Prima Facie: Είδα μια γυναίκα να ζει ξανά και ξανά τον βιασμό της, ζητώντας Δικαιοσύνη
- 8 ΑΠΡ 2024
Πόσο εύκολο είναι για μια γυναίκα που έχει πέσει θύμα βιασμού να μιλήσει για την εμπειρία της; Γιατί οι γυναίκες που έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής κακοποίησης δεν μιλάνε στις Αρχές; Μπορούν να βρουν το δίκιο τους εντός του νόμου; Και τελικά οι νόμοι, είναι το ίδιο με την απονομή Δικαιοσύνης; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θέτει το Prima Facie, της πολυβραβευμένης Αυστραλής θεατρικής συγγραφέως Suzie Miller και το οποίο παρουσιάστηκε -για πρώτη φορά στην Ελλάδα- την Κυριακή 7 Απριλίου, στον Φάρο του ΚΠΙΣΝ στο πλαίσιο του φεστιβάλ WOW- Women of the World Athens 2024.
Prima Facie: Αθωότητα ή ενοχή «εκ πρώτης όψεως»
Το prima facie είναι ένας νομικός όρος, ο οποίος μεταφράζεται ως «εκ πρώτης όψεως»: πρόκειται δηλαδή για τα αποδεικτικά στοιχεία που θεωρούνται επαρκή για την έναρξη νομικών διαδικασιών. Τα στοιχεία θεωρούνται τόσο «οφθαλμοφανή», ώστε δεν χρειάζεται περαιτέρω απόδειξη ή εξήγηση. Σκέψου πράγματα όπως «το φερόμενο θύμα ήταν μεθυσμένο, άρα δεν μπορούμε να βασιστούμε στη μνήμη της». Ή «το φερόμενο θύμα είχε καλέσει τον φερόμενο δράστη στο σπίτι της και υπάρχουν μάρτυρες που λένε ότι ήταν πολύ φιλική και διαχυτική μαζί του». Κι ενώ αυτός ο όρος μπορεί να έχει εφαρμογή σε άλλες εγκληματικές πράξεις, στην περίπτωση ενός σεξουαλικού εγκλήματος, μπορεί να λειτουργήσει απλώς ως νομικό «παραθυράκι».
Πάνω σε αυτό το όχι και τόσο φωτεινό «παραθυράκι» του νόμου η Suzie Miller, στήριξε το θεατρικό έργο Prima Facie, δημιουργώντας έναν συγκλονιστικό δραματικό μονόλογο που συμμετάσχει στη δυστυχώς πάντα επίκαιρη δημόσια συζήτηση για τη σεξουαλική κακοποίηση, πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα. Στον ρόλο της Δικαιοσύνης και του νομικού συστήματος για την αντιμετώπισή της.
Κάπως έτσι, το βράδυ της Κυριακής 7 Απριλίου, παρακολούθησα την ιστορία μιας νεαρής δικηγόρου: η Τέσσα είναι μια γυναίκα της εργατικής τάξης που έχει καταφέρει να εξελιχθεί σε κορυφαία συνήγορο υπεράσπισης. Μαχητική -το πάθος της είναι να κερδίζει τις υποθέσεις- δουλεύει σκληρά, εξετάζει κατ΄ αντιπαράσταση, ρίχνει άπλετο φως σε κάθε σκιά αμφιβολίας, για κάθε υπόθεση. Ώσπου, ένα απροσδόκητο γεγονός, τη φέρνει αντιμέτωπη με το όριο: εκεί, όπου, η πατριαρχική εξουσία του νόμου, το βάρος της απόδειξης και η ηθική αποκλίνουν.
Σε σκηνοθετική επιμέλεια της Ιώς Βουλγαράκη, μετάφραση της Δάφνης Οικονόμου, μουσική επιμέλεια Σοφίας Ευκλείδου και με μια σαρωτική Αλεξία Καλτσίκη στον ρόλο της Τέσσα, η ελληνική παρουσίαση του Prima Facie στο πλαίσιο μιας διεθνούς διοργάνωσης για γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα, ήταν τραγικά επίκαιρη.
Λίγες μέρες μετά τη γυναικοκτονία της 28χρονης έξω από το Αστυνομικό τμήμα Αγίων Αναργύρων, αλλά και την απελπισμένη προσπάθεια μιας γυναίκας η οποία προκειμένου να γλιτώσει τον ξυλοδαρμό της από τον σύντροφό της χρειάστηκε να πηδήξει από το παράθυρο του σπιτιού της, η παρουσίαση του Prima Facie βρήκε το ελληνικό κοινό ήδη μουδιασμένο από ειδήσεις έμφυλης βίας. Και η συγκίνηση στον Φάρο του ΚΠΙΣΝ, το βράδυ της Κυριακής ήταν διάχυτη.
