Συνομιλώντας με 7 γυναίκες που φωτογραφίζουν γυναικεία σώματα

Τη ρωτάω κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας αν έχει δεχθεί ποτέ λογοκρισία. Μου απαντάει γελώντας: «Θα σου δώσω δύο μόνο παραδείγματα -από πολλά. Όταν ξεκίνησα να οργανώνω το portfolio μου για να κάνω αίτηση στο μεταπτυχιακό και πριν φτιάξω το site, έφτιαξα απλώς ένα προφίλ στο Behance. Δύο από τα projects μου κατέβηκαν αμέσως λόγω “sensitive content”. Το ένα περιείχε απλώς μία φωτογραφία ενός ημίγυμνου γυναικείου σώματος, γυρισμένου πλάτη, με εσώρουχο. Τα συμπεράσματα δικά σου. Η άλλη περίπτωση ήταν μία μέρα πριν την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Λογοκρισίας στο Internet (η ειρωνεία). Ανέβασα την ίδια φωτογραφία τέσσερις φορές, κρύβοντας τη ρώγα κάθε φορά όλο και περισσότερο. Τελικά το Instagram τη δέχτηκε και δεν την κατέβασε όταν πάνω από τη γυναικεία ρώγα έβαλα μία αντρική. Γι’ αυτό σου λέω, γε-λά-ω».

-Ποια είναι η καλλιτεχνική/προσωπική σου ανάγκη πίσω από το να φωτογραφίζεις γυναίκες;

Όπως ανέφερα και προηγουμένως, υπάρχει μια γενικότερη τάση beautification, εμπορευματοποιήσης και sexualization του γυναικείου σώματος από παλιά. Στόχος μου είναι να αναδείξω το γυναικείο σώμα ως έναν καμβά με ζωντανές λεπτομέρειες (ζάρες, δίπλες, σημάδια, ραγάδες) χτίζοντας μια ειλικρινή επικοινωνία, μακριά από στερεότυπα και standards. Η επικοινωνία αυτή είναι ένα κοκτέιλ με τρία στρώματα: μεταξύ του φακού και του σώματος, μεταξύ της απεικονιζομένης και του ίδιου της του σώματος και μεταξύ του θεατή και του “καμβά”.

«Θα ήθελα οι φωτογραφίες μου να προκαλούν εξίσου ειλικρινή συναισθήματα προς επεξεργασία -ακόμα και αρνητικά. Ιδανικά, ελπίζω να μπορούν να είναι εφαλτήριο ή έστω ένα κομμάτι μιας διαδικασίας απελευθέρωσης και ενδυνάμωσης».

Τι σε γοητεύει στη γυναίκα;

Με γοητεύει γενικώς το ανθρώπινο σώμα και ό,τι μπορεί να φέρνει μαζί του. Η αλήθεια είναι πως δεν έχει τύχει να φωτογραφίσω άντρες, κάτι το οποίο θα ήθελα να δοκιμάσω. Ωστόσο, σίγουρα υπάρχουν μοναδικά assets που μπορεί να φέρει μια γυναίκα στο τραπέζι. Όπως είπα και πριν, η πλαστικότητα, οι καμπύλες, η λεπτότητα του ίδιου του σώματος, αλλά και του χειρισμού του είναι ξεχωριστά. Επίσης, το γεγονός ότι έχουμε φτάσει στο σημείο να μπορούμε να κάνουμε αυτά που κάνουμε, να εκφράζουμε αυτά που εκφράζουμε με τέτοια αμεσότητα και θράσος, χωρίς ταμπού και κακά κλισέ είναι από μόνο του, κατά κάποιο τρόπο, γοητευτικό.

Πιστεύεις ότι μέσα από τη φωτογραφία μπορεί να απελευθερωθεί το γυμνό γυναικείο σώμα;

Πιστεύω πως ιδιαίτερα μέσω της φωτογραφίας και της σωστής αντιμετώπισης και αποτύπωσης του γυναικείου σώματος μπορεί να απελευθερωθεί το αντικείμενο, το περιεχόμενο, η απεικονιζομένη και ο θεατής. Η φωτογραφία έχει τη δύναμη και την υποχρέωση να μεταφέρει και να επικοινωνήσει μια αφιλτράριστη αλήθεια και να εκπαιδεύσει πάνω σε αυτή.

Θεωρείς ότι οι γυναίκες φωτογραφίζουν διαφορετικά από τους άνδρες;

Οι γυναίκες φωτογραφίζουν διαφορετικά από τους άνδρες, όπως οι γυναίκες κάνουν πολλά πράγματα διαφορετικά σε σχέση με έναν άντρα. Μία γυναίκα έχει άλλα βιώματα, ευαισθησίες, άλλο περιεχόμενο που θέλει να επικοινωνήσει, πολλές φορές άλλη αισθητική. Δεν πιστεύω ότι το χάσμα είναι μεγάλο, αλλά σίγουρα υπάρχει, όπως είναι και το λογικό. Ωστόσο, υπάρχουν πάρα πολλοί άνδρες φωτογράφοι οι οποίοι χειρίζονται, αντιμετωπίζουν, επικοινωνούν με το γυναικείο σώμα με τρομερό σεβασμό και λεπτότητα.

Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συζήτηση τη ρωτάω αν νιώθει πως περιορίζεται από τους κανόνες του Instagram. Η ίδια το περιγράφει ως μια «αστεία κανονικότητα».  «Το γεγονός ότι πλατφόρμες όπως το Instagram μάς αναγκάζουν να καλύπτουμε ορισμένα σημεία του γυναικείου σώματος μου φαίνεται παλιακό, εν μέρει γελοίο και εκνευριστικό. Καταλαβαίνω πως πρέπει να υπάρχουν ορισμένα guidelines, αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί εφαρμόζονται στα γυναικεία σώματα και όχι και στα αντρικά -ιδανικά σε κανένα από τα δύο. Το γνωστό κόμπλεξ της “κακιάς ρώγας”. Ακολουθεί γραμμές και πρότυπα άλλων εποχών. Προφανώς έχουν υπάρξει φορές που έχω εκνευριστεί και απογοητευτεί από το γεγονός αυτό, αλλά δε θα έλεγα πως επηρεάζει άμεσα τη δουλειά μου, καθώς αυτή δεν προορίζεται απαραίτητα για το Instagram και δεν είναι αυτό κάτι που θα με περιορίσει. Τώρα για το αν αυτό θα αλλάξει, πραγματικά δεν μπορώ να σου απαντήσω με σιγουριά γιατί συμβαίνει ήδη αρκετό καιρό και έχουν υπάρξει πολλές δράσεις και παράπονα χωρίς κάποιο αποτέλεσμα».

Haotique

H Πηγή aka Haotique είναι απόφοιτος του τμήματος Εικαστικών Τεχνών στα Ιωάννινα. Ασχολήθηκε κυρίως με ψηφιακά μέσα, συγκεκριμένα με βίντεο και φωτογραφία. Όταν τελείωσε τις σπουδές της, επέστρεψε στην Αθήνα ολοκληρώνοντας ένα μεταπτυχιακό πάνω στην επικοινωνία. Έχει ασχοληθεί και με τη σκηνοθεσία κάνοντας σεμινάρια, αλλά όπως μου λέει ήταν η φωτογραφία που τελικά την κέρδισε και διαπίστωσε πως είναι η μεγάλη της αγάπη.

«Η κάμερα με βοήθησε να δω πράγματα που με γυμνό μάτι δεν θα έβλεπα και να τα αναδείξω με τέτοιο τρόπο ώστε να φέρω στις φωτογραφίες μου απλότητα και φυσικότητα που είναι οι κύριες γραμμές στην τέχνη μου. Στην επεξεργασία μου δεν χρησιμοποιώ καθόλου retouch καθώς θέλω το αποτέλεσμα να είναι ωμό και αληθινό, δείχνω τα σώματα σε κοντινή απόσταση ώστε να επικεντρωθεί αυτός που το βλέπει στις γραμμές που δημιουργεί το δέρμα, στους όγκους και στις σκιές, καθώς με γοητεύει πολύ το να δημιουργούνται καινούργιες φόρμες δέρματος και το αίσθημα του μπερδέματος ώστε να μην αναγνωρίζεις τι και πιο σημείο του σώματος βλέπεις.

Όσον αφορά το γυναικείο σώμα συγκεκριμένα, θέλω να αποδίδω με απλότητα και σεβασμό ως προς τη φύση μας. Από την αρχή ο στόχος μου ήταν και είναι να βλέπουμε τα σώματα σαν σώματα και όχι να τα σεξουαλικοποιούμε που ειδικά η γυναίκα π.χ. στη διαφήμιση είναι νούμερο ένα ως προς αυτό. Έχουμε μάθει να βλέπουμε τις γυναίκες σαν σεξουαλικά props και καθόλου σαν άτομα, σαν σώματα που στην τελική όλοι έχουμε».

-Πιστεύεις ότι υπάρχει περισσότερη συμπερίληψη του γυναικείου σώματος στις φωτογραφίες;

Όπως ανέφερα και πριν, το γυναικείο σώμα χρησιμοποιείται κατά κόρον στην διαφήμιση για να προσελκύσει καταναλωτές και αυτό γίνεται σχεδόν για όλα τα προϊόντα ακόμα και για αντρικά αρώματα. Πολλές φορές θα δούμε ότι δείχνει -εννοείται- ένα alphamale έτσι γυμνασμένος και αψεγάδιαστος, αλλά πάντα για να ολοκληρωθεί η εικόνα του θα υπάρχει μια ημίγυμνη κοπέλα από δίπλα, επίσης, αψεγάδιαστη. Όλα αυτή η έκθεση έχει ως αποτέλεσμα να έχουμε μάθει όλοι να θεωρούμε normal το γυναικείο σώμα και κατ’ επέκταση το γυμνό, που και πάλι το γυμνό ισούται με τη σεξουαλική πράξη. Αυτό για να το σπάσουμε θέλει πολλή δουλειά μέσα μας, ώστε να βλέπουμε το γυμνό σαν απλά γυμνό, όχι ότι θα κόψουμε την έλξη που μπορεί να νιώθουμε για ένα σώμα – αυτό εννοείται είναι φυσιολογικό – αλλά τουλάχιστον όταν βλέπουμε ένα γυμνό σώμα να είναι κάτι φυσιολογικό και μετά όλα τα υπόλοιπα. Όσον αφορά το γυναικείο σώμα σε σύγκριση με το αντρικό, το γυναικείο είναι πιο εύπεπτο για τους λόγους που προείπα και το αντρικό παρατηρώ πως το φοβόμαστε και δεν το βλέπουμε τόσο καλλιτεχνικά, όσο το γυναικείο. Προσωπικά αυτό ήθελα να το σπάσω και να το φέρω στο έργο μου, αλλά επειδή ακριβώς είναι πιο δύσκολο για τον θεατή για πολλούς λόγους, παρατήρησα ότι σε αρκετούς δεν άρεσε. Βέβαια όλα αυτά είναι η άποψη μου και εννοείται επιφέρει πολύ μεγάλη συζήτηση.

