«Περίοδο έχεις;»: Μύθοι κι αλήθειες για το πώς τα οιστρογόνα επηρεάζουν τις γυναίκες
- 20 ΦΕΒ 2025
Πόσες φορές έχεις ακούσει ως γυναίκα τη φράση «Καλά, περίοδο έχεις;» ως έναν τρόπο να αποδομηθούν ή να απαξιωθούν τα συναισθήματα που βιώνεις; Ή ακόμα χειρότερα ως «χιούμορ»; Η περίοδος και οι φυσιολογικές ορμονικές διακυμάνσεις της δεν είναι αφορμή για χλευασμό ούτε μια δικαιολογία για να μειωθούν οι γυναικείες εμπειρίες.
Η κοινωνία συχνά περιθωριοποιεί τις επιδράσεις των ορμονών, αντιμετωπίζοντάς τες ως υπερβολές ή αδυναμίες, αντί να αναγνωρίσει ότι πρόκειται για πραγματικές, επιστημονικά τεκμηριωμένες αλλαγές που επηρεάζουν τη διάθεση και την ψυχική υγεία των γυναικών. Ήρθε η ώρα να καταρρίψουμε αυτά τα στερεότυπα και να ενημερωθούμε για το πώς τα οιστρογόνα επηρεάζουν τον εγκέφαλο, τη συναισθηματική κατάσταση και τη ζωή των γυναικών.
Τα βασικά που πρέπει να ξέρεις
Τα οιστρογόνα είναι ορμόνες ζωτικής σημασίας για τη σωματική και ψυχική υγεία των γυναικών. Εκτός από τον ρόλο τους στη ρύθμιση του εμμηνορροϊκού κύκλου και της αναπαραγωγής, επηρεάζουν σημαντικά τη διάθεση και τα συναισθήματα.
Οι μεταβολές των επιπέδων των οιστρογόνων έχουν συνδεθεί με καταστάσεις όπως το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (PMS), η προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή (PMDD) και η επιλόχεια κατάθλιψη. Ωστόσο, ο ακριβής τρόπος με τον οποίο τα οιστρογόνα επηρεάζουν τη διάθεση δεν είναι απολύτως ξεκάθαρος.
Οι επιπτώσεις των οιστρογόνων
Andrej Lisakov/Unsplash+
Τα οιστρογόνα είναι ορμόνες που επηρεάζουν πολλαπλά συστήματα του οργανισμού, συμπεριλαμβανομένων του αναπαραγωγικού, του οστικού, του δέρματος και του εγκεφάλου. Από την εφηβεία, οι ωοθήκες αρχίζουν να εκκρίνουν οιστρογόνα σε συντονισμό με τον εμμηνορροϊκό κύκλο.
Τα επίπεδά τους αυξάνονται απότομα στη μέση του κύκλου, προκαλώντας ωορρηξία, και στη συνέχεια πέφτουν γρήγορα. Αυτές οι διακυμάνσεις μπορούν να επηρεάσουν τη συναισθηματική κατάσταση των γυναικών.
It’s complicated
Τα οιστρογόνα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της διάθεσης, καθώς επηρεάζουν διάφορες χημικές ουσίες του εγκεφάλου, όπως:
- Σεροτονίνη: Αυξάνουν την παραγωγή της και τον αριθμό των υποδοχέων της, συμβάλλοντας στη θετική διάθεση.
- Ενδορφίνες: Τροποποιούν την παραγωγή τους, προσφέροντας αίσθηση ευεξίας.
- Προστασία των νεύρων: Βοηθούν στην προστασία των νευρώνων από βλάβες και ενδέχεται να διεγείρουν την ανάπτυξή τους.
Ωστόσο, η σχέση των οιστρογόνων με τη διάθεση είναι πολύπλοκη. Παρά την ευεργετική δράση τους, πολλές γυναίκες αναφέρουν βελτίωση της ψυχικής τους κατάστασης μετά την εμμηνόπαυση, όταν τα επίπεδα των οιστρογόνων είναι χαμηλά.
