«Σκάσε και σφίξε»: Επιτέλους θα μιλήσουμε για τη μαιευτική βία
- 25 ΝΟΕ 2023
Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών είναι μια παγκόσμια πανδημία. Υπάρχει όμως μια μορφή της που αποσιωπάται, εσκεμμένα, εδώ και χρόνια. Η γυναικολογική/μαιευτική βία. Ζητήσαμε από τη δικηγόρο Αθηνά Κακλαμάνη (Mina Kaouni & Associates Law Firm) να μας μιλήσει για το νομικό πλαίσιο της μαιευτικής βίας και από τη μαία Κωνσταντίνα Νούσια (Εimaimaia.gr) και πρώην Πρόεδρο του Παρατηρητηρίου Μαιευτικής Βίας να μας το εξηγήσει με παραδείγματα λεκτικής, ψυχολογικής και σωματικής κακοποίησης.
Κωνσταντίνα Νούσια, τι είναι γυναικολογική/μαιευτική βία;
Η Κωνσταντίνα Νούσια είναι πτυχιούχος μαία και Υποψήφια Διδάκτωρ στο Ε.Κ.Π.Α. του τμήματος Ιατρικής. Έχει πολυετή πείρα στους φυσιολογικούς τοκετούς μετά από καισαρικές τομές ΦυτΜαΚ/Vbac, αλλά και σε τοκετούς πρωτοτόκων με τη μέθοδο τοκετού στο νερό. «Όταν γέννησα το πρώτο μου παιδί αισθάνθηκα ότι με είχαν «βιάσει» σε όλη τη διαδικασία του τοκετού. Έπεσα θύμα μαιευτικής βίας κι αυτό ξύπνησε το θηρίο μέσα μου. Η μαιευτική βία έχει αντίκτυπο και στο νεογέννητο. Τότε κατάλαβα ότι οι περισσότερες γυναίκες βιώνουν μαιευτική βία χωρίς να το καταλαβαίνουν».
Ψυχολογική και λεκτική γυναικολογική/μαιευτική βία
«Αν δεν έρθεις αύριο να γεννήσεις θα πεθάνεις κι εσύ και το μωρό σου»: Είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μαιευτικής βίας. Για να κάνουν οι επαγγελματίες υγείας καισαρική σε προκαθορισμένο χρόνο. Φυσικά και κρύβεται η πατριαρχία πίσω από τη γυναικολογική/μαιευτική βία. Οι επαγγελματίες υγείας αντιμετωπίζουν τις γυναίκες με ένα στιλ που φωνάζει «εσύ δεν ξέρεις τι σου γίνεται».
Μαιευτική Βία: Υπάρχουν γυναίκες που δέχονται σεξουαλική παρενόχληση ακόμη και κατά τη διάρκεια ενός τεστ ΠΑΠ με σεξιστικά σχόλια που στο εξωτερικό θα ήταν λόγος αφαίρεσης αδείας ασκήσεως ιατρικού επαγγέλματος.
Οι γυναίκες νομίζουν ότι αυτό που τους συμβαίνει είναι αυτό που πρέπει να γίνεται. Δεν έχουν καταλάβει όμως ότι αν δεν λάβει ο επαγγελματίας υγείας τη συναίνεσή τους, είναι γυναικολογική/μαιευτική βία. Νομίζουν ότι δεν έχουν το δικαίωμα να πουν «όχι» στον γιατρό τους. Στην υπόλοιπη Ευρώπη και στην Αμερική δεν έχει δικαίωμα κανένας επαγγελματίας υγείας να σε εξετάσει και να σου ζητήσει να βγάλεις τα ρούχα σου αν δεν είναι παρών ο σύντροφός σου, μια μαία ή ένα τρίτο πρόσωπο».
Σωματική γυναικολογική/μαιευτική βία
«Το 2020 οι φοιτήτριες του Τμήματος Μαιευτικής μήνυσαν μαιευτήρα γυναικολόγο για σεξουάλικη παρενόχληση ( σσ συντάκτη:
το Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων του επέβαλε συνολική ποινή φυλάκισης 24 μηνών, με τριετή αναστολή, καθώς τον έκρινε ένοχο για κατάχρηση σε γενετήσια πράξη εις βάρος και των δύο καταγγελουσών. Το Εφετείο δέχτηκε και το ελαφρυντικό της μεταγενέστερης καλής συμπεριφοράς.) Ξέρεις πόσες γυναίκες παραβιάστηκαν και παρενοχλήθηκαν σεξουαλικά κατά τη διάρκεια της γυναικολογικής εξέτασης και ντρέπονται να το πουν;
Υπάρχουν πολλα παραδείγματα.Στο Παρατηρητήριο Μαιευτικής Βίας έχουν έρθει άπειρες καταγγελίες σεξουαλικής παρενόχλησης και χειροδικίας σε έγκυο κατά τη διάρκεια του τοκετού. Οι αναίτιες παρεμβάσεις -όπως αυτές που γίνονται για πρόκληση τοκετού χωρίς ιατρική ένδειξη- είναι από τα πιο light παραδείγματα για να καταλάβει κανείς τι βιώνει η γυναίκα όταν δέχεται γυναικολογική/μαιευτική βία.