Μια λήψη που ξεχωρίζεις για το backstory της;

Κάθε set έχει και ένα backstory. Για μένα είναι όλα υπέροχα και πολύ διασκεδαστικά με τα άτομα που δουλεύουμε μαζί. Έχω δύο ιστορίες μικρές οπότε θα τις αναφέρω και τις δυο. Η πρώτη έχει να κάνει με αυτή τη λήψη, το “Bysterniapt.1”, που έγινε με σκοπό να αποδώσω ένα σώμα μέσα σε ένα κατοικήσιμο περιβάλλον. Επέλεξα το χωριό της Τήνου όπου μέναμε για λόγους ευκολίας και οικειότητας. Ήμασταν 5 κορίτσια και είχαμε θέσει αρμοδιότητες ώστε να μπορέσουμε να βγάλουμε τις φωτογραφίες και να μην μας δει κανείς, καθώς στο χωριό ο μέσος όρος ηλικίας πρέπει να είναι πάνω από 40-50, οπότε καταλαβαίνετε, πως θα ήταν λίγο περίεργο να μας δουν να κάνουμε το συγκεκριμένο set. Δεν θα καταλάβαιναν.

Το παράθυρο ήταν η πρώτη τοποθεσία που κάναμε τη φωτογράφιση μέσα στο χωριό, οπότε μια κοπέλα ήταν πάνω κρυμμένη στις σκάλες, η άλλη ήταν κάτω από εμάς στις σκάλες και μια κοπέλα δίπλα σε μένα και στη Δάφνη. Οι δυο πρώτες πρόσεχαν μην έρθει κάνεις οπότε να μας ειδοποιήσουν να καλύψουμε τη Δάφνη και η κοπέλα κοντά μας κρατούσε το φόρεμα της Δάφνης, ώστε να της το δώσει αμέσως για να ντυθεί. Εννοείται βοηθούσαν όλες και στο στήσιμο του περιβάλλοντος ώστε να μην έχουμε σκουπιδάκια κτλ. Είχε πολλή πλάκα όλο αυτό και γινόντουσαν όλα γρήγορα.

Η δεύτερη ιστορία είναι και το τελευταίο μου set που έκανα πρώτη φορά με ανδρικό μοντέλο. Επειδή είχαμε πίεση χρόνου, καθώς το άτομο που φωτογράφιζα είναι επίσης καλλιτέχνης και τρέχει μια έκθεση αυτόν τον καιρό, έπρεπε να δουλέψει τα δικά του έργα οπότε για να βγάλουμε και οι δυο τις δουλειές μας κάναμε μια παράλληλη, ας το πούμε, δράση. H δουλειά του έπρεπε να γίνει στον υπολογιστή οπότε καθόταν στο γραφείο του και δούλευε και εγώ με ένα φως και την κάμερα καθόμουν από δίπλα και έβγαζα φωτογραφίες.

Τελικά το αποτέλεσμα ήταν πραγματικά πολύ όμορφο και για τις φωτογραφίες μου, αλλά και επειδή εκείνο το βράδυ έβγαλε και ο ίδιος το αποτέλεσμα που ήθελε για το έργο του οπότε είχε διπλή βαρύτητα η συγκεκριμένη φωτογράφιση και για τους δυο μας υποθέτω. Και προσωπικά το θεώρησα πολύ όμορφο το ότι δουλέψαμε ταυτόχρονα για δυο εντελώς διαφορετικά πράγματα και βγήκε τόσο αβίαστα.

Το ότι το Instagram ανάγκασε την Πηγή να χάσει δύο λογαριασμούς λόγω περιεχομένου ήταν κάτι που την ώθησε να βρει νέους τρόπους να εξερευνήσει τη δουλειά της και κατ’ επέκταση τη θεματική της. «Στο πρώτο προφίλ που είχα δεχόμουν πολύ «πόλεμο» από τον αλγόριθμο ή από reports -ακόμα δεν ξέρω τι από τα δύο-. Παρόλο που φρόντιζα να θολώνω τα επίμαχα σημεία στις φωτογραφίες μου η πλατφόρμα τις έριχνε επανειλημμένως, ώσπου ένα πρωί έχασα την πρόσβαση στον λογαριασμό μου. Αρχικά ήταν πολύ δύσκολο να το χωνέψω και πέρασα από πολλές ψυχολογικές μεταπτώσεις, καθώς μόλις είχε αρχίσει να έχει απήχηση η δουλειά μου και να νιώθω και εγώ μια μικρή σιγουριά για αυτά που κάνω. Ξαφνικά απ’ τη μια μέρα στην άλλη διαγράφηκαν όλα. Στη συνέχεια, μέσα από σκέψη και συζητήσεις με φίλους εξοικειώθηκα λίγο με την ιδέα και σκέφτηκα πως ίσως είναι ευκαιρία να πάω τη δουλειά μου ένα βήμα παρά πέρα.

