Πώς μπορούν οι γονείς να ενισχύσουν την έκφραση συναισθημάτων των παιδιών τους

Η επικοινωνία που έχει χτιστεί μεταξύ γονιών και παιδιών είναι η ασπίδα για τα παιδιά αλλά και για ολόκληρη την οικογένεια.

Η επιστημονική ομάδα της συμβουλευτικής Γραμμής 115 25 της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί» υπογράφει έναν οδηγό απόκτησης επικοινωνίας που στηρίζεται στην έκφραση των συναισθημάτων των παιδιών.

Ακολουθεί το κείμενο, ενώ οι ψυχολόγοι της συμβουλευτικής Γραμμής 115 25 απαντούν καθημερινά από τις 9 π.μ έως τις 9 μ.μ για να δώσουν λύσεις και κατευθύνσεις σε ότι σας απασχολεί.

Πώς μπορούν οι γονείς να ενισχύσουν την έκφραση συναισθημάτων στην οικογένεια;

Η σημασία της έκφρασης των συναισθημάτων των παιδιών φαίνεται να είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Λόγω και της επικαιρότητας, πολλοί είναι οι γονείς που φοβούνται μήπως το παιδί τους δυσκολεύεται να τους μιλήσει για ό,τι μπορεί να του συμβαίνει. Φυσικά, για να μπορέσει ένα παιδί να εκφραστεί θα πρέπει να έχει γίνει καλή προετοιμασία από τη μεριά των γονέων. Για να δούμε λοιπόν κάποια σημεία που έχει να προσέξει ο γονιός.

Πολύ σημαντική θέση έχει η συνολική επικοινωνία μέσα στην οικογένεια. Κατά πόσο αυτή επιτρέπεται και ενθαρρύνεται. Χρειάζεται λοιπόν να δίνονται ευκαιρίες για επικοινωνία. Να κατανοεί το παιδί, ότι οι γονείς είναι διαθέσιμοι για εκείνο αν θα χρειαστεί να μιλήσει για κάτι και να μη δίνουν την αίσθηση ότι είναι μονίμως απορροφημένοι ‘στα δικά τους’ ή σε προβλήματα, ώστε να μην νιώσει το παιδί ότι αν μιλήσει για οτιδήποτε μπορεί να είναι ένα ακόμα βάρος για τους γονείς του.

Για να μπορέσει ένα παιδί να εκφράσει το πως αισθάνεται χρειάζεται να νιώσει ότι έχει τον χώρο και τον χρόνο, καθώς και την ασφάλεια ότι δε θα επικριθεί. Η αποδοχή ή η απόρριψη που βιώνει το παιδί είναι πολύ βασικό στοιχείο για το αν θα αποφασίσει να ανοιχθεί ή όχι για κάτι που το δυσκολεύει. Αν ξέρει από πριν ότι θα τιμωρηθεί με ακραίο τρόπο ή θα ταπεινωθεί, η πιο απλά θα λάβει μια απάντηση ότι δεν πρέπει να αισθάνεται έτσι όπως αισθάνεται, τότε είναι πολύ πιθανό να μην μπει καθόλου στη διαδικασία.

Μια πολύ σημαντική έννοια που έχουμε να δώσουμε προσοχή, όταν αναφερόμαστε στα συναισθήματα είναι η ενυναίσθηση. Ενσυναίσθηση είναι η δυνατότητα του ατόμου να μπει στη θέση του άλλου και να αισθανθεί όπως εκείνος, να αισθανθεί δηλαδή πέρα από τα όρια του εαυτού του. Ενσυναίσθηση δε σημαίνει ότι οι δύο γίνονται ένας, αλλά χρειάζεται η διάκριση να είναι ξεκάθαρη και να μην αισθάνεται κανείς ότι «χάνει» τον εαυτό του.

Αυτό είναι κάτι που ο γονιός αξίζει να προσπαθήσει, να καταλάβει δηλαδή πως αισθάνεται το παιδί από τη δική του θέση και με τα δικά του δεδομένα, στην εκάστοτε ηλικία που βρίσκεται και να μην το αντιμετωπίσει μόνο στα δικά του μέτρα ως ενήλικας.

Καθοριστική είναι και η σημασία της προσωπικής στάσης των γονέων σε σχέση με τα δικά τους συναισθήματα. Είναι εκείνοι που θα δώσουν το «καλό παράδειγμα» μέσω της δικής τους συμπεριφοράς. Να λειτουργήσουν δηλαδή σαν μοντέλο για το παιδί, από το οποίο θα μπορέσει να μάθει και να μιμηθεί.

Ο τρόπος που οι γονείς εκφράζονται και αλληλοεπιδρούν παίζει πολύ βασικό ρόλο στον τρόπο που θα επιλέξει και το παιδί να αντιμετωπίσει τα συναισθήματά του ίδιου αλλά και των γύρω του. Για παράδειγμα, ένας γονιός ο οποίος δεν εκφράζει ποτέ το θυμό του και επιλέγει να τον κρύβει και να μην τον αναγνωρίζει, όταν το παιδί του θυμώνει, τότε ίσως το θεωρεί ανεξήγητο και χωρίς λόγο και τιμωρεί το παιδί μάλιστα για το θυμό του αυτό, μαθαίνοντας το τελικά ότι ο θυμός είναι ένα συναίσθημα κακό που δεν πρέπει να βιώνει.

Από την άλλη ένας γονιός που αναγνωρίζει ότι και ο ίδιος μπορεί να θυμώσει, όταν αυτό συμβεί δεν είναι καταστροφικό και μπορεί αυτό να το ονομάσει μπροστά στο παιδί του δίνει ένα παράδειγμα θετικό. Αυτό σαφώς αφορά όλα τα συναισθήματα, θετικά και αρνητικά.

Κλείνοντας, είναι καλό οι γονείς να φροντίσουν να αποφύγουν ταμπέλες και γενικεύσεις, αλλά να μπορέσουν να ακούσουν το κάθε περιστατικό ξεχωριστά και όχι προεξοφλώντας την κατάσταση. Επίσης, φράσεις του τύπου «έλα μωρέ έτσι είσαι εσύ, κλαις με το παραμικρό» δε μπορούν να είναι βοηθητικές.
Και μια συμβουλή για το τέλος, μην προσπαθείτε να επιβάλλετε τις δικές σας λύσεις στα προβλήματα των παιδιών, ειδικά εάν δεν σας έχει ζητηθεί.
Πριν προσεγγίσετε το παιδί θυμηθείτε:
• Ακούω
• Ρωτάω
• Δεν αποσπώ
• Δεν επικρίνω
• Δεν προσπαθώ να διορθώσω ή να ωραιοποιήσω