1 στις 3 γυναίκες θα πέσει θύμα σεξουαλικής επίθεσης στη ζωή της
Είναι σαφές ότι το κοινό στο οποίο απευθύνεται η Suzie Miller, είναι μεγάλο. Όμως το Prima Facie δεν είναι απλά μια ιστορία από μια γυναίκα, για γυναίκες.
Ο συγκλονιστικός δραματικός μονόλογος της Miller, η οποία είναι πρώην δικηγόρος με εξειδίκευση στα ανθρώπινα δικαιώματα και στα δικαιώματα των παιδιών, έκανε πρεμιέρα το 2019 στην Αυστραλία, στο Griffin Theater του Σύδνεϋ. Για «μία από τις πιο συναρπαστικές παραστάσεις της σεζόν» έγραψε η Wall Street Journal, ενώ η Daily Beast αναφέρθηκε σε «ένα από τα πιο ηλεκτρισμένα θεατρικά έργα». Tα δικαιώματα παρουσίασης του Prima Facie έχουν πλέον δοθεί σε περισσότερες από 30 χώρες, ενώ παραγωγές του παρουσιάζονται σε δεκάδες γλώσσες, σε θέατρα σε όλη την Ευρώπη, την Ασία, τη Νέα Ζηλανδία και -το 2024- στην Ελλάδα.
Πρόσφατα, η Suzie Miller, συντόνισε ένα πάνελ συζήτησης στην έδρα του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη, με τίτλο «Προσεγγίζοντας τα δικαιώματα των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης και παρενόχλησης». Η Miller εκφράζει τη μεγάλη της ικανοποίηση που το Prima Facie στάθηκε αφορμή για πολυάριθμες συζητήσεις και που έχει συμβάλει με καίριο τρόπο στην ανάδειξη της ανάγκης αλλαγής του σχετικού νομικού συστήματος.
«Τις πρώτες μέρες που ανέβηκε το Prima Facie στο θέατρο Griffin, στην Αυστραλία, μία από τις παραστάσεις δόθηκε αποκλειστικά για γυναίκες νομικούς. Γυναίκες δικαστές, εισαγγελείς, συνήγοροι υπεράσπισης, κάθε λογής δικηγόροι, γυναίκες πολιτικοί από την κεντρική πολιτική σκηνή, αλλά και των ομοσπονδιακών κοινοβουλίων αποτελούσαν το κοινό της παράστασης. Ήμασταν όλες μας γυναίκες. Ως συντελεστής, μετά το τέλος της παράστασης ανέβηκα στη σκηνή. Αυτό που ακολούθησε ήταν μια μακρά και συναρπαστική συζήτηση, κατά τη διάρκεια της οποίας εκτυλίχθηκε μπροστά στα μάτια μου μια αυθεντική συνάντηση μεταξύ τέχνης και κοινωνικής αλλαγής.
Αργότερα, την ίδια εβδομάδα, παρακολούθησαν την παράσταση μέλη της Επιτροπής Νομικής Μεταρρύθμισης. Επίσης, την ίδια εβδομάδα, ήρθαν στο θέατρο κάποια σχολεία αρρένων, ομάδες μαθητών που συνοδεύονταν από καθηγητές και γονείς. Η συμπόνοια και η περιέργεια που εκφράστηκαν μετά την παράσταση ήταν ένας φάρος ελπίδας για τις μελλοντικές γενιές».
Η Δικαιοσύνη είναι πέρα από τον νόμο
Για σένα που δεν είχες τη δυνατότητα να παρακολουθήσεις τη σκηνική ανάγνωση του Prima Facie στο φεστιβάλ WOW-Women of the World Athens 2024, τα νέα είναι καλά. Η παράσταση θα ανέβει το φθινόπωρο του 2024 με πρωταγωνίστρια τη Λένα Παπαληγούρα. Και γράφω τα νέα είναι καλά, γιατί πρόκειται για μια θεατρική εμπειρία ζωής που όλοι αξίζει να παρακολουθήσουν. Προπαντός εκείνοι που ρωτάνε «γιατί δεν πήγε στην Αστυνομία», εκείνοι που δεν συνειδητοποιούν τις πατριαρχικές ρίζες της νομοθεσίας, εκείνοι που ταυτίζουν στον απόλυτο βαθμό τη Δικαιοσύνη με το νομικό σύστημα.