Μια γυναίκα με πήρε τηλέφωνο και μου είπε ότι γέννησε νεκρό έμβρυο, το άφησαν να πέσει κάτω στο πάτωμα και δεν του έδωσαν σημασία.
Πρέπει να απολογηθούμε οι επαγγελματίες υγείας σε αυτές τις γυναίκες. Πρέπει να ενημερώσουμε τις γυναίκες για όλες τις μορφές τις μαιευτικής βιας. Πρέπει να ενημερώσουμε τις γυναίκες ότι έχουν δικαίωμα να καταγγείλουν περισταστικά γυναικολογικής/μαιευτικής βία στο Υπουργείο Υγείας. Συμβουλεύω όλες τις γυναίκες να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιήθουν ώστε να εξαλειφθεί η γυναικολογική/μαιευτική βια».
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η γυναικολογική/μαιευτική βία;
«Με πρωτόκολλα. Μέχρι να θεσπιστούν πρωτόκολλα, νιώθω ότι είμαστε ανώριμοι ως κοινωνία να τα βάλουμε με τη γυναικολογική/μαιευτική βία που είναι μορφή έμφυλης βίας».
Αθηνά Κακλαμάνη, μπορώ να προστατευτώ νομικά απέναντι στην γυναικολογική/μαιευτική βία;
«Το 2010 τέθηκε για πρώτη φορά στην επιστημονική κοινότητα ο όρος «μαιευτική βία», έννοια μερικότερη της λεγόμενης «γυναικολογικής βίας», αυτής που ορίζεται ως η κοινή συνισταμένη της κατάχρησης της σχέσης ασθενούς και ιατρού και της βίας κατά τον γυναικών.
Σύμφωνα με τον Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας ο ιατρός έχει καθήκον αληθείας και ενημέρωσης προς τον ασθενή για την πραγματική κατάσταση της υγείας του, το περιεχόμενο και τα αποτελέσματα της προτεινόμενης ιατρικής πράξης, τις συνέπειες και τους ενδεχόμενους κινδύνους ή επιπλοκές από την εκτέλεσή της, τις εναλλακτικές προτάσεις, καθώς και για τον πιθανό χρόνο αποκατάστασης, έτσι ώστε ο ασθενής να μπορεί να σχηματίζει πλήρη εικόνα των ιατρικών, κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων και συνεπειών της κατάστασής του και να προχωρεί, ανάλογα, στη λήψη αποφάσεων. Ο ιατρός δεν επιτρέπεται να προβεί στην εκτέλεση οποιασδήποτε ιατρικής πράξης χωρίς την προηγούμενη συναίνεση του ασθενή.
Η γυναικολογική βία δεν στοιχειοθετείται σαν συγκεκριμένο αδίκημα στον Ποινικό Κώδικα, ούτε έχει ψηφιστεί κάποιος ειδικός νόμος.
Γυναικολογική/μαιευτική βία συνιστά:
- Η σωματική ή λεκτική κακοποίηση κατά τον πρώτο τοκετό, ακόμα και η αγενής συμπεριφορά κατά τη διάρκεια της γυναικολογικής εξέτασης.
- Η άρνηση περίθαλψης κατά τον τοκετό ή ο αποκλεισμός από εξετάσεις λόγω κοινωνικής τάξης ή καταγωγής.
- Η σεξουαλική παρενόχληση κατά τη διενέργεια του test –pap.
- Ο αναίτιος αποχωρισμός του βρέφους από τη μητέρα του, κατά τις πρώτεςώρες/μέρες μετά τον τοκετό.
- Η αναίτια πρόκληση τοκετού, χωρίς ιατρική απόλυτη ένδειξη, που κατέληξε σε αναίτιες παρεμβάσεις ή σε καισαρική.
- Η αναίτια απαγόρευση φυσικών λειτουργιών της εγκυμονούσας.
- Η έλλειψη συναίνεσης πριν κάθε κολπική εξέταση.
- Η έλλειψη συναίνεσης πριν την περινεοτομία.
- Η αναίτια καισαρική τομή.
- Οι επιθετικές μαιευτικές πρακτικές και η άσκηση φυσικής βίας, όπως η μέθοδος Κριστέλερ, ήτοι η άσκηση πίεσης με τα χέρια στην περιοχή της κοιλιάς κατά τον τοκετό.
- Η συναισθηματική πίεση κατά τη λήψη αποφάσεων. Τα υποτιμητικά σχόλια λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. Η κράτηση εντός της κλινικής λόγω μη πληρωμής.
Τα έμφυλα αδικήματα όχι μόνο υπάρχουν, αλλά ενέχουν και μια ιδιαίτερη απαξία, η οποία παραμένει ατιμώρητη βάσει των κοινών διατάξεων του αστικού και του ποινικού μας δικαίου. Το κλειδί, δε, για τον τερματισμό των φαινομένων αυτών δεν είναι παρά η ουσιαστική ισότητα των φύλων, που θα επέτρεπε την αντιμετώπιση των γυναικών από τους θεράποντες ιατρούς τους με σεβασμό και όχι διεκπεραιωτικά ή εργαλειοποιώντας τις. Αυτού του είδους η συνειδητοποίηση καθιστά και το αίτημα νομοθέτησης αδικημάτων που αφορούν τις έμφυλες διακρίσεις ακόμα πιο επιτακτικό».
