λήψη κατάλληλων μέτρων από το κράτος για την αντιμετώπισή της συνιστά παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μορφή διάκρισης. Πρέπει να θεσπιστεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο μέτρων, νομικών και πολιτικών, για την πρόληψη της βίας και την τιμωρία των δραστών. Το κράτος έχει συγκεκριμένες υποχρεώσεις απέναντι στους πολίτες του.
Μου είπαν ότι ο Εισαγγελέας θα κρίνει αν ο συλληφθείς νταής θα μπει φυλακή. Ναι, έχουν διπλασιαστεί οι καταγγελίες και οι συλλήψεις. Μου έδωσε αναλυτικά στατιστικά από τη Γ.Α.Δ.Α η Αναστασία Ηλιοδρομίτη (7558 καταγγελίες τους τελευταίους 10 μήνες και 4306 συλλήψεις). Μου είπαν ότι το φαινόμενο της έμφυλης βίας είναι πολυπαραγοντικό.
Αν η Αστυνομία τούς συλλαμβάνει και ο Εισαγγελέας τούς αφήνει, καταλαβαίνουμε όλοι ότι η ατιμωρησία κάνει τον κακοποιητή πιο επικίνδυνο.
Επίσης, μού είπαν ότι και το stalking είναι ενδοοικογενειακή βία, αν βλέπετε παντού τον πρώην σας, μπορεί να συλληφθεί αν τον καταγγείλετε. Νιώθεις ασφαλής ως γυναίκα στην Ελλάδα του 2024; Αυτό είναι το μοναδικό ερώτημα που φοβάμαι την απάντησή του.
Η Αναστασία και η Αλίκη είναι γυναίκες. Ξέρουν ότι η μέση Ελληνίδα φοβάται όταν βλέπει «μπάτσο». Ξέρουν ότι ο κακοποιητικός άντρας ασκεί βία γιατί θεωρεί κτήμα του τη γυναίκα. «Όταν μια γυναίκα λέει στον σύζυγό της ή τον σύντροφό της ότι θέλει να χωρίσει εκείνος αποσυντίθεται κοινωνικά. Στηρίζει την κοινωνική και τη σεξουαλική ταυτότητά του στη γυναίκα. Και οι περισσότεροι κακοποιητές είναι άτομα που δεν έχουν μάθει να διαχειρίζονται τον θυμό και τη ζήλια τους» μου λέει η Αναστασία Ηλιοδρομίτη.
Τονίζει πώς τα Γραφεία Ενδοοικογενειακής Βίας έχουν στελεχωθεί από άτομα που έχουν κάνει εκπαίδευση με ψυχολόγους, εγκληματολόγους, ιατροδικαστές. Και συνεχίζουν να εκπαιδεύονται. Στην Αττική κάθε μέρα καταγγέλλονται 20 με 25 περιστατικά βίας. Πίσω από κάθε περιστατικό υπάρχει μια γυναίκα που έχει φοβηθεί για τη ζωή της.«Αν ήμουν εγώ στη θέση της πώς θα ήθελα να μου συμπεριφερθούν;», μου λέει η Αναστασία όταν φεύγουμε από το Γραφείο Ενδοοικογενειακής Βίας στο Μενίδι.
Τι κατάλαβα εγώ για την έκρηξη της βίας μεταπανδημικά; Έμφυλης, ενδοοικογενειακής, νεανικής, θρησκευτικής και πολιτικής; Αν δεν γίνει μια γενναία μεταρρύθμιση κοινωνική και δεν αλλάξει η πατριαρχική δομή της κοινωνίας συθέμελα, δεν θα μειωθούν ποτέ οι καταγγελίες. Και το φαινόμενο θα γίνει η «νέα κανονικότητα».