Πέρασα μια μέρα με προσφύγισσες στην καρδιά της Αθήνας και μου έμαθαν ότι ο πόνος ξεπερνιέται όταν μοιράζεται

Οι γυναίκες που συνάντησα, που μιλήσαμε, φάγαμε μαζί, μου είπαν ότι τους αρέσει η φούστα μου, γελάσαμε με ένα αστείο, δεν είναι αριθμοί, νούμερα γραμμένα στους καταλόγους προσφύγων αυτού που ευφημιστικά αποκαλούμε κράτος. Αυτές οι προσφύγισσες είναι γυναίκες διωγμένες από τη φτώχεια, ξεριζωμένες εξαιτίας του πολέμου και της ανελευθερίας, είναι επιζώσες έμφυλης βίας και σεξουαλικής κακοποίησης, έχουν ονόματα. Και ξέρουν τι είναι επίγεια κόλαση. Και έχουν ζήσει και pushbacks. Αυτές οι γυναίκες, με άλλο χρώμα δέρματος από το δικό μου, αντιμετωπίζονται ακόμη και σήμερα λες και δεν έχουν δικαιώματα. Χειρότερα από ζώα. Αυτές είναι γενναίες, ατρόμητες, ηρωίδες προσφύγισσες. 

Τι είναι η Melissa και γιατί πέρασα μια μέρα μαζί τους; 

Απέναντι μου είναι κάθεται η Deborah Valencia. Είναι Φιλιππινέζα, κοινωνική λειτουργός, πρώην προσφύγισσα (έφυγε από τη χώρα της εξαιτίας της δικτατορίας του Marco), νυν μετανάστρια και συν-ιδρύτρια του Melissa. Το δίκτυο δημιουργήθηκε για τις μετανάστριες στην Ελλάδα από 5 μετανάστριες (από τη Νιγηρία, την Αλβανία, τη Ρωσία, τη Ζιμπάμπουε και τις Φιλιππίνες) και τη Ναντίνα Χριστοπούλου. Δημιούργησαν μια κυψέλη γυναικών. Ήθελαν να συναντηθούν, γύρω από ένα τραπέζι, με φαγητό, να μιλήσουν για τις ζωές τους και να δώσει δύναμη η μία στην άλλη. 

«Μοιραζόμαστε τις ιστορίες μας, τα προβλήματά μας, τους πόνους μας, τα όνειρά μας, τις εμπειρίες μας, τις φιλοδοξίες μας» μου λέει. Και όταν έσκασε το μεταναστευτικό/προσφυγικό το 2015 έβλεπαν κάθε μέρα στην πλατεία Βικτωρίας και στο Πεδίον του Άρεως μάνες προσφύγισσες να μην έχουν να δώσουν μια φέτα ψωμί στα μωρά τους. Έβλεπαν γυναίκες με απεγνωσμένα βλέμματα.

«Τις νιώθαμε, τις καταλαβαίναμε, είχαμε κοινές εμπειρίες, αρχίσαμε να μαγειρεύουμε γεύματα και να τα μοιράζουμε σε καθημερινή βάση για 3 μήνες μέχρι να τις πάνε στον Ελαιώνα και τη Μαλακάσα, οι άλλοι οργανισμοί μάς πρόσεξαν, όπως και τα media».

«Γίναμε θέμα επειδή ζεστάναμε με αγάπη τις τραυματισμένες ψυχές τους. Δείξαμε αλληλεγγύη. Οι προσγύφισσες δεν ήξεραν καν αγγλικά. Κι όμως συνεννοηθήκαμε». – Deborah Valencia

«Φτιάξαμε hygiene kit (πακετάκι με είδη προσωπικής υγιεινής) για τις γυναίκες. Όλες οι προσφύγισσες μας έλεγαν το ίδιο πράγμα. Η Ελλάδα δεν ήταν ο τελικός προορισμός τους. Δεν ήθελαν να μείνουν εδώ. Αλλά, έκλεισαν τα σύνορα. Και έμειναν κάποιες. Οι περισσότερες προσφύγισσες είναι επιζώσες έμφυλης βίας και σεξουαλικής κακοποίησης. Με εμάς ένιωθαν ότι επιτέλους απέκτησαν φωνή και κάποιος τους έδωσε σημασία» μου λεει η Deborah Valencia.