Εντέλει, δεν άλλαξα και παρά πολλά, συνέχισα να θολώνω τα επίμαχα σημεία στις εικόνες μου, αλλά και πάλι ένα πρωί με διέγραψαν. Στο τρίτο μου πλέον προφίλ που τρέχω τώρα άλλαξα την προσέγγισή μου. Ξεκίνησα να κροπάρω πολύ τις φωτογραφίες μου ώστε να μην χρειάζεται καν να κρύβω τα σημεία, αντ’ αυτού απλά δεν τα έδειχνα -τα υπονοούσα, αν θες. Όσον αφορά τις πιο μακρινές λήψεις βάζω ολόκληρο πλαίσιο ώστε να μην υπονοείται καν το γυμνό και φαίνεται πως αυτό έχει λειτουργήσει καθώς δεν έχει προκύψει κάποιο θέμα. Από μια άποψη μπορεί να πει κανείς πως συμβιβάστηκα με τους όρους της πλατφόρμας, αλλά προσωπικά δεν το βλέπω έτσι. Πιστεύω ότι εφόσον επιλέγω να χρησιμοποιώ αυτό το μέσo για την προώθηση της δουλειάς μου θα προσαρμοστώ ώστε να το «κλέψω» και να μπορέσω να υπάρχω σε αυτό. Στην τελική ίσως να είναι και ένα έναυσμα που θα ωθήσει τη δουλειά μου να ανακαλύψει κάτι καινούργιο. Θεωρώ πως σαν καλλιτέχνες πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στην ροή των πραγμάτων να πηγαίνουμε εκεί που μας πάει κάποιες φορές. Σε μένα αυτό δούλεψε γιατί το πήγα όντως ένα βήμα πάρα πέρα με τα close-ups που κάνω τελευταία και πραγματικά σαν θεματική με εκφράζει πάρα πολύ. Κάποτε με κούραζε όλο αυτό με το Instagram τώρα όμως έχω προσαρμοστεί και δεν έχω κάποιο θέμα πέρα από το ότι είμαι σε ένα μόνιμο ban, απλά έμαθα να «ξεγελάω» τον αλγόριθμο. Και όχι δεν πιστεύω ότι θα αλλάξει τους κανόνες του το Μέσο. Μακάρι αλλά δεν μου φαίνεται ότι θα γίνει σύντομα».

-Θεωρείς ότι οι γυναίκες φωτογραφίζουν διαφορετικά από έναν άνδρα; 

Το πιστεύω ναι, αλλά ξεφεύγει και από τα όρια του φύλου, ο καθένας μας φωτογραφίζει διαφορετικά, το ίδιο θέμα το προσεγγίζει με τον δικό του μοναδικό τρόπο, αυτό είναι αναπόφευκτο. Συγκεκριμένα όμως θεωρώ πως οι γυναίκες έχουν μια διαφορετική ματιά στο θέμα του γυμνού το προσεγγίζουν λίγο πιο βιωματικά, καθώς όλες ταυτίζονται με την δυσφορία που μας προκαλούν από τα media για το σώμα μας. Μας ζητάνε συνεχώς να είμαστε κάπως αλλιώς από αυτό που τελικά είμαστε, είτε είμαστε χοντρές, είτε είμαστε αδύνατες, είτε κοντές είτε ψηλές και πάει λέγοντας, όλα αυτά έχουν κοινό παρονομαστή το ότι όλες μας κρινόμαστε συνεχώς για τα σώματα μας οπότε θεωρώ πως αλλάζει τη ματιά μας και το πώς αποδίδουμε στη συνέχεια ένα σώμα. Ενώ ένας άνδρας θα το προσεγγίσει με άλλο μάτι έξω από το συναίσθημα αυτό της κριτικής και ενίοτε της ντροπής που έχουμε, θα το προσεγγίσει με έναν δικό του τρόπο και από απόσταση. Εννοείται πως υπάρχουν άνδρες πολύ ενσυναισθητικοί που κατανοούν απόλυτα αυτό που βιώνουμε, αλλά και πάλι θα είναι διαφορετικό, κατά τη γνώμη μου.

-Ποια είναι η καλλιτεχνική/προσωπική σου ανάγκη πίσω από το να φωτογραφίζεις γυναίκες;

Αρχικά, θα ήθελα να βλέπουμε ένα γυμνό κορμί, ανεξαρτήτως φύλου και χαρακτηριστικών, ως κάτι φυσιολογικό και όμορφο, χωρίς να το κρίνουμε. Θέλω να καταφέρω ο θεατής να μην μένει στα κιλά, στο μέγεθος ή στο πόσα σημάδια έχει κάποιος και να τη χαρακτηρίζει βάσει αυτών. Θέλω να βλέπουμε όλα τα σώματα όμορφα, όπως και να είναι, να είναι το ίδιο αποδεκτά και κυρίως μέσω της φωτογραφίας να μπορέσουμε να αγαπήσουμε τον εαυτό μας. Άλλος ένας βασικός στόχος είναι το άτομο που φωτογραφίζεται, μέσω της διαδικασίας αυτής, να μπορέσει να δει λίγο πιο θετικά τον εαυτό του, να δείξει περισσότερη φροντίδα στον εαυτό του, σαν να κάνει ένα είδος ψυχοθεραπείας, να διασκεδάζει κατά τη φωτογράφιση και να νιώθει ότι αυτό που κάνει είναι όμορφο και απελευθερωτικό. Ειδικότερα για την γυναίκα, θα ήθελα να καταφέρει να απελευθερωθεί από τα κουτάκια που την έχει βάλει η κοινωνία και να καταφέρει να νιώσει κύρια του εαυτού της και πως έχει εκείνη τον έλεγχο να βλέπει τον εαυτό της όπως θέλει και όχι όπως θέλουν οι υπόλοιποι.

-Τι σε γοητεύει στη γυναίκα;

Νομίζω πως ταυτίζομαι με κάθε θηλυκότητα που έχω φωτογραφίσει μέχρι στιγμής, σε διαφορετικό βαθμό και τομέα με την κάθε μια. Μέσω της φωτογραφίας, μπορώ και παρατηρώ το κάθε σώμα σαν κάτι μοναδικό, αλλά ταυτόχρονα και πολύ οικείο. Βλέπω πως κάθε μια από μας έχει τις ανασφάλειές της που μέσω της φωτογραφίας θα ήθελα να τις αναδεικνύω με τέτοιο τρόπο που να απαλύνονται. Αντίστοιχα υπάρχουν πράγματα που μας αρέσουν πάνω μας και επειδή μοιραζόμαστε πολλά κοινά στοιχεία κάπως υπάρχει μια κατανόηση. Νομίζω η οικειότητα είναι το πιο σημαντικό στοιχείο που με γοητεύει και η ασφάλεια που νιώθω με τις γυναίκες.