Τι συμβαίνει στο προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (PMS)
Το 90% των γυναικών βιώνει δυσάρεστα συμπτώματα πριν από την περίοδο. Αν αυτά επηρεάζουν σοβαρά την ποιότητα ζωής, τότε πρόκειται για προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (PMS). Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Συναισθηματική αστάθεια, ευερεθιστότητα, άγχος και καταθλιπτική διάθεση.
- Φυσικά συμπτώματα όπως φούσκωμα, ευαισθησία στο στήθος και κατακράτηση υγρών.
Προεμμηνορροϊκή Δυσφορική Διαταραχή (PMDD)
Η PMDD θεωρείται σοβαρότερη μορφή του PMS και επηρεάζει το 3%-9% των γυναικών. Τα συμπτώματα είναι εντονότερα και περιλαμβάνουν:
- Έντονη θλίψη, απελπισία και αυτοκριτική.
- Ακραίες μεταβολές διάθεσης, νευρικότητα και ξεσπάσματα θυμού.
- Μειωμένο ενδιαφέρον για καθημερινές δραστηριότητες και δυσκολία συγκέντρωσης.
Οιστρογόνα και επιλόχεια κατάθλιψη
Το 10%-25% των γυναικών εμφανίζει σοβαρή κατάθλιψη στους πρώτους 6 μήνες μετά τον τοκετό. Η απότομη πτώση των οιστρογόνων φαίνεται να παίζει ρόλο, αν και δεν έχει αποδειχθεί απόλυτα. Η θεραπεία περιλαμβάνει αντικαταθλιπτικά, ψυχοθεραπεία και ενδεχομένως χορήγηση οιστρογόνων.
Οιστρογόνα και κατάθλιψη στην περιεμμηνόπαυση
Κατά την περιεμμηνόπαυση, τα επίπεδα των οιστρογόνων γίνονται ασταθή, προκαλώντας συμπτώματα κατάθλιψης στο 10% των γυναικών. Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι η θεραπεία με διαδερμικά οιστρογόνα μπορεί να βοηθήσει.
Οιστρογόνα και μετεμμηνοπαυσιακή κατάθλιψη
Μετά την εμμηνόπαυση, τα επίπεδα των οιστρογόνων μειώνονται σημαντικά. Ωστόσο, η χορήγηση οιστρογόνων δεν φαίνεται να βελτιώνει την κατάθλιψη, καθώς οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες αναφέρουν παρόμοια ψυχική υγεία με εκείνες που δεν λαμβάνουν ορμονική θεραπεία.
Με λίγα (επιστημονικά) λόγια
Η κατανόηση της σχέσης μεταξύ οιστρογόνων και διάθεσης είναι απαραίτητη για την εξάλειψη των στερεοτύπων που συνοδεύουν τις ορμονικές διακυμάνσεις των γυναικών. Δεν είναι υπερβολή, δεν είναι αδυναμία, δεν είναι υπερδραματικότητα – είναι επιστήμη.
Οι διακυμάνσεις των επιπέδων τους μπορεί να οδηγήσουν σε διαταραχές όπως το PMS, η PMDD, η επιλόχεια και η περιεμμηνοπαυσιακή κατάθλιψη. Παρότι η επιστήμη δεν έχει αποσαφηνίσει πλήρως τη σχέση των οιστρογόνων με τη διάθεση, είναι σημαντικό οι γυναίκες να γνωρίζουν τις επιδράσεις τους και να αναζητούν υποστήριξη όταν χρειάζεται.
Την επόμενη φορά που κάποιος/α θα σου πει υποτιμητικά «Καλά, περίοδο έχεις;», να απαντήσεις κάτι του τύπου: «Ναι, και βαρέθηκα να ακούω ανοησίες χωρίς επιστημονική βάση».