Με λίγα λόγια, οι προσφύγισσες ένιωσαν επιτέλους ευπρόσδεκτες. Επίσης, οι γυναίκες από τη Melissa ξεκίνησαν να τους μαθαίνουν ελληνικά. 

Και τότε η Melissa ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι της. Έγινε ένα δίκτυο για μετανάστριες και προσφύγισσες που ζουν στην Ελλάδα. Διευκολύνει τη δικτύωση μεταξύ ομάδων διαφορετικής εθνοτικής καταγωγής, δημιουργώντας μια αποτελεσματική δομή που θα επιτρέψει την ικανότητα δικτύωσης και τις συμπεριληπτικές στάσεις τους που προάγουν την ανεκτικότητα, την αμοιβαία κατανόηση και την αλληλεγγύη. Θα στο εξηγήσω όσο πιο απλά γίνεται.

Έχει μαθήματα αγγλικών, ελληνικών κι άλλων ξένων γλωσσών. Και πολλές δραστηριότητες στην μητρική γλώσσα των γυναικών. Τους παρέχει ψυχολογική υποστήριξη, νομική υποστήριξη, τους μαθαίνει τα δικαιώματά τους (με βασικό το δικαίωμα αναζήτησης ασύλου), κάνουν γιόγκα, βελονισμό, αναπνοές για τη διαχείριση του στρες και των κρίσεων πανικού (μιλάμε για γυναίκες που έχουν κακοποιηθεί λεκτικά, σωματικά, ψυχολογικά), τους εκπαιδεύουν πώς να χρησιμοποιούν τα social media και πώς να φτιάξουν το βιογραφικό τους, έχουν ψυχολογική υποστήριξη για τα παιδιά τους, τους μαθαίνουν τα εργασιακά δικαιώματά τους, έχουν επαγγελματίες δικηγόρους, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς ακόμη και ποιητές (η διάσημη ποιήτρια Alicia Stallings τούς διδάσκει ποίηση, γράφουν ποιήματα στη γλώσσα τους για να κάνουν δραματοθεραπεία και να ξορκίσουν το δράμα).

Στη Melissa μια γυναίκα μπορεί να ξεχάσει ότι είναι προσφύγισσα και να ξαναγίνει απλά άνθρωπος, μπορεί να είναι μια γυναίκα που ασχολείται απλά με την μαγειρική, τη χειροτεχνία και τη ραπτική. Την ρώτησα αν μπορώ να γίνω εθελόντρια, να προσφέρω ρούχα και τρόφιμα ή να κάνω κάποια δωρεά. Η απάντησή της ήταν θετική. Όπως όλο το vibe στη Melissa. Λες και έχουν ρουφήξει ό,τι αρνητικό υπάρχει στον πραγματικό κόσμο. Μου είπαν ότι ο πόνος πρέπει να μοιράζεται για να ξεπερνιέται.

Μια Ιρανή τους είπε ότι θέλει να επισκεφθεί γηροκομεία, επειδή την υποδέχτηκαν στη Melissa με αγάπη, ήθελε να επιστρέψει λίγη ανθρωπιά πίσω. Είχε απόθεμα. Μαγείρευε για αστέγους. Οι γυναίκες που αφήνουν πίσω όλα όσα έχτισαν, χρειάζονται εργαλεία για να μπορέσουν να τα ξαναχτίσουν. Δεν έχουν χαρτιά, ούτε καν νομική υπόσταση (για να πάνε σε ένα νοσοκομείο πχ), δεν έχουν ελπίδα. Δεν μπορούν να βρουν δουλειά. Πλήρωσαν περιουσίες σε διακινητές για να φτάσουν στην Ελλάδα. Θέλουν απλά ένα διαβατήριο για να φύγουν στη Γερμανία και τον Καναδά. Πρέπει να οικοδομήσουμε την αυτοπεποίθηση τους.