-Πιστεύεις ότι μέσα από τη φωτογραφία μπορεί να απελευθερωθεί το γυμνό, γυναικείο σώμα;

Το πιστεύω ναι! Όσο κάνουμε τον εαυτό μας expose στη θέαση του γυμνού κορμιού και ειδικότερα όταν τα μοντέλα που φωτογραφίζουμε είναι άτομα που απλά θέλουν να φωτογραφηθούν και όχι άτομα που «παίρνουν τη δουλειά» επειδή έχουν πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και βρίσκονται μέσα στα πρότυπα, τότε θα είναι πολύ πιο εύκολο να νιώσουμε ελευθερία με το σώμα μας.

«Όταν ο σκοπός είναι να αποτυπώσουμε ένα απλό σώμα και αυτό είναι που προσπαθώ προσωπικά να κάνω, θέλω να φωτογραφίζω γυναίκες που θέλουν να περάσουν από αυτή τη διαδικασία. Δεν κοιτάω αν μου κάνει το σώμα της για φωτογραφίες, αλλά αν νιώθει εκείνη άνετα να προσπαθήσω να την αναδείξω και να της δείξω κάτι που ίσως δεν έχει προσέξει αυτή ποτέ πάνω της».

Φωτεινή Ζαγλάρα

«Με λένε Φωτεινή Ζαγλάρα. Μένω στην Αθήνα και είμαι φωτογράφος. Πολλές φορές θα με βρείτε και μπροστά από την κάμερα καθώς βγάζω αυτοπορτρέτα.

Προσπαθώ μέσα από τον φακό μου να αποτυπώσω την πολυδιάστατη προσωπικότητα των γυναικών. Θέλω, δηλαδή, να δημιουργώ ιστορίες μέσω των οποίων εξυμνώ τις γυναίκες ή να φέρω πιο κοντά το κοινό στο να δει αυτά που βλέπω εγώ σε εκείνες.

Η συμπερίληψη του γυναικείου σώματος στην Τέχνη είναι κάτι που συμβαίνει εδώ και αιώνες και έτσι πέρασε και στην φωτογραφία. Νομίζω ότι σαν κοινωνία θα δούμε πολύ πιο εύκολα να φωτογραφίζεται το γυναικείο σώμα, σε αντίθεση με το ανδρικό, το οποίο επειδή δεν αποτυπώνεται τόσο συχνά και η θέα του μπορεί να προκαλέσει διαφορετικά συναισθήματα, δηλαδή να το δούμε σαν κάτι “ξένο” και “αλλόκοτο”.

«Μια λήψη που ξεχωρίζω είναι ένα αυτοπορτρέτο που έβγαλα πέρσι και ονομάζεται “The creator”. Αναφέρεται στον συνδυασμό μιας γυναίκας-καλλιτέχνιδας και στο χρέος του καλλιτέχνη να είναι αληθινός όχι μόνο απέναντι στον κόσμο αλλά και στον ίδιο του τον εαυτό, έστω και αν κάποιες φορές αυτό το φορτίο είναι βαρύ».

Δεν έχω δεχθεί κάποιου είδους λογοκρισία. Γενικά προσπαθώ όταν ασχολούμαι με κοινωνικά ζητήματα όπως τις φυλετικές διακρίσεις, την ψυχική υγεία κλπ, πάντα να κάνω μια έρευνα. Διαβάζω άρθρα, βλέπω ομιλίες, συζητάω με δικούς μου ανθρώπους (πάνω σε αυτά) πριν δημιουργήσω και δημοσιεύσω κάποια φωτογραφία. 

Θεωρώ ότι μπορεί να διαφέρουν ως προς τον τρόπο προσέγγισης κάποιων θεμάτων, κάποιες φορές με βάση δικά τους βιώματα. Για παράδειγμα, μια γυναίκα φωτογράφος μπορεί να ασχοληθεί πιο εύκολα με θέματα όπως τα στερεότυπα, τη γονιμότητα, τα beauty standards κλπ, όχι ότι είναι κάτι απαγορευτικό και σημαίνει ότι δεν μπορούν να ασχοληθούν με αυτά και οι άνδρες φωτογράφοι. Έχει πάντα ενδιαφέρον όταν κάποια ζητήματα τα προσεγγίζουν και τα δύο φύλα και βλέπουμε τις διαφορετικές προσεγγίσεις.

Αγαπώ και θαυμάζω τρομερά την κάθε γυναίκα, γιατί βλέπω σε αυτές ένα συνδυασμό ομορφιάς, γοητείας, δυναμικότητας ερωτισμού, ευαισθησίας, ενσυναίσθησης κλπ., που με μαγνητίζει και με μαγεύει.

Το γυμνό, γυναικείο σώμα είναι κάτι υπέροχο και έχει φτάσει σε σημείο που η θέα του να θεωρείται κάτι μη φυσιολογικό. Η φωτογραφία θεωρώ πως μπορεί να βοηθήσει στην απενοχοποίηση του γυμνού γυναικείου σώματος γιατί μπορεί να το αποτυπώσει με ευαισθησία, σεβασμό και με αυτόν τον τρόπο να το εξυμνήσει. Παρ’ όλα αυτά ,αν δεν αλλάξουν κάποιες πεποιθήσεις και αντιλήψεις οι οποίες είναι βαθιά ριζωμένες και παγιωμένες εδώ και αρκετά χρόνια, δεν νομίζω ότι θα αλλάξουν και πολλά. Ως γυναίκα- καλλιτέχνιδα, μέσω των έργων μου μπορώ να φέρνω στην επιφάνεια ξανά και ξανά αυτό το ζήτημα».