Μου λένε στη Melissa ότι οι προσφύγισσες δεν ήξεραν καν ότι έχουν δικαιώματα. Στη Melissa προσπαθούν να βρουν τον τρόπο να λυθούν τα προβλήματα των προσφυγισσων. Να βρουν διαμεσολαβητές για τα προβλήματα των γυναικών. Θα τις πάρουν από το χέρι για να τις βοηθήσουν να ορθοποδήσουν. 

Είναι όλα τόσο εύκολα όσο ακούγονται; 

Όχι. Κάποιες από τις προσφύγισσες που φτάνουν στη Melissa δεν μπορούν καν να μιλήσουν από τα τραύματά τους. Έχουν κατάθλιψη. Κάποιες θέλουν να αυτοκτονήσουν. Έχουν χάσει τα πάντα, πέθαναν τα παιδιά τους, έχουν βιαστεί. Έχουν δει pushbacks. Τις δέρνουν οι άντρες τους, ακόμη και στους προσφυγικούς καταυλισμούς. Τις βιάσουν οι συμπατριώτες τους. Έχουν ανάγκη κάποιον να τις σώσει. Μου λένε κάποιες ότι ακόμη και σήμερα φοβούνται να περπατήσουν στο δρόμο, στην Αθήνα. Τις βρίζουν. Τους λένε να γυρίσουν σπίτια τους. Δεν τους αφορά ότι αυτές οι γυναίκες δεν έχουν σπίτι. Αναζητούν το σπίτι. 

Στη Melissa οι κατάλευκες, ξανθιές Ουκρανές έγιναν φίλες με τις Αφρικανές. Και τρώνε και γελάνε παρέα. Γιατί οι άνθρωποι στην πραγματικότητα έχουν περισσότερες ομοιότητες από διαφορές. 

Η Euphenille έφυγε έγκυος από τον άντρα της, την έδερνε και φοβήθηκε ότι θα τους σκοτώσει. Παράνομα έφτασε στην Ελλάδα πριν 7 χρόνια. Στη Σάμο. Ήταν χαμένη. Τώρα; «Είμαι καλύτερα από πριν». Και το παιδί της. Θέλει να ενσωματωθεί. Αλλά, νιώθει ότι δεν της το επιτρέπουν. Μου λέει ότι χρωστάει στη Melissa τη ζωή της. Με ευχαριστεί που την άκουσα. Η Gallina μαθαίνει ελληνικά στις γυναίκες της Ουκρανίας. Η Nardine από την Αίγυπτο μου λέει ότι δεν είναι διερμηνέας των γυναικών που μιλάνε αραβικά. Είναι cultural mediator. Γεφυρώνει τα διαπολιτισμικά χάσματα.

Τι μου έμαθαν αυτές οι γυναίκες που μου άνοιξαν την πόρτα του δικού τους σπιτιού, της δικής τους οικογένειας, της καρδιάς τους; Που όταν τις είδα να τρώνε μου γέμισαν ένα πιάτο και μου το προσφέραν; Ότι δεν μπορείς να κάνεις pushback στην ανθρωπιά. Κάποιοι γεννιούνται για να υποδέχονται με αγάπη τους άλλους. Κυρίως, ότι σε αυτή τη ζωή δεν είσαι ποτέ μόνος. Ούτε ξένος.

Έμαθα ότι οι γυναίκες από το τίποτα μπορούν να φτιάξουν έναν νέο κόσμο. Κι ότι δεν υπάρχει αυτοαπαλλακτική συνταγή ατομικής ευθύνης. Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι μόνο μαζί. 

Υγ: Κάθε χρόνο στις 20 Ιουνίου, την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, τιμούμε τους πρόσφυγες σε όλον τον κόσμο. Η διεθνής αυτή ημέρα καθιερώθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη και φέρνει στο προσκήνιο τα δικαιώματα, τις ανάγκες και τα όνειρα των ανθρώπων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Ας τιμήσουμε όλ@ μαζί τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων με ενότητα και αλληλεγγύη με τους πρόσφυγες.