Τζέλλα Βαλαβάνη

«Ονομάζομαι Τζέλλα Βαλαβάνη και είμαι φωτογράφος. Αγαπώ την φύση και τα ζώα (συγκατοικώ με έναν σκύλο και τρεις γάτες). Στον ελεύθερο μου χρόνο μου αρέσει να χορεύω στο στούντιο μου σαν να μην υπάρχει αύριο. Εμπνέομαι από την καθημερινότητα μου, από μικρές στιγμές που μπορούν να μου κεντρίσουν το ενδιαφέρον ή από έργα τέχνης.

Οι γυναίκες από την φύση τους πατάνε γερά στη γη, αλλά συγχρόνως αιωρούνται κιόλας. Αυτός ο συνδυασμός είναι αυτό που τις κάνει διαφορετικές, μοναδικές και επιδιώκω λοιπόν κι εγώ να τις φωτογραφίζω κάπως έτσι.

Πιστεύω ότι υπάρχει περισσότερη συμπερίληψη καθώς οι γυναίκες είναι πάντα πηγή έμπνευσης και δημιουργίας.

I’m not giving up, I’m just giving in.

Η συγκεκριμένη φωτογράφιση με έχει στιγματίσει διότι κατάφερα να εκφραστώ πλήρως και να αποτυπώσω ακριβώς στον φακό τα συναισθήματά μου. Δεν είναι ένα ευχάριστο project για εμένα, καθώς μιλάει για την απόρριψη και κατά πόσο και μέχρι που φτάνει ένας ερωτευμένος άνθρωπος: στο να παραδίνεται, τελικά.

Σαφώς και έχω δεχθεί λογοκρισία και πιστεύω πως όλες οι γυναίκες δέχονται καθημερινά. Το δυσάρεστο της υπόθεσης είναι πως έχω δεχθεί δυσμενή σχόλια τόσο από άντρες, όσο και από γυναίκες. Πολλές φορές μού έχει συμβεί να παρερμηνεύονται οι εικόνες μου και να δέχομαι αγενή κριτική.

Προσωπικά δεν νιώθω πως με περιορίζει το Instagram, καθώς η αρχή της δημιουργίας ενός project μου βασίζεται στην φαντασία. Σε μια εποχή που δεχόμαστε πάρα πολλές πληροφορίες/εικόνες, έτοιμες στο πιάτο, μου αρέσει να υπάρχει ένα μυστήριο, ένας προβληματισμός και να μένει κάτι για σκέψη. Ακόμα κι αν αν αλλάξει το σύστημα των social media, αυτός ο πουριτανισμός θα συνεχίσει να υπάρχει. Άλλωστε πιστεύω πως ποτέ άλλοτε δεν υπήρχε τόσο έκθεση του γυμνού σώματος και συνάμα τέτοιος συντηρητισμός. 

«Θεωρώ ότι έχει να κάνει με την προσωπικότητα και όχι με το φύλο. Φωτογραφίζουν διαφορετικά οι άνθρωποι μεταξύ τους».

Αρχικά η κυριότερη πηγή έμπνευσης μου είναι η μητέρα μου, Φαίη. Εκφράζομαι λοιπόν φωτογραφικά με τις γυναίκες διότι είμαι κι εγώ γυναίκα και τις καταλαβαίνω καλύτερα. Επίσης το γυναικείο φύλο είναι λίγο πιο απελευθερωμένο πλέον μπροστά από τον φακό ενώ οι άνδρες δεν μου ποζάρουν εύκολα!

Μια γυναίκα έχει έντονο το συναίσθημα της λογικής και της ευαισθησίας. Αυτό από μόνο του δεν είναι γοητευτικό;

Ασφαλώς και πιστεύω στην απελευθέρωση του γυναικείου σώματος μέσα από την τέχνη. Εμένα προσωπικά μου καταπολέμησε τις ανασφάλειες μου. Ήταν λυτρωτικό!

Μυρτώ Γρηγορίου

«Ονομάζομαι Μυρτώ Γρηγορίου, γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Λάρισα και τα τελευταία χρόνια έχω ως βάση μου την Αθήνα. Ύστερα από κάποια χρόνια τριβής με τη φωτογραφία, συνειδητοποίησα ότι υπάρχει μία διαλεκτική που ενώνει τη νοητική μου κατάσταση με την παρατήρηση των πιθανών πραγματικοτήτων μέσα από τον φακό. Κάπως έτσι, τη στιγμή της απαθανάτισης, μου δίνεται η ευκαιρία να ισορροπώ σε ένα φευγαλέο σημείο παρουσίας και απουσίας.

Θα πω κάτι πολύ απλό και χιλιοειπωμένο ενδεχομένως, αλλά θέλω να φωτογραφίζω τις γυναίκες αληθινές, με όλη την έννοια της λέξης.

Το γυναικείο φύλο γενικότερα αποτελεί κοινωνικά και στερεοτυπικά το “ωραίο φύλο”, γι’ αυτό και προφανώς η γυναίκα και το σώμα της στην τέχνη έχει βασικό ρόλο, τόσο εικαστικά όσο και φωτογραφικά. Θέλω να ελπίζω ότι όλο και περισσότερα σώματα θα συμπεριλαμβάνονται στην καλλιτεχνική αποτύπωσή του και όχι μόνο ό,τι ορίζει ο καιρός της μόδας.

Μία φωτογραφία που ξεχωρίζω για το backstory της

Αυτό το τρίπτυχο φωτοχορογραφίας, όπου το σώμα τολμά να σκαρφαλώσει και να φωτίσει τα σκοτεινά σημεία του δάσους.

Για μία σειρά φωτογραφιών στο Ιnstagram όπου είχα καταγράψει την παράσταση μίας γυμνής περφόρμανς στον βοτανικό κήπο της Γάνδης δέχθηκα λογοκρισία.

«Δεν νιώθω κάπως συγκεκριμένα για το Instagram, ένα συστημικό εργαλείο είναι και αυτό, όπου αντικατοπτρίζει τα κοινωνικά στερεότυπα. Το γυναικείο σώμα αντικειμενοποιείται και σεξουαλικοποιείται. Σίγουρα αυτό με κουράζει και με θυμώνει. Δεν το αφήνω να με επηρεάσει, αντίθετα μου δείχνει καθαρά την αναγκαιότητα και τη σπουδαιότητα του φεμινιστικού κινήματος».

Θεωρώ πως οι γυναίκες φωτογραφίζουν διαφορετικά από έναν άνδρα. Τα έμφυλα χαρακτηριστικά που υπάρχουν σε ένα κοινωνικό άτομο επηρεάζουν υποσυνείδητα τη ματιά του.

Η φωτογραφία και το σινεμά, ως ένας ανδροκρατούμενος χώρος τις τελευταίες δεκαετίες, μέσα από το male gaze και την αδυναμία προσέγγισης του γυναικείου φύλου ως ανθρώπινο, έχει καταφέρει να παρουσιάσει τη γυναίκα με έναν αρκετά διαστρεβλωμένο και αναληθή τρόπο, με διάφορες εξαιρέσεις φυσικά. Γι’ αυτό θεωρώ ότι είναι μεγάλη ανάγκη θηλυκότητες να αποτυπώνουν θηλυκότητες. Μέσα σ αυτή τη σχέση βρίσκεται κατανόηση, κάτι ανθρώπινα αληθινό.

Το στοιχείο που με γοητεύει σε μια γυναίκα είναι η μελαγχολική μεν, δυναμική δε, αντίστασή της.

Πιστεύω ότι μέσα από τη φωτογραφία μπορεί να απελευθερωθεί το γυμνό, γυναικείο σώμα. Είναι ξεκάθαρο πια ότι τα πρότυπα ομορφιάς είναι τεχνητά και εξυπηρετούν συγκεκριμένες λειτουργίες του συστήματος. Ο ρεαλισμός της φωτογραφίας ασκεί μεγάλη δύναμη στα κοινωνικά στερεότυπα. Με συνειδητότητα και επικοινωνία θα έρθει και η αποαντικειμενοποίησή του».

Δανάη Ίσαρη

«Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Μεγαλώνοντας ήθελα να γίνω ζωγράφος και λάτρευα τις χορεύτριες του Ντεγκά. Φαίνεται πως η αγάπη μου για τη ζωγραφική επηρέασε το πώς φωτογραφίζω σήμερα, καθώς το φως και τα χρώματα έχουν τον κυρίαρχο ρόλο στις εικόνες μου. Αγαπώ τα ηλιοβασιλέματα, βρίσκω ηρεμία χαζεύοντας τα αστέρια και εκτιμώ πολύ την καλοσύνη και την αυθεντικότητα.

Θέλω να αποτυπώνω τις γυναίκες μέσα από τον φακό μου ολόκληρες, πλήρεις, ευτυχισμένες, απλές.

Συμπερίληψη για μένα είναι το να βλέπουμε και να αποδεχόμαστε όλα τα σώματα ακριβώς όπως είναι και θεωρώ ότι ακόμα έχουμε πολύ δρόμο γι‘ αυτό. Υπάρχει μια πολύ λεπτή γραμμή που χωρίζει την συμπερίληψη από την επιτήδευση με την έννοια ότι είναι άλλο το να υποστηρίζεις έναν σκοπό γιατί πιστεύεις σε αυτόν και άλλο το να κάνεις ότι τον υποστηρίζεις γιατί είναι μόδα, με την έννοια του trend και άρα αυτό θα σε κάνει πιο δημοφιλή.

Μια λήψη που ξεχωρίζω για το backstory της

Είναι Αύγουστος, έχω μόλις κατέβει στο χωριό και πάω για το πρώτο μπάνιο με την κολλητή μου που έχω να δω μήνες. Η φίλη μου είναι αποκαρδιωμένη, μου μιλάει για τον πολύ πρόσφατο χωρισμό της κι εγώ βλέπω μια εικόνα. Το μαγιό και η πετσέτα που ταιριάζουν μεταξύ τους, το φως που είναι γλυκό, καθώς ο ήλιος βασιλεύει, η γύμνια που είναι ταυτόσημη με την ελευθερία. Σκέφτομαι, πώς θα βγάλω τη φωτογραφία ώστε να είναι αποδεκτή από τους πουριτανούς του Instagram (ας μιλήσουμε λίγο ακόμα για συμπερίληψη), τοποθετώ τα δύο κοχύλια και τραβάω με το κινητό αποθεώνοντας την ομορφιά ενός σώματος που πονάει βαθιά εκείνη τη στιγμή. Αυτή ακριβώς η αντίθεση είναι που κάνει αυτή την εικόνα μια από τις πιο αγαπημένες μου.

«Έχω δεχθεί λογοκρισία για εικόνες που δεν παρουσίαζαν γυμνό, ωστόσο, η αιτιολογία της διαγραφής από το μέσο ήταν πάντα “για λόγους γύμνιας και πορνογραφίας”. Την πρώτη φορά που συνέβη τύλιξα το κεφάλι μου με μεμβράνη χωρίς να δημιουργήσω οπές στο σημείο της μύτης και έτσι, χωρίς να μπορώ να αναπνεύσω έβγαλα το πρώτο μου αυτοπορτραίτο εκφράζοντας τη δυσφορία μου απέναντι στην υποκρισία».

Χωρίς να θέλω να γενικεύσω, καθώς τίποτα δεν είναι απόλυτο, υπάρχει μια λεπτοφυής ευαισθησία στον τρόπο που φωτογραφίζει μια γυναίκα. Θεωρώ ότι η διαφορά έγκειται στις διαφορετικές πρωταρχικές ποιότητες μεταξύ των δύο φύλων.

Μου αρέσει να τονίζω την ομορφιά τους και με κάνει να αισθάνομαι ωραία, η σκέψη ότι με κάθε κλικ αφαιρώ λίγα γραμμάρια ενοχικότητας από την ψυχοσύνθεσή τους αναφορικά με την εμφάνισή τους και την αυτοδιάθεση τους σώματός τους. Το βλέμμα που λάμπει, μιας γυναίκας που έχει δει τη φωτογραφία της και της αρέσει ο εαυτός της είναι για μένα ανεκτίμητο.

«Αυτό που με γοητεύει σε μια γυναίκα είναι ότι μπορεί να είναι ευαίσθητη και ανθεκτική ταυτόχρονα και αυτό για μένα είναι υπερδύναμη».

Ελπίζω πως μέσα από τη φωτογραφία, το γυμνό, γυναικείο σώμα θα απελευθερωθεί!».

Μαριέτα Ρούσσου

Η Μαριέτα Ρούσσου γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Αν τη ρωτήσεις όμως, συχνά δηλώνει Συριανή γιατί εκεί έζησε τα φοιτητικά της χρόνια. Χάρη στο πρώτο της road trip, η σχέση της με την φωτογραφία άλλαξε. Σε αυτό το σημείο ήταν που διαπίστωσε ότι φωτογραφίζει, όχι για να έχει αναμνήσεις, αλλά για να δημιουργεί μελλοντικές αναφορές. «Από τότε η φωτογραφία μπήκε στην καθημερινότητα μου, επηρέασε τις σπουδές μου και έγινε το σημερινό μου επάγγελμα.», μου λέει χαρακτηριστικά.

«Θέλω να αποτυπώνω τις γυναίκες στον φακό μου εντυπωσιακές, φυσικές, ανεπιτήδευτες. Είναι σαν μια καλή συνταγή, θέλει από όλα πιστεύω! Πάντα εξαρτάται από τον άνθρωπο που έχεις απέναντί σου και την ευκαιρία να τον μάθεις λίγο παραπάνω. Στις δουλειές όμως δεν είναι τόσο εφικτό, όσο είναι στα καλλιτεχνικά projects.

Πιστεύω πως υπάρχει πια περισσότερη συμπερίληψη του γυναικείου σώματος στις φωτογραφίες. Θέλω να πιστεύω ότι δεν είναι απλά μια τάση, αλλά μια νέα πραγματικότητα.

Για το backstory της θα ξεχωρίσει την φωτογράφιση ‘Hippodomia Rising’

Η fashion artist είχε δημιουργήσει head pieces με διάφορα οικιακά σκεύη. Ήταν εντυπωσιακό πώς καταλήξαμε να συζητάμε για την κοινωνική θέση της γυναίκας στο πέρασμα των χρόνων και ιδιαίτερα στο σήμερα. Η τέχνη δεν είναι ξεκομμένη από την ζωή, πάντα ανακινεί και εκθέτει δημιουργικά τα κοινωνικά θέματα.

Στην δουλειά μου ως φωτογράφος, δεν έτυχε να δεχθώ λογοκρισία. Έχω δει όμως φίλους μου καλλιτέχνες να δέχονται. Είναι πολύ σημαντικό να υπερασπιζόμαστε την ελευθερία έκφρασης γιατί η τέχνη είναι κομμάτι του πολιτισμού, εκφράζει ή και κριτικάρει την κοινωνία μας.

Δεν με ξαφνιάζει που ένα τόσο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης όπως το Instagram λογοκρίνει το γυμνό. Είναι προβολή της αντίληψης της κοινωνία για το γυμνό.

«Πιστεύω ότι η διαφορετικότητα στον τρόπο φωτογράφισης σχετίζεται περισσότερο με τον χαρακτήρα και λιγότερο με το φύλο».

Μου αρέσει να δημιουργώ μαζί τους μια νέα ιδέα, μια ανάμνηση. Νιώθω σαν να δημιουργούμε μια χρονοκάψουλα.

Το στοιχείο που με γοητεύει στη γυναίκα είναι η εσωτερική της δύναμη και η ακόρεστη ενέργεια να δημιουργεί και να προχωράει.

Πιστεύω στην πολιτιστική δύναμη της φωτογραφίας. Και όπως η φωτογραφία συχνά αντιμετώπισε το γυναικείο σώμα με στερεότυπα και το χρησιμοποίησε εμπορικά, η ίδια η τέχνη της φωτογραφίας μπορεί και να το απελευθερώσει. Η τέχνη έχει απελευθερώσει πολλά κατεστημένα ανά περιόδους, γιατί όχι και η φωτογραφία το γυμνό γυναικείο σώμα;».

Δείτε όλο το αφιέρωμα του LadyLike για την Ημέρα της Γυναίκας εδώ.